Yaprak çeliği ne anlama geliyor? Önce çelik üstünde duralım. Bir bitkinin aynısını üretmek amacıyla, köklendirmek üzere alınan dal parçasına çelik denir. Aynı amaçla aldığımız parça dalsız, sadece tek yaprak ise buna da yaprak çeliği diyoruz. Fakat her tür bitkide olmuyor. Bazılarının yaprak sapı köklense bile asla filizlenmez. Zamanla çürür gider.
Uygun türlerden birkaçı
En meşhuru Afrika menekşesidir. Sonra paşakılıcı ve reks begonyası. En kolay başarı sağlanılanları ise krasula türleridir. Diğer birkaçı paşa çadırı, gloksinya, ruj çiçeği, kirpikli begonya.. Ayrıca pek yaygın değil ama siklamenlerden de mümkündür.
Yaprak seçimi
Yaprak ne fazla genç ne de fazla yaşlı olmalı. Sağlığı iyi olmalı. Ancak krasulalarda ve paşa kılıcında bu kural önemli değil. Yapraklarda sararmaya başlamışlık, zedelenmişlik, bitlilik gibi kusurlar olmamasına dikkat edin. Afrika menekşelerinde ise henüz yeni olgunlaşmış, hiç kartlaşmamış, hatta gelişimi henüz yüzde yüz tamamlanmamış olan genç ve iri yapılı, kalın saplı yapraklardan seçmek en iyi sonucu verir.
Malzemeler
Jilet ya da jilet gibi keskin bir falçata.. Şeffaf kapaklı bir kap. Fakat en önemlisi köklendirme toprağıdır. Toprak olarak yarı yarıya perlit + saf torf karışımı iyidir. Sırf perlit, sırf ince ponza taşı bile kullanabilirsiniz. Hatta sırf cocopeat de uygundur. Ama bunu sadece çok küçük viyollerde kullanmak gerekir. Ayrıntılı bilgi: Köklendirme toprağı hazırlama
Türe göre yaprak çeliği usulleri
Hangi tip yapraklara hangi usul uygundur, başlıklar altında yazdım.
Afrika menekşesi, gloksinya, reks begonyası, kirpikli begonya, paşaçadırı
Üç usul var. En basiti ve en garantilisi birinci usuldür.
Usul 1’de sonuç
Usul 1
Yaprak sapı gövdeye bağlantı yerine bir iki santim yakın yerinden kesin. Sap uç kısmını toprağa fazla değil bir – iki santim kadar gömün. Fazla sulamayın. Bu şekilde zamanla köklenir, filizlenir. Toprağın biraz nemli olması yeterlidir ve bu önemlidir çünkü fazla ıslak toprakta köklenme geç olur veya çürüme olur. Aynı usul reks begonyası ve gloksinya için de geçerlidir. Bu şekilde dikip sulamak yerine ikinci usuldeki gibi kapalı kutuda köklendirmeye çalışsanız sonuç yüzde yüz kesin, garanti.
Usul 2
Geniş yapraklılarda denenenebilir. Sağlıklı olgun bir yaprak sapıyla değil, sapının yaprağa yakın kısmından kesilerek alınır. Yaprak sapının yaprakla birleşen yerinde az aşağısından kesmelisiniz. Sonra temiz bir makasla yaprağın kenarlarından fazlalık bölgeleri kesin. Yaprak altında, sapa yakın en kalın damarlara alttan jiletle veya keskin bıçakla hafiften ince çizikler atılır. Sonra toprağın üzerine konur. Yaprağa birkaç kürdan saplayarak toprakla sıkı teması sağlanır. Hava yüzde yüz nemli olması gerektiği için, yaprak çelikleri yapılan kap tamamen şeffaf başka bir kap içine konur ve kapağı kapatılır. Veya renksiz naylon poşet geçirip poşetin ağzı bağlanır. Toprak önceden nemli olmalı; şimdi sulamayın. İçerisinin hava nemini torf + perlit karışımı sağlayacaktır. Direkt güneş almayan ama çok aydınlık ve yeterince sıcak bir yerde filizlenmesi beklenir (bir buçuk aya kadar sürebilir). Haftada iki üç defa açıp bir saat kadar süreyle esintili yerde havalandırın. Toprak kurudukça havalandırmaya başlama anında sulayın. Filizler 5 cm olduklarında yeterince köklendikleri de anlaşılır ve saksılara dikilir.
Usul 3
Reks begonyalarında genellikle işe yarar. Bir yaprağı birkaç parçaya böleceksiniz. Her parçada kalın damar ve yeterince yaprak parçası olmalı. Bunları yarı yarıya gömeceksiniz. Yukarda tarif ettiğim gibi kapalı kapta köklendireceksiniz.
Paşa kılıcı
Bir yaprak üçe veya daha fazla parçaya bölünse bile her bir parçası tek başlarına yeni bireyler oluşturabilir. Fakat parçaları keserken neresi aşağı neresi yukarı olduğuna dikkat edin ters dikerseniz olmaz. Parçalar ne kadar uzun olursa o kadar iyi sonuç alırsınız. Yaprak parçasının 7 – 8 cm kısmını toprağa gömün, sulayın bekleyin. Bunlara naylon geçirmek filan gerekmez.
Bir krasula türünde sonuç
Krasula türleri
Tek yaprakla çoğaltmak en kolay en güvenli ve en kesin bunlarda oluyor. Yaprak sizin isteğiniz dışında bile eğer toprağa düşse, hatta biraz sararmış dahi olsa, yeter ki toprak yeterince nemli olsun: kısa sürede köklenir filizlenir yeni bir birey olur hayatına devam eder.
Siz bunu yapacaksanız olgun bir yaprak seçin. Yaprağı gövdeden tam dibinden ayırın zaten kolayca ayrılır. Önce, bu ayırdığınız yaprağı en az 24 saat açıkta bekletin. Sonra yaprağı toprağın üstüne koyun, çok kısa olan sap ucunun toprağa biraz olsun gömülmesini sağlayın. Toprağın nemi ile köklenip filizlenir. Hepsi bu kadar. Normal açık havada tutabilirsiniz. Hava ne kadar sıcaksa sonuç o kadar çabuk alınır. Bu tür bitkilerin çoğu çeşidinin yaprakları fazla şişman olabiliyor, sapı yok gibidir. Bunları sap kısmına doğru yarı yarıya toprağa gömün. Diklemesine değil, biraz yan yatmış şekilde olacak.
Primula cinsi bitkiler (çuha çiçeği, onbir ay çiçeği) ve siklamen
Bunlar için de tek yaprak çeliği ile çoğaltılması mümkün deniyor. Araştırmalarımda kayda değer bir bilgi bulamadım.
Siklamenlerde
Yaprak sapıyla bir bütün olarak: sapın yumruya bağlandığı yerden çıkartılması gerekiyor. Ucunu hafifçe toprağa gömün sulayın. Direkt güneş almayan, serin, rüzgarlı bir yerde tutun. Köklenip filizlenmesi iki üç ay sürer. Yaprak üç ay kadar canlı kaldı ise köklendiği kesindir. Hiç rahatsız etmeyin, sökmeyin, kontrol etmeyin. Zamanla filizlenecektir.
Primulalarda
Bu bilgi hiç kesin değil. Yaprak sapına doğru ve son uç kısmına doğru ara bölgeden yaprak damarları yönünde V şeklinde kesilir ve her üç parça yarı yarıya toprağa gömülür. Bol aydınlık ve ortalama 20 derece gibi biraz serin ve nemli bir yerde filizlenmesi köklenmesi beklenir.
Bir çilli begonya yaprağını 1. usülle toprağa diktim. Sizce tutma şansı nedir? Tutma ihtimalini artırmak için bir şey önerir misiniz?
***
Çilli begonyalarda olmaz diye biliyordum ama bir arkadaşım denediğini, olduğunu söyledi. En azından reks begonyalarında olduğu kadar kolay olmayabilir. Sabredin. 6 haftaya kadar çürümezse köklenmiş ve filizlenmeye başlamış demektir. Sonra yine sabırla bekleyeceksiniz. Bu arada köklendi mi diye toprağından çıkarmayın kontrol etmeyin. Zaten olmayacaksa ilk on gün içinde kurur gider.
Menekşe yaprağından çoğaltma yaptım. Yaprakları büyüdü. Aynı yapraktan tekrar çoğaltma yapabilir miyim? Çünkü yaprak çok diri ve sağlam. Bir de ana yaprak ne zaman kopartılabilir?
***
Hayır yapmanızı tavsiye etmem. Yaprak çeliği olarak henüz hiçbir kartlaşma olmamış yapraklardan seçmelisiniz. Ana yaprağa dokunmayın. Sağlığını kaybedene kadar durması çok iyi olur.
Merhaba, limon yapragini suda beklettim ve 1 ay sonunda yapraktan kök çıktı, acaba büyüme şansı var mi? Saksıya ne zaman ekmeliyim?
***
Eğer tek yaprak değil bir parça dallı ise filizlenir büyür. Ama sadece yaprak ile mümkün değildir sanıyorum. Kökler 5cm olunca toprağa dikin.
Ruj çiçeğinin tek yaprağı suda 1 aydır bekliyor hiç bir bozulma veya kök belirtisi yok ne yapmalıyım?
***
Bir saksıya dikin ve hem rüzgar alacağı hem güneşte ısınacağı bir yere koyun (sabah güneşi veya ikindi sonrası güneşi almalı). Bu şartlarda çabucak köklenecektir. Ama aynen şu sayfadaki usulde dikmelisiniz: Güvenli bir köklendirme usulü
Merhaba, Mum çiçeği (hoya carnosa) yapraklarını suda köklendirdikten sonra saksıya diktim. 3 ay sonra hala filizlenmedi. Umutsuz bir çaba mı?
***
Evet maalesef olmuyor. Her kim denese köklendiklerini görüp seviniyor. Ama bekle bekle aylar geçer ve yaprak kurur gider. Ben de denedim. Olmadı. Zaten gerekmez. Bol bol dallanan bir bitkide yaprak çeliğiyle uğraşmak işe yarasa bile zaman kaybı. Dallarda köklenme, filizlenme ve büyüme kat kat daha hızlıdır.
Kırılan bir sıklamen yaprağını saplı olarak suya koydum köklenme olur mu acaba?
***
Tam dipten yumru kısmında kırılmış olur ama sonrasında yaşatmak çok zor.