Leş kaktüsü adı verilen türlerden Stapelia gettleffii Güney Afrika’nın kuzey-doğu kesiminde deniz seviyesi gibi düşük rakım yerlerin bitkisidir. Yaz mevsimi yağışlı, kış mevsimi kurak geçer. Kurak ve serin geçen kış mevsimi buyunca kağıt gibi incelirler. Apocynaceae familyasındandır. Pekçok türü olan Stapelia cinsindendir.
Başlıca özellikleri
Her yıl yeni sürgünlerle çevresini genişletir. Çiçek sapı toprağa yatık vaziyette uzar ve çiçek açtığında çiçeği yerde duran bir deniz yıldızına benzer. Stapelia gettleffii çiçeksiz haliyle de güzel görünümlüdür. Saksıda yetiştirmeye uygundur. İklimi elverişli yerlerde bahçelere yer örtücü amacıyla dikilebilir. Kayalık bahçe oluşturmada en uygun türlerdendir.
Kışın en fazla -4C derece gibi çok hafif don olaylarına tam dayanıklıdır. Güney Ege’nin ve Akdeniz’in kıyı kesimlerinde kış soğuklarına dayanır. Fakat kuzeyli rüzgarlara tam açık yerlerde yine de her ihtimale karşı don olayı olacağı günlerde Stapelia gettleffii’nizin üzerine kova ya da karton kutu geçirmek iyi olur. Anavatanında kış kurak geçer ama Akdeniz ikliminde kışın sık yağan yağmurlardan zarar görmez.
Çiçekleri kötü kokan Stapelia gettleffii yaz aylarında herhangi bir zamanda (hatta bu süre içinde birkaç defa) çiçek açar. Leş sinekleri ve leş arayan böcekler S. gettleffii’nin çiçeğinin kokusunu leş kokusu zannederek çiçeğe gelirler. Polenleşmede böylelikle yardımcı olurlar.
Yetiştirme, bakım
Stapelia gettleffii yarı gölge yerleri sever. En iyisi ağaç yaprakları arasından güneş almasıdır. Koyu gölge, güçsüz – loş ışıklı yerlerde iyi olmaz. Çok uzun süreli direkt güneşte ise gelişimi yavaş olur.
Toprak olarak doğal arazi toprağı + torf toprak + iri taneli dere kumu karışımı tavsiye ederim. Stapelia gettleffii 2 yıl aynı saksıda aynı toprakta kalmalı.
Saksı – toprak değişimini 3 yılda bir ya kış sonunda ya da sonbahar ortasında yapın. Sıcak aylarda köklerini hiç rahatsız etmeyin.
Haziran başı – eylül başı arasında toprak kurudukça çok miktarda su ile sulayın. Eylül boyunca sulama sıklığını yavaş yavaş azaltın. Ekim ayından itibaren hiç sulamayın. Mayıstan itibaren toprak kupkuru oldukça sulayarak devam edin ve hazirandan itibaren normal sulamaya geçin.
Dikkat: Akdeniz ikliminde kış aylarında sürekli açık havada güneşli yerde tutarsanız gelişmeye devam eder. Bu durumda toprak tamamıyla kupkuru oldukça sulayın.
Stapelia gettleffii nasıl çoğaltılır?
1- Saksısında fazlaca çoğalmış ise ağustos ortasında üçer – beşer öbekler halinde ayırın. Kesik veya kopuk yaralı yerlerin kuruması için 5-6 gün açıkta bekletin. Sonra kuru toprağa dikin ve hiç sulamayın. 6 hafta dolduğunda sadece bir defa az miktar su ile sulayıp mayısa kadar susuz bırakın.
2- Tek daldan çoğaltmak için ağustos ikinci yarısında bir dalını 3 cm gibi dilimlere ayırın. Kuru toprak üstüne bırakın. Parçaların hiçbir yerini hiçbir şekilde gömmeyin. Bulunduğu yer az güneşli ve çok havadar (esintili) olmalı. Hiç sulamayacaksınız. Her bir parça ortalama 6 hafta içinde toprağa değen yerden toprağa kökler uzatır. Bu süre içinde sakın köklenmiş mi diye kontrol etmeyin hiç elinizi sürmeyin. 6 hafta dolunca sadece bir defa sulayıp mayısa kadar susuz bırakın.
3- Tohum elde ederseniz derhal ekmelisiniz. Tohumlar taze ise kesinlikle çimlenirler. Uzun süre saklamaya gelmez. Tohumları toprağa belli belirsiz gömün ve sulayın. Taze tohumlar çok çabuk çimlenir.