Asparagaceae (Kuşkonmazgiller) familyasından Asparagus acutifolius türü kırsal yerlerde küçük çalı bitkilerdendir. Yöresel adlarından belki en yaygını tilkişen’dir. Ana vatanı Akdeniz çevresidir. Genelde açıklık, güneşli yerlerde yaşarlar. Boyları Akdeniz ikliminde 1m’yi zor bulur. Daha yağışlı ya da sulanan yerlerde daha fazla uzarlar.
Yemeklik kuşkonmaz gibi tilkişenin de körpe sürgünleri yenir. Sürgünler yağışlı olan ilkbahar ve sonbahar aylarında çıkar. Tohumdan yetişen bir tilkişen yıldan yıla güçlenir. Her yıl dip sürgünleri daha güçlü, daha kalın gelir. En kalını takriben 4mm çapındadır.
Tilkişen (Asparagus acutifolius)
Çiçeklenmesi sonbaharda olan tilkişen dişi ve erkek çiçeklerini ayrı ayrı açar. Meyvelerinin oluşumu kış ortasında tamamlanır. Mini meyveleri tek tohumludur.
Asparagus acutifolius tilkişen yaprakları kısa, sert ve sağlam iğneler biçimindedir. Çok sert olduklarından dolayı yapraktan ziyade diken özelliğindedirler.
Dip sürgünleri önce gayet esnek ve ince tek dal halinde uzarlar. Sonra yan dalcıklar çeşitli yönlere uzayarak yapraklanırlar. Sürgün dal tam olgunlaştığında bile esnektir. Dimdik değil kavisli yapıda olurlar. Normalde her tilkişen sürgünün bir eskisine göre daha güçlü, daha uzun olması gerekir ama gelişimleri yağışlara bağlıdır. Bu yüzden bir sürgünün gelişim süreci içerisinde pek yağış olmazsa o sürgün gerektiği kadar gelişemeyip eski sürgünlere göre daha çelimsiz ve daha kısa kalır.
Doğada tilkişen bitkileri tek tür (Asparagus acutifolius) oldukları halde çeşitli varyeteler ve formlar halinde bulunurlar. Aynı bir arazide bile farklı tilkişenler görebilirsiniz. Yaprak yapıları tam silindirik, kısa ve çok sert, veya biraz yassıca, az daha uzun ve az sert gibi çeşitleri, dip sürgünlerinin daha yumuşak, daha sert, daha sıkı, daha kof gibi çeşitleri bulunabilir.
Fide üretimi tohum ile ve kökten ayırmayla yapılabilir. En elverişli ve kolay yolu tohum ile çoğaltmadır. Çimlenmelerinde problem olmaz ama kısa da sürmez. İki haftadan iki aya değişir. Hafifçe, belli belirsiz gömün ve sulayın. Hatta kışın topladığınız meyveleri bekletmeden bahçenize serpin ve unutun. Yavaşça gelişen tilkişenler yaza kadar bahçede yerlerini almış olurlar. İlk yılında boyları 15cm’yi aşmaz.