Asteraceae (Papatyagiller) famiyasından Chrysanthemum cinsi bitkilerin sonbaharda, özellikle kasım ayında çiçek açan bazı türlerine kasımpatı deriz. Anavatanı çoğunlukla Asya’dır. Çeşitli kasımpatı türleri Avrupa’nın kuzey batısından Uzakdoğu’ya kadar doğal bitki örtüsü arasında bulunur.
Konular:
Özellikleri
Kasımpatı uzun ömürlü bir bahçe bitkisidir. Saksılarda balkonlarda da yetişir. Yaprakları hoş kokuludur. Küçük çalı tarzında gelişir. Çiçeklendikten sonra kış içinde tüm dalları kururken köklerde yeni filizler oluşmaya başlar. Klasik türlerin boyu yarım metre – 1 metre arasında değişir. Yeni bodur hibrit çeşitleri 40cm’yi pek geçmez.
İsim
Sonuna -patı eklenmesi çiçeklenme tarzından dolayıdır. Aster, papatya ve yıldız çiçeği tarzlarında çiçek açma özelliği olan türlerden bazılarına bu son ek getiriliyor. Örneğin yıldızpatı. Eskiden İstanbullu yaşlılar kasımpatı yerine krizantem derlerdi.
Krizantem anlamı ve kökeni: Kasımpatı genel cinsinin bilimsel adı Krizantem (Chrysanthemum) eski Yunan dilinde altın çiçek anlamına gelir. Altın anlamında chrysos ve çiçek anlamında anthemon kelimelerinden.
Çiçeklenme
Kasımpatı her bahar köklerden yepyeni birkaç ana gövde uzatır ve bunlar biraz uzadıktan sonra yaz aylarında dallanıp budaklanırlar. Daha sonra her dal ucunda çok sayıda tomurcuklar oluşur.
Kasımpatı ne zaman çiçek açar? Yaz sonuna doğru gece süresi daha da kısaldığında tomurcuk vermeye girişir. İlk tomurcuklanma başlangıcı ağustos ortasında bile olabilir ama tomurcukların gelişim hızı gece süresi henüz yeterince kısalmadığı için yavaştır. Gündüz süresi kısaldıkça tomurcukların büyümeleri hızlanır. Kasımpatılar genelde ekim, kasım aylarında çiçek açar. Fakat bazı bodur hibritleri hem yaz başında hem sonbaharda çiçek açarlar.
Kış soğuklarına dayanıklılığı
Kasımpatlarının -30C dereceye kadar kış soğuklarına dayanıklılıkları kesindir. Daha fazla soğuğa dayanmaları çeşitlerine ve kış korumasına göre değişir. Kışın -15C dereceden daha soğuk olan ve don olaylarının uzun sürdüğü yerlerde kasımpatı dipleri kuru yapraklar + gübre + saman + toprak karışımı ile korunmalıdır. Dallarının donması ölmesi hiç önemli değil. Zaten öyle olması gerekiyor. Kökler ilkbaharda çok sayıda yeni sürgünler çıkarır.
Kasımpatı çeşitleri
Yaklaşık 30 ana türden türetilmiş hibritler, kültivarlar halinde yüzlerce Chrysanthemum çeşidi var. Çiçek farklılıklarına göre küçüklü büyüklü papatya benzeri, düğme şekilli, çok iri katmerli, irili ufaklı katmerli türler. Renklerine, şekillerine ve iriliklerine göre yüzlerce ayrı çiçek açan çeşitler.
Chrysanthemum indicum botanide örnek kasımpatı türüdür. Sarı papatya benzeri çiçekler açar.
Chrysanthemum indicum
Chrysanthemum morifolium yaygın kasımpatı türüdür Birbirinden güzel birçok kültivarları ve hibritleri türetilmiş. Çiçekçilikte önemi büyüktür.
Chrysanthemum morifolium ‘Crimson Tide’
Kasımpatı kullanım alanları
Kesme çiçekçilik: Kasımpatı çiçekçilik sektöründe en çok kesme çiçekçilikte kullanılır. Son yıllarda küçük saksılarda çiçekli halde bodur sardunya çeşitlerinin ticareti de artıyor.
Yenilebilir: Aroması uygun birkaç türünü Uzakdoğu’da çeşitli yemeklerde doğrudan ya da defne yaprakları gibi sadece pişme esnasında kullanırlar. Çayı ve soğuk şerbeti yapılır.
Bitki bitlerine ilaç yapımında: Chrysanthemum cinerariifolium ve Chrysanthemum coccineum adlı kasımpatı türlerinin çiçekleri kurutularak tozları doğal bitki biti ilacı olarak kullanılır. İlacın adı Pyrethrum, aynı zamanda Chrysanthemum cinerariifolium türünün de diğer bir adıdır.
Hava temizleyici olarak: NASA araştırmalarına göre güya odalarda kirli havayı temizleyici etkisi var. Oysa bunun için bitkinin hem nefes alabilmesi hem de yaşamsal fonksiyonlarına sağlıklı bir şekilde devam ediyor olması gerekir. Bunun için ise hem yeterli güçte ışık hem devamlı hava akımları şart. Yani odaları temizleme etkisi bizim oda şartlarımızda mümkün değil. Zaten kasımpatı evlerde yaşayamaz. Aynen açık havada olduğu gibi devamlı her yönden esintilere ihtiyacı var.
Kasımpatı yetiştirme ve bakımı
Kasımpatının ideal güneş ihtiyacı orta derece ile ortanın biraz altıdır. Tam gölge veya tüm gün direkt güneş pek uygun olmaz. Günde en az 2 saat, en fazla 5 saat direkt güneş alması yeterlidir.
Toprak, gübre, besin verme
Toprak olarak humuslu ve süzek normal bir bahçe toprağı uygundur. Süzek olması önemlidir. Değilse dere kumu vesaire uygun maddelerle toprağın süzekliğini, havadarlığını artırın.
Koyun, keçi, sığır gübrelerinden vermenin iki yolu var. Yani aslında her ikisini de yapın. Sonbaharda çiçekleri solarken diplerine kuru yapraklar, saman, biraz toprak ve çok az miktar gübre karışımı yayın. kış sonunda ise diplerinden 30cm uzağını çapalayıp toprağa gübre karıştırın.
Bitki besini ise yukarıdaki gibi gübrelemeler yapmazsanız vermelisiniz. Ayda bir defa suya karıştırılan genel amaçlı bitki besini ilkbahardan yaz sonuna kadar verin. Veya yavaş çözünen gübreden (akıllı gübre) şu şekilde verin: Kasımpatı diplerinin biraz uzayından toprağı çepeçevre çapalayarak az miktarda akıllı gübre ilkbahar başında ve yaz ortasında birer defa serpin.
Sulama zamana göre farklı olmalı
Kasımpatının bol bol çiçek açması dallarının birçok yan dallar vermesine bağlıdır. İlkbaharda sık sık sulayın. Çünkü yeni sürgünlerin bir an önce, yaza kalmadan güçlüce uzamaları geriyor.
En geç haziran başında sürgün dalların tepelerini koparın. Yani uç alma budaması yapacaksınız. Böylece sürgünler tek gövde halinde uzamak yerine yanlardan filizlenerek dallanıp budaklanırlar. Bu sırada sulamalara normal devam edin. Yani toprakta kaydadeğer bir kuruma gördükçe.
Yan dalların yeterince güçlenmeleri yaz ortasını bulur. O zaman sulama sıklığını biraz azaltmalısınız (toprak kupkuru olmadıkça sulamayın). Böylece tomurcuklanma yapılanmaları başlar. Eylül ortasından itibaren sulama sıklığını tekrar normale çevirin.
Budama
Kış aylarında kasımpatının tüm dallarının kurumuş olmaları gerekiyor. Kurumamış olsalar bile kış sonunda hepsini dipten kesin. Köklerde başlayan filizlenmeler yeni dallar geliştirecek. Bunlarda yapılması gereken uç alma budamasını yukarıda anlattım.
Kasımpatlarını düzgün çiçeklendirmek
Bu amaçta dalların dümdüz dik olması gerekiyor. Değnekler ve ipler aracılığıyla dik durmalarını sağlayın. İri çiçekli kasımpatı çeşitlerinde her dalda bir tomurcuk bırakarak diğerlerini keskin bir makasla dala bitiştikleri yerden kesin. Böylece çok daha iri ve gösterişli çiçekler elde edersiniz. Vazoluk mükemmel kasımpatı çiçekleriniz olur. Küçük ve orta irilikte çiçekli türlerde çiçekler toplu olması gerektiğinden dolayı bunlara tomurcuk azaltması yapmayın.
Saksıda yetiştirilmesi
Saksıda kasımpatı yetiştirmek için küçük değil en azından orta büyüklükte saksılar lazım. Toprak güçlü besleyici olmalı. Poşetlerde satılan hazır topraklar kasımpatları için uygun değildir. Doğal arazi toprağı daha iyidir ama en iyisi her ikisinden eşit ölçülerle karışım yapmaktır. Bu karışım kasımpatı için mükemmel besleyicidir. Gübreyi toprağa karıştırmayın. Saksının dibine gübreli toprak bir miktar yerleştirdikten sonra üzerine 3-4 parmak yüksekliğinde gübresiz toprak yerleştirin. Bu ikinci tabakadan sonra saksının boş kalan yukarı kısmına kasımpatı fidelerini yine gübresiz toprakla güzelce dikin. Her yıl kış sonunda aynı işlemleri mutlaka tekrarlayın.
Kasımpatı nasıl çoğaltılır?
Amatörce, sadece bir hobi olarak kasımpatı fideleri üretmek gayet kolaydır. İlkbahar başında yeni filizler uzatan köklerini ayıracaksınız ve yeni yerlerine dikeceksiniz. Hepsi bu kadar. Diğer iki yol tepe çeliği ve tohum iledir.
Kökten ayırmayla
Kasımpatı bitkileri aslında her yıl kış sonunda yerlerinden sökülmelidir. Çünkü bunu yapmazsanız yıldan yıla bir hayli güçten düşmeler olacaktır. Sebeplerine girmiyorum. Ama her kış sonunda söküp erekenleri yaparak yeniden dikmelisiniz. Gerekenlerinden biri dip kısmında fazlaca filizlenme varsa onları ayırmaktır. Diğer ise toprağı çapalayıp alt üst etmek ve hafifçe gübrelemektir. Böylece mükemmel gelişim ve sonbaharda mükwemmel çiçekler elde edersiniz.
Kökten ayırırken dikkatli olun. Dipte birçok yeni filizlenmeler var. Bunları tek tek değil, birbirleriyle bağlantıları kopmayacak şekilde gruplar halinde ayırmalısınız. Sonra güzelce dikin ve sulayın.
Tek tek ayırmayla seri üretim
Bu biraz riskli olsa da en verimli çoğaltma yoludur. Isıtıcıları olmayan sera ve özel bakım gerekir. Sonbaharda çiçek açtıktan sonra kasımpatı köklerinde başlayan filizlenmeler çok fazla soğuk olmayan sera sayesinde şubat sonunda daha da güçlenmiştir. Tek tek ayırıp mini viyollere tek tek dikilirler. Toprak olarak dişli kum ve çok az miktar toz halde yanmış koyun gübresi karıştırılmış sağlıklı bir torf toprak kullanın. Fideler yeterince gelişip serpildiklerinde daha kuvvetli gelişecekleri saksılara uygun toprak ilavesiyle aktarın. Aşağıdaki tepe çeliği yöntemi daha kolay gibi görünebilir ama bu usulle kısa sürede yüksek verimli olan kasımpatları üretmiş olursunuz. Çünkü bunlar yaz başına kadar köklerden epeyce sürgün çıkarır, iyice güçlenir ve sonbaharda bol bol çok çiçek verirler.
Tepe çeliği ile
Her kasımpatı çeşidinde olmuyor. Ayrıca sadece bodur kasımpatı çeşitleri için tavsiye ederim. Sizinki uygun mu değil mi buradaki tarife göre deneyin. En iyi zaman mayıs ayıdır. Dalları üst kısımdan 10cm kadarını kesip alın. En alt yaprakları diplerinden makasla kesin. Sapın alt 3cm kısmı toprak altından kalacak şekilde doğrudan toprağa dikeceksiniz. Toprak ⇒ köklendirme toprağı olmalıdır. Sık sık sulayın. İlk iki hafta direkt güneşin fazlasından koruyun. Bu arada köklenirler. Bir ay sonra ortalama 10cm veya en fazla 15cm çaplı saksılara gübreli toprak ilavesiyle aktarın. Kuvvetli çıkan filizler biraz uzadıktan sonra uçlarını koparın ki daha fazla dallansınlar. Sonbaharda çok güzel çiçeklenirler. Böylece küçük saksılarda çoğaltılıp sonbaharda çiçeklenen kasımpatılarınız albenisi yüksek hediyelik eşya olurlar. Çelikle küçük saksılarda yetiştirilmiş kasımpatlar bir sonraki baharda mutlaka daha büyük saksılara alınmalıdır.
Tohumdan üretimi
Kasımpatı bitkilerinin çoğu tohum vermez. Sebep Krizantem türleri arasında melez olmalarıdır. Türler arası melezlere hibrit denir. Bunlar çoğunlukla kısır olur. Düz türler tohum verir fakat onlar eğer aynı türün çeşitleri arasında melez ise tohumdan yetişenler farklı olacaktır.
Kasımpatı tohumlarını şubat sonuna doğru kapalı, güneşli ve 20C derece dolaylarında az sıcak yerlerde çimlendirmelisiniz ki yaza kadar kayda değer bir gelişim göstersinler. Aksi takdirde çiçek açmaları sonraki yıla kalır. Tohumdan yetişen kasımpatı fidelerinizi 15cm’yi geçtiklerinde esas yerlerine dikin.
Tohumları kış sonuna doğru ekecek yeterince sıcak ve kapalı uygun yeriniz yoksa hiç acele etmeyin. Nisan sonunda tohumları ekin. Nasılsa fazla serinde çimlenmezler. Aceleye gerek yok. Belki bu sonbaharda çiçek açmazlar ama kışı geçirecek kadar güçlenirler.
Kasımpatı hastalıkları, problemleri
Bitler, parazitler: Kasımpatı bitkilerinin düşmanı çok. Bazı bitler fazlaca zarar verip bitkinin ölmesine, bazı bitlerse çiçek tomurcukların gelişememesine sebep olur. Özellikle yaz sonundan itibaren gözünüz hep dalların uç kısımlarında olsun. Oralardaki bitlenmeler yeni oluşacak tomurcukları mahveder. İlk farkettiğinizde ilaçlamanız gerekiyor.
Mantarlar: Esintisiz bahçelerde çeşitli mantar hastalıklarına yakalanırlar. Öyle bahçelerde sulamaları sabah – öğle arasında yaparak gece ıslaklığının önüne geçerseniz kasımpatılarınızı birçok hastalıktan korumuş olursunuz. Fazla killi toprakta gereksiz yere sulamak kök çürümelerine sebep olur. Sulamayı toprak özelliğine göre ve toprağın kuruma, nem kaybetme özelliğine göre bilinçlice yapın. Bahçe toprağınız kasımpatı için fazla killi ise dişli kum veya ponza taşı karıştırarak iyileştirmeniz lazım.
İki apartman arasında kalan ve kısmen güneş alabilen ince uzun bir bahçem var. Bahçenin yaklaşık 3’te ikisi koyu gölge, yarı gölge halinde. Bazı kaynaklarda krizantemin özellikle bodur hibritlerinin gölge-yarı gölgede iyi geliştiğini okudum ama emin de olamıyorum. Fideleri dikip yazık etmek istemiyorum onlara. Krizamtemin güneş-gölge isteği ile ilgili olarak siz ne dersiniz? Bir de bu aylarda krizantem fidesi bulunmuyor sanırım. Pek çok satıcıda tohum olarak var. Nisan’da tohumdan çimlendirip bahçeye alsam, uç alarak dallardırsam sonbahara kadar gelişim gösterip çiçeklenirler mi? Bir de piyasada satılan birkaç tür tohum gördüm, karışık kasımpatı/krizantem diye satılıyorlar. Bu tür hakkında bilginiz var mı yetişme koşulları, boylanması, çicek türü (katmerli, tek katlı, top) vs. hakkında?
***
Koyu gölge dediğiniz loş ışıklı ise kasımpatı veya krizantemden vazgeçin. Ama yeterince güneş almasa bile şiddetli aydınlık oluyorsa güzelce gelişip çiçek açarlar. Krizantem diye tohumları satılanların tümü yeni tip bodur hibritlerdendir. Bunlardan bahçenize ekebilirsiniz. Yeni hibritlerden bazıları sonbaharı beklemeden çiçeklenir. Tohum paketlerinin üzerindeki bilgileri okumalısınız. Tek tip krizantem yok.
Büyük boy olan bir beyaz kasımpatı aldım. muhteşem ötesi açtı. Yaklaşık 30 lt saksıda genişiliği yani çapı 1m yakındır. Çiçeklerim ve bitkim oldukça sağlıklı. Her uyanır uyanmaz, işten eve geldiğimde ilk yaptığım şey onu seyretmek oluyor. Çiçeklerde sararma solma yok. Ne zaman budamam gerekecek? Dalların kurumasını ve çiçeklerin solmasını mı beklemem lazım?
***
Kasımpatının budanması kış sonuna doğru tüm dalları en dipten kesmekten ibarettir. Yukarıda anlattıklarım aynen geçerlidir. Özellikleri böyle. Şimdilik sadece solan çiçeklerini hiç vakit kaybetmeden kesmelisiniz. Böylece henüz açmamış tomurcuklar da açabilir (gerçi geciken tomurcuklar açmaz ama belli de olmaz).
Dediklerinizi yaptım ama kasımpatılar kupkuru duruyor. Sanırım öldüler. Bu zamana kadar yaşaması lazımdı değil mi?
***
Burada konu edilmiş olan kasımpatlar yaz boyunca kesintisiz gelişim halinde olup bugünlerde yani ağustos sonu gibi ani bir serpilmeye geçerler. Daha sonraki haftalarda tomurcuklarla dolarlar. Sizinki ya başka tür ya da yanlış şeyler yaptınız.
Ben Eylül’de kasımpatı aldım. Gayet güzeldi. Şimdi çiçekleri solgun görünüyor. Çok mu suladım onu da anlamadım. Tomurcuk üstünde baya vardı ama kuruyorlar, açmıyorlar. Neden olabilir acaba?
***
Bunca zaman geçmişse çiçeklerinin solması gayet normal bir şey. Güzelce çiçeklenmiş bir kasımpatının üzerindeki açmamış tomurcuklardan büyük tomurcukları da açar. Ama daha küçükleri gelişime devam etmez ve kururlar. Yani anlattıklarınıza göre, bence hiçbir problem yok. Her şey olması gerektiği gibi.
Şimdi solmaya başlamaları gayet normal bir durum anladığım kadarıyla. Artık bundan sonra çiçek açmaz mı? Açması için kurumuş solmuş çiçekleri koparmak mı lazım?
***
Evet bundan sonra çiçek açacağını sanmıyorum. Daha evvelden çiçeklenmiş ve şimdiye kadar çiçekleri çoktan solmuş gitmiş olsaydı bugünlerde son kez tomurcuklanıp çiçeklenebilirdi. Kasımpatlar ikiye ayrılır. Eski tip kasımpatlar sadece ekim-kasım aylarında çiçek açarlar. Yeni tipler ise yine aynı şekilde ekim kasım aylarında çiçek açarlar ama bazen haziran ayının başında tomurcuklanabilir ve eğer öyle olursa haziran sonundan ağustosa kadar çiçekli olabiliyorlar. Sonra ekim-kasım aylarında tekrar çiçek açarlar. Sizinki eylülde bol bol çiçek açtı ise şimdi çiçek beklemeyin. Gelecek yıla kaldı.
Hediye olarak bodur bir kasımpatı geldi. Üzerinde çiçekler de var. Bu mevsimde çiçekli olması normal mi? Bu sayfadaki bilgilere uygun bir bakım yeterli olur mu? Şimdiden teşekkür ederim.
***
Bu mevsimde açık hava şartlarında hiçbir tip kasımpatının çiçek açması normal değil ve zaten açmazlar da. Ancak klasik kasımpatlarına gece süresini uzatma çalışmalarıyla ve uygun ısı sağlamakla seralarda yılın her zamanında çiçek açtırılabilir. Yeni tip bodur sardunyaların bazıları ise uygun ısı şartları olduğu sürece yılın farklı zamanlarında ara sıra çiçek açar ve serada olunca bu zamanda çiçek açmaları gayet normaldir. Evet bakımını bu sayfada olduğu gibi yapın.
Saksıda beyaz bir kasımpatım var ama soluyor. Ne yapmam gerek?
***
Solan çiçekleri kesip atın. Çiçeklerin solması gayet normal bir şey. Çiçeksiz kalan dalları ise dipten yeni güçlü dallar uzarken, ama biraz güçlendikleri zaman o eski dalları dipten kesip atın.
Kasımpatı çiçeğim saksıdayken yere düştü. Bir dalı kırıldı. Kalın ve yapraklıydı. Açmamış bir tomurcuğu vardı. Atmaya kıyamadım. Bir hafta suda beklettim. Minik minik filizler vermeye başlayınca saksıya ektim ve suladım. 5-6 saat geçti ve şu an yapraklar aşağı doğru düştü. Dal boynunu eğdi. Neden tutmadı? Acaba nerede yanlış yaptım?
***
Tutmadı değil. Normali bu. Suda bekletmenize gerek yoktu. Köklenmesi için toprağın çok havadar ve süzek olması lazım. Hiç gübresiz olması lazım. Açık havada ilk 20 gün direkt güneş almayacağı yerde tutmanız lazım. Önce fena halde pörsümüş durur ama zamanla köklenir ve canlanır. Sonra hızlıca dallanır. Bu şekilde deneyin. Gübreli ve killi topraklarda köklenmek yerine genelde çürür giderler.
Toprağa ekmeden 20 gün boyunca güneş almayacağı bi yerde saklayayım doğru mu anladım? Bu şekilde yaptığımda hiç sulamadan zamanla yapraklanıp nasıl filizlenecek ki?
***
Büşra Hanım size saklayın demedim. Sulamayın demedim. Hani güneşin ısıtan yakan ışınları var ya işte o ışınları direkt almasın dedim. Hepsi bu. Sulamaya gelince elbette sulayacaksınız. Sakın sulamayın kupkuru toprakta bekletin demedim. İsterseniz önceki cevabımı tekrar okuyun. :)
İki tane kasımpatı çiçeğim var. Bir kere bitlendiler. Sonra ilaçladık ama geç oldu sanırım. Şimdi ne yaptıysam sürekli kuruyor. Ölmek üzereler. Kuru tek bir dalları kaldı. Acaba çiçeklerim geri yaşarlar mı?
***
Kasımpatının uzayan dalları çiçek açar ve kurur. Ama dipten yeni filizlenmeler olur ve yeni dallar uzar. Evde tutuyorsanız evde yaşaması hiçbir şekilde mümkün değil.
Saksıda beyaz kasımpatı çiçeğimin saksısını çok büyüdüğü için nisan sonunda değiştirmiştim. Şimdi tekrar fazla büyüdü ve saksının altındaki deliklerden kökleri çıkmaya başladı. Vitamin kullandığım için hızlı büyüyor. Bu ayda (haziran) tekrar saksı değiştirsem bir problem olur mu? 4-5 tane açık çiçekleri de var.
***
Saksının altından köklerin dışarı çıkması daha büyük saksı istediği anlamına gelmez. Ama saksıya sığamaz durumda ise haklısınızdır. Köklerini şimdi bulunduğu topraktan hiç ayırmadan kalıp gibi çıkartın ve o halde daha büyük saksıya toprak ilavasiyle yerleştirin.
Açmış olan çiçekler yavaş yavaş altlarından sararak solarak dökülüyor. Bu o çiçeklerin ömrünün bittiği anlamına mı geliyor? Öyle olduğunu düşünüp çiçeği koparıp atıyorum çünkü. Umarım yanlış bir şey yapmıyorum.
***
Çiçekler solunca kesip atarsınız. Çiçekleri tükenen dalları ise eğer onların yerine dipten yeni sürgünler gelmeye başlamışsa o zaman en dipten kesersiniz. Kasımpatlarında usul budur.
Kasımpatlarımın gelişimi güzel ancak yaprakları sararıyor. Ne yapmalıyım?
***
Şiddetli yaz sıcaklarında susuz kalmak yüzünden olabilir. Eğer saksıda iseler şiddetli sıcaklarda fazla güneş almaları saksıları ve toprağı fazla ısıtır. Bu ise kasımlpatlarına çok zararlıdır. Ne yapmalıyımdan daha önemli soru “neler yapmıştım” olmalıdır. Hiçbir bilgi vermemişsiniz. Kasımpatı esasen saksı bitkisi değildir. Bahçee dikili olan kasımpatları her kış sonunda mutlaka yerlerinden sökmeli, aynı yere veya başka yere tekrar dikmeden önce toprağı derinden çapalayarak hafifçe gübrelemelisiniz. Sonra kasımpatlarınızı (kökten çok fazla çoğalmışlarsa bölerek) yeniden dikmelisiniz. En sağlıklı gelişim ve en iyi çiçek verimi bu sayede olur.
Saksıda yetiştirdiğim kasımpatı çiçeğimin yaprakları bükük duruyor. yeni çıkan yaprakları çok güzel gayet sağlıklı ama yeni yapraklara göre daha koyu olan büyümüş yapraklar bükük sarkık duruyor. sanki susuz kalmış gibi. ama su veriyorum. şubat ayından beri büyütüyorum çiçeğimi. ilk defa böyle yapıyor. yaprakları koparmam mı gerekiyor acaba? Yıpranmamışlar sararmamışlar sadece bükük duruyorlar. pencere yarı güneş çoğunlukla gölge görüyor. bitki vitaminiyle birlikte suluyorum.
***
Bitki besini vermede aşırılık ve az miktar su ile sık sık sulamak yüzünden toprak zehir haline gelir ve ince köklerden başlayarak bitki ölür. İşte yapraklardaki cansızlaşmanın sebebi bu. Artık bitki besini vermeyin. Gelecek yıl sadece ayda bir defa verin. Şimdiden itibaren sulamaları aynen şu sayfada anlattığım gibi yapın: Yaygın ve öldürücü sulama hatası
Yazınızı okurken cidden utandım, resmen çiçeğimi yaşatmak değil öldürmek için uğraşıyormuşum. Toprak gübreli ve üstüne günde 2 kere besinli su veriyodum. Suyu ise üstü ıslanınca kuruluğu gidince vermeyi bırakıyordum. Şu an besinli su vermeyi bıraktım ve suyu alttan akana dek veriyorum. Solgun yapraklar biraz daha iyi görünüyor. Sanki canlandı biraz ama yine de emin değilim yazınızdan anladığım kadarıyla şu an toprak tamamen zehirli. Ne yapmalıyım?
***
Gübreli toprağa bitki besini vermek yanlış. Gübreli olmasaydı bile yine de o şekilde aylarca devam ettiğiniz için toprak fena halde zehirlenir. Şu anda kasımpatıların çok iyi bir şekilde serpilme zamanı (yeni tomurcuklar her an ortaya çıkabilir bir zamandayız). Sizinkinde öyle bir hal yok. Toprağını değiştirseniz bile muhtemelen bir şey değişmez. En iyisi bir şey yapmayın. Sulamayı toprakta önemli bir kuruma olduğu zamanlarda bol bol su dökerek yapın.
Bahçemde kasımpatılarım çok güzeller. Buna benzer bizim iklim şartlarında yetiştirilecek bahçe çiçekleri nelerdir acaba?
***
Şimdiye kadar ele aldığım türler şu kategoride hepsi listelenmiştir: https://azbitki.com/alt/kisa-dayanikli
Ekim ayında Ankara’da bahçeye kasımpatı dikmek doğru mudur acaba? Dün bahçeye diktim. Ancak kışa girmek üzere olduğumuz için kökleri zarar görür mü diye endişeleniyorum. Acaba onları tekrar saksıya alıp evde baksam ve baharda bahçeye diksem daha mı doğru olur?
***
Kasımpatı kışın toprakta, karlar altında üşümesi gereken bitkilerdir. Sonbaharda çiçek açtıktan itibaren hiçbir gelişim göstermez ve havalar soğudukça yavaş yavaş kötüleşirler. Kış sonunda dipten pekçok yeni filizler olur. O zaman eski dalların tümünü dipten kesersiniz. Daha fazla dallı olarak yaz boyunca gelişir ve sonbaharda daha fazla çiçek açarlar. Bazı çeşitleri haziranda da çiçek açıyor.
Not: Torf toprakta olunca kışın donma riski yüksek. Kasım sonunda toprak yüzeyini bol bol kuru yapraklarla örtün. Yapraklar uçup gitmesin diye üzerlerine değnekler yatırın. Kış sonunda kasımpatlarını topraktan çıkarın ve toprağı derinden çapalayarak ve hafifçe gübreleyerek yeniden dikin. Böylece o toprakta sonraki yılın kışında zarar görmezler. Hem de zaten yaz boyunca epeyce güç kazanacaklar.
Babam bana çiçekleri çok sevdiğim için kasımpatı almış. Akşam saati saksıyı detaylı kontrol edememiştim. Ertesi gün baktığımda yaprakları delik deşikti ve sararma ya başlamış. Üstünde açmış olan çiçekleri var ve tomurcuklar dolu. Toprağı kontrol ettiğimde salyangoz -örümcekler vardı. Toprak full kök dolu su içine çekmeyen yapıdaydı. Saksıdan çıkardım suda gevşesin diye beklettim, yaprakları yıkadım, böceklerden arındırdım. Bir kök ayırdım ayrı bir saksıya ekerim diye. Hastalıklı yapraklarını kestim ve yeni saksıya ektim. Sizin bahsettiğiniz şekilde bir toprak hazırladım. Ektikten sonra sulamadım çünkü suda beklettim ve kökler nemliydi. Bu türe hiç bakmadım bilemiyorum. Can suyu vermeli miyim? Doğru bir şekilde mi yaptım? Hastalık gibi gördüğüm şey başka bitkilerime bulaşmasın diye erken davrandım ama aklımda soru işareti kaldı. Toparlar mı bitki?
***
Toparlamaz. Daha kötü olacak. Merve Hanım keşke hiçbir şey yapmadan önce sorsaydınız. Kasımpatı sadece park, bahçe ve açık balkonlar içindir. Evde yaşamaz. Bahsettiğiniz şeylerin olması gayet normaldir. Çünkü bir kasımpatı sonbaharda çiçek açtıktan itibaren yavaş yavaş kötüleşmeye başlar. Üzerindeki henüz açmamış tomurcukları da öylece kalır ve zamanla kururlar. Özelliği böyle. Yaprakları yiyen böceklerin de artık çiçek açtıktan sonraki zararlarının hiçbir önemi yok. Kış boyunca bir hayli kötüleşir. Kış sonunda tüm dalları dipten kesersiniz. İlkbaharda hızlıca eskisinden daha fazla sayıda dallar uzatır. Çok ciddi hatalar yapmışsınız. Bu durumda yaşar mı bilmem. Sürekli dışarıda tutun. Sulayın. Ölmezse kış sonuna doğru yani dalları dipten kesmeniz gerektiği günlerde dipte toprak yüzeyinde yeni filizlerini görürsünüz.
Bugün kasımpatı fidesi aldım. Minikler daha. Kışın ölürler mi gelişirler mi?
***
Kışın ölmezler. Yapraklar kötüleşir. İlkbaharda kökten daha kuvvetli yeni dallar gelişmeye başlar. Yukarıdaki bilgileri okuyun.
Bahçemde rengarenk kasımpatlarım var. Şimdi hepsi çiçek açtı. Bunların yazın çiçek açması için ne yapmam lazım? Nasıl budamam lazım?
***
Yazın çiçek açmaları fazla sıcak yüzünden mümkün değil. Ancak bazen haziranda bolca tomurcuklanıp çiçek açarlar ve tomurcukların çoğu havalar ısınınca çiçek açmadan öylece kalır. Ama bunlar yeni bodur tipler. Klasik kasımpatları gündüz süresinin fazla uzun olduğu yaz aylarında değil, sadece sonbaharda çiçek açar. Esas sebep sonbaharda gündüz süresinin kısalmasıdır. Yani yazın çiçek açması için akşama doğru saat 19:00 gibi üzerlerine ışık geçirmez karton geçirip ertesi sabah saat 09:00 gibi açarsanız günde 14 saat tam karanlıkta kalır ve tomucuklanırlar. Ama dediğim gibi fazla sıcak hava yüzünden tomurcuklar genelde öylece kalıyor. Yine de isterseniz ilkbaharda yeni dallar yeterince geliştikten sonra bu denemeyi yapabilirsiniz.
Deli gibi eskiden bahçelerimizde bulunan uzun kasımpatılardan arıyorum. Mor, beyaz ve sarı. Nerede bulabilirim? Lütfen yardım edin.
***
Maalesef artık ticari üretim sadece mini, bodur yeni tiplerle yapılıyor. Eski uzun boylu tiplerinden satan yok. Belki birilerinin bahçelerinde eski tip kasımpatı görürseniz isteyeceksiniz. Ama bir de vazoluk kasımpatları var ki bunlar eski tiplerdendir. Kesme çiçekçilik yapanlarda bulunur. Nerede varsa araştırın. Yalova civarlarında olabilir.
Ben bu sene bu ayda kasımpatıların güzelliğine dayanamayıp her renk ve çeşitten 17 adet kasımpatı aldım ve bahçeme diktim. Bunları çok yıllık olduğunu düşünerek aldım fakat bazı internette yorumlarda hibrit olduğunu, bir sene sonra kuruduğunu söyleyenler var. Bunu duyunca üzüldüm. Ankara aoç bitki satış yerinden almıştım. Biz bunların hibrit olduğunu nasıl anlayacağız? Denildiği gibi hibrit ise illaki hepsi tek yıllık mı olmuş oluyor? Uzun ömürlü olmaz mı?
***
Merak etmeyin hepsi uzun ömürlü. Bir yıllık olduğunu iddia edenler bir şey bilmiyor. Ayrıca hibrit olmayan kasımpatı bulamazsınız. O internet zatlarının yaptıkları hataları yapmazsanız uzun yıllar boyunca çoğalta çoğalta yaşatırsınız. Küçük saksılarda tutmayın. Ev içinde tutmayın. Sonbahardan itibaren bitki besini filan vermeyin. Bunların bir özelliği de genellikle ilk çiçeklerini açınca henüz açmamış küçük tomurcukların gelişmeden kurumasıdır. Ama önemli bir şey değil. Bahçenize alışırlarsa sonraki yıllarda o problem yok denecek kadar az olur.
Toprakta yetişen bodur Kasımpatım var. Çok güzel çiçekleri var fakat orta kısmında boşluk oldu, açıldı. Çünkü dallar yere doğru yattı. Ortaya bir kalın çubuk koyup iple dalları bağlamak olur mu? Ya da ne yapmam gerekiyor?
***
Hiçbir şey yapmayın. Çiçekler açtıktan sonra fazla dayanmıyor soluyorlar. Yani bu yüzden uğraşmaya değmez. Ama bazı bodur kasımpatların dalları kışın kurumuyor ve o dallar ilkbaharda tekrar çiçek açıyor. Sizinki de o özellikte ise ince çubuklarla desteklemeniz iyi olur.
Kasımpatı çiçeğim saksıda marketten almıştım çiçekleri çok güzeldi yaklaşık 2-3 haftadır yaprakları beyazımsı bir şeyle kaplanmış gibi ne yapmam gerekir?
***
Normal sürecinde çiçekler solunca kışın yapraklarda her türlü bozulmalar olur ve normaldir. Bir problem yok. İlkbaharda dipten yeni dallar uzarken eski dalların tümünü dipten keseceksiniz.
Bahçemdeki çiçeklerin bazılarının yerlerinin değişmesi lazım. Bunlardan biri de yazın açan kasımpatılar. Şu an hala çiçekçiler. Bazı durumlardan dolayı ilkbaharda bu işlemi yapamıyorum. Şimdi yapsam sorun olur mu? Kalıp gibi yerlerinden söküp başka yere almak istiyorum.
***
Aslında kış sonunda yapmanız lazım. Şimdi kökleri pek rahatsız etmeden yapabilirseniz muhtemelen sorun çıkmaz.
3 ayrı saksıda kasımpatılarım var. Tomurcukta hepsi. Fakat 1 tanesinde yapraklarda aşırı bir sararma var. Bitlenmesi yok. Demir eksikliği olabilir diye çivi fln. Koydum topragına ama yok. Geçmedi. Ne yapmalıyım?
***
İşe yaramaz. Kasımpatlar zaten saksı bitkisi değil. Saksıda olacaksa kendileri küçük olsa bile kocaman saksı gerekir. Çünkü kökler yoğun serinlikte kalmak zorunda. Ayrıca şimdi hiçbir şey işe yaramaz. Kış sonunda daha büyük saksıya iyi bir toprakla ekmelisiniz. Veya bahçe varsa bahçeye ekin.