Rutaceae (Sedefotugiller) familyasının Citrus (Narenciye) cinsine bağlı Citrus maxima türüne dünyanın birçok yerinde pomelo denir. Ana vatanı güney ve güney-doğu Asya’dır.
Ortalama 6m boylarında bir ağaçtır. Yaşadığı yerin şartlarına göre 12 metreye kadar uzarlar. Çiçekleri beyaz ve oldukça hoş kokulu, yaprakları gayet iricedir. Kış soğuklarına pek dayanıklı değildir. -4C dereceye kadar olan hafif don olaylarını zar zor tolere eder. Bu yüzden yetiştiriciliğinde genellikle daha dayanıklı narenciyelere aşılarlar.
Narenciyeler arasında en büyük meyve veren pomelo ağaçları Türkiye’de de yetişir. Fakat hem çok iyi bir lezzete sahip olmaması hem de kalın kabuğun içinden meyvesini çıkarma zorluğu sebebiyle Türkiye’de ticari amaçla yetiştiriciliği yoktur.
Meyveleri kocaman olur. Bir meyvesi bir bovling topu kadar iri olabilir ve ağırlığı bir kiloyu biraz geçebilir. Duruma göre voleybol topu kadar iri ve 9 kilo ağır olmaları da mümkün. Lezzeti greyfurtu hatırlatır ama acılığı, ekşiliği ve sululuğu daha az, tatlılığı daha yüksektir. Meyvesinin acılığı daha çok meyve dilimlerinin dış zarlarındadır. İnce dış zarları çıkarınca rahatlıkla tatlı tatlı yenir. Fakat ilaçlarla etkileşime girdiğinden dolayı ilaç kullanan kişilerin yememesi gerekir.
Ticari üretimleri yapılan Narenciyeler hep hibrit oldukları halde pomelo has türlerdendir. Meyvecilikte önemi olan hibrit narenciyelerin atası belli başlı orijinal has Citrus (Narenciye) türlerinden biridir. Portakal, greyfurt ve turunç pomelo’dan türemiş hibritlerdir. Pomelo + mandalina melezlenmesi ile portakal türemiş, portakal + pomelo melezlenmesi ile greyfurt türemiş. Ayrıca mandalinanın ekşiliği az, tatlılığı fazla yeni mandalina kültivarlarını elde etmede hibritleme çalışmalarında pomelo mutlaka kullanırlar.
Çoğaltılması tohum ile ve aşı iledir. Fidan üretimi daha çok aşılama yoluyladır. Anaç kök bitki olarak üç yaprak portakalı ve turunç tercih edilir. Tohumdan yetişen fidanlarının meyve vermeye başlaması en erken 5 yılda mümkün olur (8 yıla kadar gecikir). Diğer narenciye fidanlarına aşı ile üretilen pomelo fidanları ise aşıdan sonra ortalama 3 yılda meyve verir.
* * *
Bu konuyu hazırlamada Wikipedia — Pomelo ve Floridata Plant Encyclopedia — Citrus maxima kaynaklarından faydalandım.
Mandalinın atası var mı? Melezleme ile oluşmuş bir tür müdür?
***
Hayır melez veya hibrit değil, az sayıdaki gerçek narenciye türlerden biridir.