Lavanta – Lavandula stoechas – Karabaş otu

Lavantalar çok güneşli, çok havadar, açıklık ve taşlı arazilerde yetişirler. Burada saksıda lavanta yetiştirmenin püf noktaları anlatılmıştır

Lavanta bitkisinin ince yaprakları ve mor çiçekleri

Lamiaceae (Ballıbabagiller) familyasının Lavandula cinsi olan lavantanın yıllık, uzun ömürlü, minyatür çalı ve küçük çalı şeklinde gibi farklı farklı pekçok türleri var. Akdeniz ülkelerinde en yaygını bizde karabaş otu denen Lavandula stoechas türüdür.

Bu türün iki alt türü şunlar: L. stoechas luisieri ve L. stoechas pedunculata.. Bunlardan L. stoechas pedunculata daha önce L. Pedunculata adıyla ayrı bir lavanta türü kabul edilirdi.

Lavandula stoechas (karabaş otu) kış soğuklarına -24C dereceye kadar dayanır. Akdeniz ülkelerinde farklı çeşitlerinin, kültivarlarının, melezlerinin her birinin soğuğa dayanıklılıkları farklıdır. -6C ile -24C dereceler arasında değişir.

Lavantanın süs bitkisi olarak Avrupa ülkelerinde yetiştirilen türü Lavandula angustifolia soğuğa biraz daha dayanıklıdır (-28C). İngiliz lavantası adıyla bilinir. Bunun birçok hibritleri türetilmiştir.

Lavantalar gübre, besin filan istemez. Sadece eğer fazlaca fakir kumlu toprakta yetiştiriyorsanız yılda bir defa sonbaharda çevrelerini çapalayıp az miktar koyun gübresi toprağa karıştırın.

Toprak fazlaca kumlu değilse sulamak gerekmiyor. Ama arada bir sulamanın da hiçbir zararı olmaz.

Saksıda lavanta yetiştirmek

Öncelikle bütün gün ya da en azından öğlenden akşama kadar direkt güneş alacağı bir yer ve büyükçe bir çömlek saksı tavsiye ederim. Lavanta gerçi plastik saksıda da olur ama bu takdirde saksı çok daha büyük olmalıdır.

Toprak

Saksıda lavanta yetiştirmek için aşağıda üç ayrı toprak formülü verdim. İmkânlarınız dahilinde size uygun olanını yapın. Yalnız, toprak asitli olmamalıdır. Nötr ve alkalinli toprakları sever.

1– Saksıda lavanta için en iyi, en verimli toprak, 1/4 oranında iri taneli dere kumu karıştırmanız şartıyla doğal humuslu, çürüntülü topraktır. 1/4 yani 3 ölçü toprak + 1 ölçü dere kumu.

2- Ağır killi olmayan (ıslandığında felaket balçık haline gelmeyen) sıradan arazi toprağı ile de güzel bir toprak karışımı yapabilirsiniz. Hem bunu her yerde kolayca bulmak mümkün. Sonra şöyle karışım yapın:

3 ölçü torf toprak + 1 ölçü arazi toprağı + 1 ölçü iri taneli dere kumu.

3- En ucuzundan en basitinden salon bitkisi torf toprak. Buna mutlaka hem mıcır hem dere kumu ekleyin (mıcır pirinç ve mısır taneleri iriliğinde olmalıdır). Yoksa bu toprakta özellikle de saksı güneşte ısındığında kökler derhal çürür. Oranları şöyle yaparsanız bir sorun çıkmayacaktır:

4 ölçü torf toprak + 1 ölçü mıcır + 1 ölçü iri taneli dere kumu.

Dikkat – Karışımları önce bir leğende güzelce yapın. Hepsini birbirleriyle iyice harmanlayın. Sonra saksıya doldurun.

Yukarıdaki üç formülden herhangi biri saksıda lavanta yetiştirmek için gayet iyidir. Diğer özel, pahalı, gübreli vesaire topraklar lavantaya gelmez. Kökleri çürütüp öldürür.

Sulama

Saksıdaki lavantalar direkt güneş ışınlarının saksıyı ve toprağı ısıtmış olduğu saatlerde sulanmamalıdır. Akşam ya da gece saatlerinde, güneşin ısısının saksıdaki topraktan tamamen yok olduğu saatlerde sulayın. Sulama sıklığı ise toprağın kurumasına göre olmalıdır. Yazın en sıcak günlerinde bile saksıdaki üst yüzey toprağın adamakıllı kuruduğu zamanları kollayarak sulayın. Lavanta sulamada su miktarı bol tutulmalıdır. Saksının alt deliklerinden mutlaka birkaç damla bile olsa su çıkmalıdır. Serin ve soğuk mevsimlerde de su miktarı bu şekilde olmalı. Ama sıklık daha az: Toprak adam akıllı kurusun ve üç beş gün daha geçsin. Sonra sulayın.

Budama

Lavantalar ara sıra budanmak ister. Bu budamaları rahatlatma – temizlik budaması ve güçlendirme budamaları diye ikiye ayırabiliriz.

Rahatlatma, temizleme budamaları

Baharda yeni filizler uzarken bazılarını yok etmelisiniz. Böylece daha düzgünce gelişir ve daha sağlıklıca ve güçlüce çiçeklenirler. Yaz boyunca çelimsiz kalmış dalları dipten kesmelisiniz. Sonbaharda ise kurumuş ve bozulmuş çiçekleri dal uçlarından keserek temizleyin.

Güçlendirme budamaları

Aralık ayının son günlerinde lavantanızın tüm dallarını tepelerinden 10cm kadar kesin. Daha fazla kısaltmayın. Bu budama sayesinde kesik yerlerin soğuk almasıyla dallardaki besin-enerji birikimleri aşağılara ve köklere çekilerek depolanır. Bu iş kış boyunca yavaşça devam eder. Kış sonunda ise lavantaların tüm dallarını bir hayli kısatmalısınız. Ama tam dipten değil. En güçsüzleri tam dipten kesin. Güçlüleri ise ortalama 15cm kalacak şekilde (en az 10cm kalacak şekilde) kısaltmalısınız.

Lavantaların çoğaltılması

İlkbahar ortalarında, gece sıcaklıkları 12’den aşağı düşmeyen vakit geldiği zaman dalları direkt olarak toprağa dikeceksiniz.

Çelikleri almadan bir gün önce köklendireceğiniz kap ve toprak bulun. Kırlık temiz arazilerden temiz bir yerden alacağınız toprağı yarı yarıya perlit ile karıştırın. Sulayın. Bir gün bekleyecek.

Dalları almak için aşağıdaki iki ayrı metot uygundur.
1- Bu ilkbaharda yeni gelişmiş ama olgun dallarından dipten kesip alın.
2- Geçen yıl gelişmiş yan dallarından.. Dalı esas yere birleştiği yerle birlikte, aşağıda resmini gördüğünüz şekilde ayırın. Buna topuklu çelik denir. Lavanta için en çok tavsiye edilen bu yöntemdir.

Lavanta topuklu çelik

Çeliklerin toprak altında kalacak kısımlarının yapraklarını giderin, dikin ve hafifçe sulayın. Tamamen açık havada, çok aydınlık bir yerde sabah çok erken saatlerin güneşini alan bir yerde tutun. Her gün üstlerine su püskürtün. Toprak hafifçe kurudukça sulayın.

Yeni gelişimler başlamışsa aynı zamanda kökleniyordur. Yeni gelişimler 10 cm’yi bulunca artık yeterince köklenmişlerdir. Daha fazla güneş almalarını sağlayın (sabahtan öğleye kadar). Toprağı yarı yarıya kurudukça (ama tamamen kurumasını beklemeden) sulayın. İki hafta daha geçince esas yerlerine dikebilirsiniz.

Çelikle çoğaltma yönteminden başka ayrıca lavanta dallarını suda bekleterek köklendirebilirsiniz.

Not: İlkbaharda geceleri ısının fazlaca düşük olduğu memleketlerde çelikler köklenene kadar kapalı bir yerde tutsanız daha iyi olur.

Problemleri

Lavantada gördüğüm en ciddi problem toprakla ilgilidir. İyi topraklar özellikle de asitli topraklar lavantaların köklerini çürütür. Asitli olmasa bile gübreli, torflu, humuslu iyi topraklarda da çürüme olabiliyor. Çok kişi yeni aldığı saksıda son derece sağlıklı görünen lavantasının sadece birkaç günde öldüğünü görür. Ya havasız odalarda tutmak yüzünden ya da (çoğunlukla) lavantayı saksısının güneşten ısınacağı bir yerde tutmak yüzünden kökler çürüyor. Güneşsiz olmaz. Peki ne yapmak gerekir?

Çözüm:

Benim tavsiyem lavanta aldığınızda ona yukarıda (saksıda lavanta yetiştirme bölümünde) açıkladığım gibi bir toprak karışımı hazırlamanız ve en kısa sürede toprağını değiştirmenizdir. Bu süre zarfında hiç sulamayın ve hiç direkt güneş almayacağı serin bir yerde tutun.

Saksıdan çıkarın. Kökleri fazla rahatsız etmeden dikilmiş olduğu iyi topraktan arındırın. Bu sırada dikkat edin: Saksıdaki kaliteli toprağı başka, köklerinin arasındaki toprak ise başkadır (önceden köklendirildiği kumlu toprak). Eğer öyle ise köklerindeki toprağı hiç bozmayın. Ama kökleri de o iyi toprakta ise o durumda yine kökleri rahatsız etmeden, o iyi toprağın tamamını değil az bir kısmını köklerin arasından çıkarmaya çalışın. Sonra dikkatlice doğru toprak karışımına dikin. Toprak önceden orta nemlilikte olmalıdır. Böylece, saksıya diktiğinizde can suyu vermeyeceksiniz. Bir ya da iki gün direkt güneş almayacağı bir yerde hiç sulamadan bekletin. Sonra güzelce sulayın. Saksı alt deliklerinden bolca su dışarı aksın gitsin. İki üç gün sonra, topraktaki fazla ıslaklık gittiğinde güneşli yere alın. Artık sürekli direkt güneş alacağı yerde tutun.

'Lavanta – Lavandula stoechas – Karabaş otu' hakkında sorular, açıklamalar

  1. Berna, İzmir dedi ki:

    Yaprakları yoğun kokulu, tırtıklı ve tüylü lavantalarım 25-30cm boylarında. Bazılarının üstünde hala tomurcuk veya çiçek var. Bahsettiğiniz kış sonu budamasını şimdi yapmalı mıyım? Henüz ciddi bir odunlaşma yok ama yine de gerekir mi?
    ***
    Fazladan dallanmış, dallar odunlaşmış olup bir de üzerlerinde bol bol dallar varsa onların kötüleşmişleri kesilmelidir. Yoksa budamak şart değil ama isteğe göre tam bir gençleştirme daha doğrusu hepsi aynı seviyede yeniden gelişme olsun diye budanabilir. Sizinki zaten yavru ve anladığım kadarıyla budamak gerekmiyor. Gerekli olduğunu düşündüğünüz kadar fazla dallı ise şimdi tam zamanı.

  2. Berna, İzmir dedi ki:

    Dediğiniz gibi budadım iyi de oldu. Meğer birçok yaprağı kararmış siyah olmuş. Nedenini anlamadım. Siyah yapraklar yumuşak, kurumuş değil. Lavantalar tahmin ettiğiniz gibi genç. Sadece çok yağış alıyor. Yazın sıcağında bile üç günde bir sularken bu ay çok yağış aldı buralar. Bahçede küçük göller oluştu. Acaba lavantaların üstüne naylondan çadır mı yapsam? Çürürler mi? Baharda acaba toparlanırlar mı?
    ***
    O tip yaprak çürümeleri kışın bazı türlerde oluyor. Bir zararı yok. Bahçenizde oluşan su birikintileri yağmur dindikten sonra hemen kayboluyorsa sorun değil. Ama beş altı saat veya daha fazla kalıyorsa toprak hiç süzek değil. Yağmursuz günlerde toprak kuruyunca derinden belleyerek ve çapalayarak ponza taşı ya da dişli kum ve bolca yaprak çürüntüsü, kuru ot, hatta hayvan yemi olan kuru otlardan dökün. Sonra tekrar çapalayarak toprakla iyice karışmasını sağlayın. Çadır vs. başka türlü çözüm aramayın. Kış yağmurlarının toprağı yıkaması iyidir. Zararlı maddeleri derinlere indirir.

  3. Emine, İzmir dedi ki:

    Saksıda lavanta aldım. Balkonum çok esintili güneş ise sabahtan 3-4 saat kadar sürüyor. Bulunduğu yerin güneşli olması gerektiğini yazmışsınız. Sizce 3-4 saat yeterli midir lavanta için?
    ***
    Öğleden sonra güneş gelmediği saatlerde balkonunuz loş ışıklı olmuyorsa, çok güçlü ışıklı oluyorsa sakıncası yok. İzmir şartlarında güçlü gün ışığı da yeterli olabilir.

  4. Tülay, Yozgat dedi ki:

    Bahçemizde lavanta yetiştiriyoruz. Belli kısımlarda kuruma meydana gelmiş. Neden kaynaklı olabilir. Üstten budama yapsam faydası olur mu?
    ***
    Kışın böyle olması gayet doğal. Şimdi ve her kış sonunda kuru dalları ve güçsüz dalları dipten kesin.

  5. Merve, İstanbul dedi ki:

    İki ay önce saksıda lavanta aldım. Havanın çok sıcak olduğu zamanda kapalı balkonumda unuttum ve şehir dışına çıktım. Şu an dip yaprakları kurumuş. Sadece üstte hala yeşil yapraklar var. Ne yapmamı önerirsiniz?
    ***
    Merak etmeyin bu ciddi bir sorun değil. Gelişime devam eder. Dipten yeni sürgünler de çıkarır.

  6. Semih, Niğde dedi ki:

    Bahçem olmadığı için saksıda lavanta aldım. Sabahtan Öğlene kadar direkt güneş olan cama mı konulmalı yoksa tül perde arkasına mı?
    ***
    Uzun süre direkt güneş ister. Ev bitkisi değildir yani sürekli hava akımları lazım. Bu yüzden pencerenin tam kenarında tutup pencereyi elinizden geldiğince açık tutmalısınız.

  7. Kahramanmaraş dedi ki:

    Lavantaların yazın olduğu gibi kışın da yeşil yaprakları oluyor mu? Yani çiçeklenme dönemi dışında biberiye gibi yaz kış yeşil kalıyor mu acaba?
    ***
    Evet kışın yapraksız kalmaz ama fazla şiddetli soğuklarda hem yapraklar hem ince dallar kuruyabilir. Genelde yaz kış sürekli yapraklıdır.

  8. Büşra, Balıkesir dedi ki:

    30-40cm uzunluğunda büyük bir saksıda lavantam var. Yemyeşil yapraklı iken yapraklar kuruyup dökülmeye başladı. Sulamalı mıyım? 22-23 derece sık cam aç kapa yapılan bir odada pencereye yakın bir yerde duruyor. Kurumalar dipten yukarı doğru ilerliyor.
    ***
    Kesin bir şey demek zor ama sanırım köklerde çürüme başlamış. Benim ve komşularımın bahçelerinde açıkta bahçe zeminine dikili lavantalarda kışa rağmen öyle sorunlar yok. Belki toprak kupkuru olduğu halde haftalarca susuz bıraktıysanız susuzluktan da olabilir.

  9. Büşra, Balıkesir dedi ki:

    Beş gün kadar önce lavantamın dipten ve ara yapraklarının kahveye döndüğünde bahsetmiştim. Şimdi gördüm ki o tomurcuklu dalların uçlarında tomurcuklar eğilmiş. Normal midir?
    ***
    Hayır hiç bir eğilme filan olmaz. Yapraklar gayet sağlıklı, dallar dimdik yukarı yönelik olur. Anlaşılan kökten çürüme tahminim doğruymuş.

  10. Büşra, Balıkesir dedi ki:

    Kökten çürüyen bu lavanta satın aldığım yerde zaten çürümüş o halde . Çünkü zaten alalı bir hafta oldu ve iki üç gün sonra o kuruma başlamıştı. Kurtarmak için ya da çoğaltmak yapabileceğim bir şey var mı bu durumda bu haldeyken?
    ***
    Hayır yapılacak bir şey yok. Bir daha lavanta alacak olursanız müthiş sağlıklı görünüyor olmasına ve toprağının kuru olmasına göre alın. Bu iki şart yerinde değilse ne kadar sağlıklı olursa olsun ıslak toprakta satın alınınca yer değişikliğinde hemen çürüyorlar. Komşularım öyle çok çürüttüler. Hem de yaz aylarında.

  11. Nur, İzmir dedi ki:

    Lavanta tohumlarını ne zaman ekmeliyim? Tohumdan yetiştirebilir miyim?
    ***
    Tohumlar ıslak toprakta biraz kış üşümesi yaşamazsa çimlenmez. Bundan doğayı lavanta tohumlarını kasım ayından itibaren, en geç şubat sonuna kadar ekmeniz lazım (İzmir şartlarına göre).

  12. Ömer, Kocaeli dedi ki:

    Çalıştığım iş yerinde lavanta ekili. Mayıs ayının son günlerinde kökten sökerek biraz da kendi toprağıyla alıp evde 40cm yüksekliğinde saksıya torf toprağıyla karıştırarak ektim. … boyunları bükük duruyor … altlardan kurumalar başladı. …
    ***
    Sorunuz çok karmaşıktı. Çoğu yerini silmek zorunda kaldım çünkü net anlaşılır bir şey yoktu. Anladığım kadarıyla cansızlaşma var. O halde toprak altı kısım çürümüştür. Genellikle böyle oluyor. Hatta saksıda sapasağlam alsanız bile genelde çürür giderler. Yanlış zaman seçmişsiniz. Bir daha ya kış sonunda ya da sonbahar ortasında deneyin. Ev içinde asla tutmayın. Saksıda yetiştirince lavanta toprağa karşı son derece hassastır. Toğrak diğer bitkiler için ne kadar iyi nitelikli ise lavantalara o derecede tehlikelidir. Bolca taşlı çörçöplü süzek toprak ister.

  13. Ömer, Kocaeli dedi ki:

    Lavantalarla ilgili sorunumu belirtmiştim toprak alt kısım çürümüştür demişsiniz. Kök geliştirici potasyumlu gübre alıp kullansam fayda eder mi? Süzek toprak dediniz. Şu anda mevcut olan toprağını değiştirsem olur mu?
    ***
    Hayır hiçbir şeyin zerre kadar faydası olmaz. Çünkü ölmüş gitmiş. Lavantaları saksıda yetiştirmeye çalışanların çoğunda gördüğüm bir problem. Saksıda yetiştirmek için öncelikle birinci sırada doğru toprak, sonra ikinci sırada saksıya dikmek için doğru zaman önemlidir. Başka yolu yok.

  14. Mehmet dedi ki:

    Antalya merkezde saksıda yetiştirmek için saksıda fide alacağım. Kırmızı toprak, (karst) traverten beyaz, sarı toprak olmak üzere üç türde pirinç, mısır büyüklüklerinde taşlar mevcut, kumlu. Üçünü karıştırmak mı yoksa en iyi olan bu topraklardan hangisiyse, bir çeşit toprak mı yapmalıyım? Torf, malç vb şeyler peyzajcılardan alıp karıştırmak mı iyi olur? Çok sıcak günlerde lavantayı içerimi almak daha iyidir? Sıcağa en dayanıklı türü hangisidir?
    ***
    Türkiye’de yaygın yetiştirilen lavanta şiddetli sıcağa, saatlerce direkt güneş altında kalmaya ve susuzluğa son derece dayanıklı ve uyumludur. Hava ne kadar scak olursa olsun sürekli dışarıda güneş altında tutmak zorundasınız. Bunların düşmanı saksılarda su tutucu toprak kullanmaktır. Ne yazık ki saksıda satılanlar hiç olmaması gereken su tutucu ve çok yüksek besleyiciliği olan topraklarda filtreli güneş altında seralarda hızlıca geliştirilip ilkbahar sonu gibi satışa çıkarılıyor. Her kim alsa en geç bir hafta içinde hızlıca çürüyüp gidiyor. Size tavsiyem ilkbaharda küçük fidelerinden almanızdır (bunlar saksıda değil mini viyollerde satılır). 3 ölçü ağır killi olmayan arazi toprağı + 1 ölçü iri taneli dere kumu + 2 ölçü torf karışımı hazırlayıp en az 25cmx25cm boyutlarında büyük bir saksıya (bir saksıya bir fide olacak şekilde) dikin. Bu karışım sayesinde ve büyük saksı sayesinde yazın sıcaktan ve güneşten hiç rahatsız olmaz. Yalnız saksıda yetiştirince susuzluğa çok fazla dayanamazlar. Bu konuda dikkatli olmalısınız. Arazilerde birkaç ay süren kuraklıkta hiç zarar görmezler. Saksıda durum değişiyor.

  15. Mehmet, Antalya dedi ki:

    Köklerin daha havadar kalması için ponza taşını da kullansam, sizin verdiğiniz 3 ölçü ağır killi olmayan arazi toprağı + 1 ölçü iri taneli dere kumu + 2 ölçü torf karışımı ponza taşı ile hangi ölçülerde olmalı?
    ***
    Lavanta dış mekan bitkisidir ve en kötü arazi topraklarının bitkisidir de denebilir. Bahçelerde, tarlalarda, arazilerde olunca ağır killi ve kıraç topraklara uyumludur. Fakat saksıda özellikle besleyicili torf ve benzeri topraklarda ve yine saksıda killi toprakta genellikle köklerden başlayarak çürür. Havadar olmaktan ziyade tuz tutucu özelliği yüksek olmayan toprak ister. Sürekli dışarıda olması şartıyla tavsiye ettiğim karışım çok iyidir. Ponza taşı hiçbir şekilde gerekmez. Benim bahçemde çok ağır killi toprakta bir kış geçirdi. Geçen yıl ilkbahar ortasında parmak kadar mini fide halinde dikmiştim. Şimdi yüzlerce dallarıyla çok güzel görünüyor.

  16. Ömer, Kocaeli dedi ki:

    Saksıda lavantam var. Saksısı ufak ve toprağı sadece torf toprağı. İçine pirinç büyüklüğünde taş atmak ve saksıyı büyütmek istiyorum. Ne zaman yapmalıyım?
    ***
    Kökleri topraktan arındırmaya kalkışırsanız yeni toprakta çürüyüp ölme riski çok büyük. Saksıdan toprağıyla beraber kalıp gibi çıkarı. Köklerden toprak dökülmesin. Sonra o halde büyük saksıya yeni toprak ilavesiyle aktarın. torf toprak + temiz bir arazi toprağı eşit ölçülerde karışımı uygundur. Zamanı şimdi havalar biraz daha serinleyince uygundur.

  17. Ömer, Kocaeli dedi ki:

    Saksıdaki lavantaları budamak için şu anki zaman iyi mi? Sulama nasıl olmalı yağmur alan bir yerde değil güneş alsın diye balkon altında tutuyorum. Çentik almak istiyorum. Şimdi alıp dikebilir miyim?
    ***
    Budama konusunun ayrıntıları yukarıda ama şimdiye kadar çiçek açmamış ise budamayın. O bilgiler tam olgun lavantalar içindir. Sulama konusu da yukarıda yazılı. Saksı yağmur alan yerde ise hiç sakıncası yok. Dibinden dal alıp köklendirmek istiyorsanız kasın başında yapın. Sürekli dışarıda açık havada duracak. İlkbaharda canlanıp gelişmeye başlar.

  18. Tulay T. -Gaziantep dedi ki:

    5-6 yıllık saksıda lavantam var. Hep aynı boyutlarda kalıyor. Saksısı çok buyuk ve derin olmasına rağmen yanlardan sürgün verip çoğalmıyor. Çelikten fide tutturmak için ne yapabilirim?
    ***
    Nasıl şartlarda tuttuğunuzu yazmamışsınız. Mesela camekan balkon iyi değil. Veya kış aylarını kapalı ve sıcak yerde geçirtmek iyi değil. Bütün yıl sürekli açık havada ve saatlerce güneş alan bir yerde olması lazım. Çelikten fide için yukarıda bilgiler var. Yılın tam bu zamanında yaparsanız tutarlar.

  19. Tülay T. -Gaziantep dedi ki:

    Lavantam balkonda kuzeybatı ama cam balkon genelde açık tutarım. Ya da en soğuk kışlarda 1_2 güne bir havalandırırım. Yayılıp çoğalmıyor. Hep aynı boyutta kalıyor arada buduyorum ama çoğalıp gürleşmiyor.
    ***
    Muhtemelen budamalarınız zarar veriyordur. Zayıf lavantalar budandıkça çok daha fazla zayıf düşerler. Sadece kurumuş çiçek dallarını ayıklamalısınız o kadar. Kuzaybatı cephe sadece yaz mevsiminde yeterince güneş alır. Diğer mevsimlerde lavanta için yeterli güneş olmaz. Bu da bir dezavantaj olabilir.

  20. Kaan, Bodrum dedi ki:

    Bahçemize iki çeşit lavanta diktik. Hangi cins olduklarını araştırdım ama emin olamadım. Biri daha gri ve düz yapraklı, diğeri ise daha yeşil, narin görünümlü, yaprakları ince uzun ve tırtıklı. Grimsi olanlar hiç çiçek açmıyor. 2 sene oldu bir çalı gibi büyüdü hafif küre formunu aldı. Daha yeşil olan ve yaprağı tırtıklı olanı ise bahçede hiç yaşatamadım. Zannedersem o daha çok çiçek açan bir cins. Çeşme’de görürüm kocaman olmuş hallerini. Mesele nedir sizce? Çeşme’deki kadar güzellerini Bodrum’da çok sık görmüyorum mesela. Acaba lavantalar daha az ilgi mi istiyor? Belki iyice susuz kalmak istiyorlar. Sorun bende mi, lokasyonda mı bilemedim.
    ***
    Sulama ile ilgisi yok. Lavanta türleriyle de alakası yok. Mesele ilk defa toprağa dikerken yapılan hatalar ile ilgilidir. Her nedense çiçekçiler sonbaharda başlattıkları saksıya dikim işinde yanlış toprak kullanıyorlar. İlkbahara kadar güzelce gelişen lavantaları satışa çıkarırlar. Satın alanlar bir süre sonra sıcakta o toprak yüzünden lavantalarının ölümüyle karşılaşır. Sık görülen bir problem.
    Burada (Didim’de) bir komşum aralıklarla belki 10 defa saksıda lavanta almış, tümünü öldürmüştür (sizin düz grimsi yapraklıdan). Hatta bir ikisini saksısından çıkarmamayı denedi yine yaşatamadı. Başka bir komşuma ben yardımcı oldum. Büyük bir saksıya bolca taş kırpıntılı arazi toprağı + torf toprak karışımı yaptım. Kendi saksısından çıkarıp köklerini yanlış toprağından biraz ayırıp yeni büyük saksıya diktim. Komşuma birkaç gün sulamamasını tavsiye ettim. Bu sayede hiç sorunsuz gelişime devam etti. Üçüncü bahara girdik. Sizinki gibi aynı durumda. Bu yıl çiçek açacağını düşünüyoruz. Ben ise o yıl parmak kadar bir fidesini alıp bahçeye dikmiştim. O da şu anda sizin tarif ettiğiniz gibi ve direkt bahçe zemininde olduğu için komşumunkinden daha güzel oldu. Bu yıl çiçek açacak gibi görünüyor.
    Kısaca, “iyi toprak” lavantalara gelmez. Bu anlattıklarıma göre yaparsanız sorunsuz bahçenizin yerlisi olacaklardır. Hangi çeşidi olduğu fark etmez. Taşlı doğal arazi topraklarını seviyorlar. Asitli, besleyici topraklarda ise özellikle sıcak aylarda çürüyorlar. İlk diker dikmez can suyu vermeseniz daha iyi olur. Bizim buraların çok şiddetli yaz sıcaklarına karşı bu tip uygulamalar şart. Başka yerlerde ve bazı avrupa ülkelerinde toprak seçmemeleri iklimle ilgili bir şey.

  21. Kaan, Bodrum dedi ki:

    Aydınlatıcı yanıtınız için çok teşekkürler. Dediğiniz şekilde toprak karışımı hazırlayıp saksıya diktikten ne kadar sonra bahçeye dikime hazır olurlar dersiniz? Bir de ben bahçeye 25 tane ısmarladım. Tek tek saksı değiştirip bu işlemi yapmam zor olabilir. Sayıca çok olan bu durumlar için ne önerirsiniz? Aslında bir de ben hep bahar sonu dikim yaptığımı fark ettim, belki mart ayı bu dikim için çok daha uygundur havalar o kadar da sıcak olmadığı için. …
    ***
    Madem bahçe için aldınız o halde saksılarla hiç uğraşmayın. Direkt bahçeye dikin. Toprağınız bölgenin arazi toprakları ile aynı ise (irili ufaklı kireç taşlı) sorun olmaz. Ama çok iyi ise başka yerlerden arazi üst yüzey toprağı kazıp alın. Her bir fide için 1 litre kadar hacminde bir çukuru arazi toprağıyla doldurmanız yeter. Fideler mini viyollerde ise kökleri toprağından hiç ayırmayın. Saksılarda iseler saksıdaki topraktan biraz ayırmanız iyi olur. Diktikten sonra iki gün hiç sulamayın. Adınız saydığınız diğer türlere de aynı şeyleri uygulayabilirsiniz. Güzelce sorunsuz yetişirler.

  22. Gökçe, Ankara dedi ki:

    Bahçemde 6 yaşında İngiliz lavantalarım var 2 ayrı yerde. Oldukça büyüdüler. Ama ilk dikimde duvar yanı ve çit arası olarak yanlış yerlere dikmişim. Şimdi onların yerlerini değiştirmek istiyorum. Aynı zamanda dipten seryreltme budaması yapmak istiyorum. Bu işlemleri ne zaman yapmalıyım? Bir de dipten ayırarak bahçede yeni fideler elde edilebilir mi? Yoksa ana bitkiye zarar verir mi? Sizi en az 8-10 yıldır takip ediyorum. Verdiğiniz bilgiler her zaman işe yaramıştır. Bunun İçin ayrıca teşekkür ederim.
    ***
    Tam da yerlerine iyice yerleşmiş ve esas verimliliklerine başlarkenen yerlerini değiştirmeniz çok kötü. Tavsiye etmem. Toparlanmaları en az iki yıl sürer. Çok istiyorsanız Ankara iklim şartlarına göre ya ekim ayının başında ya da mart sonu/nisan ilk günleri döneminde yerlerini değiştirin. Bunu yaparken budamayı da aynı zamanda yapmalısınız. Dipten ayırmayla uğraşmanız çok kötü zarar verebilir. Dallarından yukarıda anlattığım gibi çelikleri ekim ayının başında kalıcı yerlerine ekin. Hiçbir gübre kullanmayın. Hatta ekeceğiniz yere toprağa biraz dere kumu karıştırın. İlkbaharda gelişmeye başlarlar.

  23. Ahu, İzmir dedi ki:

    Yazlık bahçeye 2021 yazında sağlı sollu diz boyu 4 lavanta dikmiştim. Yaz sonunda bayağı bir budayıp İstanbul’a döndüm. 2022 yazında geldiğimde üçünü kocaman buldum. Yaz sonunda budamaya fırsat olmadı. Şu anda soldaki ikisi birbirlerine girmiş durumdalar. Simetrik şekilde diktiğim diğer lavantalardan biriyse güdük kaldı. Acaba büyüklerden birini söksem ve bu küçükle yerini değiştirsem olur mu, ne dersiniz?
    ***
    Hayır hiç rahatsız etmeyin çünkü gerek yok. Güdük kalmasının sebebi muhtemelen ilk aldığınızda dikili olduğu toprağının etkisidir. O topraklar lavanta köklerine hiç uygun değil ama nedense hep öyle yapıp satıyorlar. Sonuçta satın alanlarının büyük çoğunluğu lavantalarının kısa sürede ölüp gitmesinden şikayetçi. Yani ilk satın aldığımızda hiç bekletmeden saksısından çıkarmamız ve köklerini tutunduğu topraktan koparmamaya gayret ederek toprağın çoğunu gidermemiz lazım. Sonra da normal arazi toprağı olan bahçeye dikmeliyiz. Böylece tutmaları ve sağlıklı bir gelişim göstermeleri kesindir. Güdük kalan şimdiye kadar ölmedi ise artık bundan sonra düzelecektir. Çevresinde toprağı iyice çapalayıp havalandırın. Çok az miktar gübre karıştırın ve sulayın. Veya daha önce gübreledi iseniz gübrenin ona zararı olmuştur. Bu durumda gübreye gerek yok. Zamanla diğerleri gibi güzelleşir.


Sorunuzu / Yorumunuzu Aşağıya Yazabilirsiniz.

Lütfen sorunuzu konu ile ilgili sayfaya yazmaya gayret edin.

Sorunuzu/Yorumunuzu yazın:

Sorunuz cevabımla birlikte 1 saat veya en geç 24 saat içinde burada görünür olacaktır. Lütfen ara sıra kontrol edin. Hiç görünmüyorsa akıllı telefonunuzda önbellek temizliği yapmalısınız.