Eğrelti otu türlerinden olan aşk merdiveni evlerde, bürolarda, iş yerlerinde iç mekan süs bitkisi olarak kullanılır. Bahçelere uygun, hatta Akdeniz iklimine tam uygun olan (şiddetli sıcağa, saatlerce güneşe, hatta biraz susuz kalmaya uyumlu) aşk merdiveni türleri bile var. Yurdumuzda eskiden fujer ve fougère nephrolepsis olarak bilinirdi.
Genel özellikleri
Aşk merdiveni birkaç farklı türün ortak adıdır. Alakasız cinslerden türler birbirlerine çok fazla benzerler. Süs bitkisi sektöründe en çok kullanılanı düz yapraklı Nephrolepsis Exaltata türü ve bunun kavisli yapraklısı Nephrolepis exaltata ‘Bostoniensis’ kültivarıdır (aşağıdaki resim). Ayrıca uzun yaprağı oluşturan küçük yaprakçıklarının dalgalı, kıvırcık gibi olan kültivarları da türetilmiş. Belirli bir ana vatanı yok. Tropikal kuşak tümüyle Nephrolepis exaltata’nın yaşam alanıdır. Genellikle ormanlarda ve bataklıklarda bulunurlar.
Diğer yaygın tür Nephrolepis obliterata Avustralya kökenlidir. Susuzluğa ve güneşe N. exaltata türünden daha fazla dayanıklıdır. Akdeniz bölgemizde bahçelerde tam güneşli yerlerde bile sıkıntısız gelişir. Yetiştirilmesi daha kolay olduğu halde Nephrolepsis Exaltata kadar tanınmaz. Çünkü görselliği pek zarif olmadığı için çiçekçilik sektöründe pek kullanılmaz. Dik ve sert yapılıdır.
Sporlar
Doğada hem toprak bitkisi olarak hem ağaçlar üstünde epifit olarak yaşarlar. Yapraklar yaşadığı şartlara göre 20cm gibi küçük kalabilir, 2,5 metreye kadar uzayabilir.
Aşk merdiveni bitkilerinde yapraklar upuzun ince saplara sahip, o saplarda çok yaprakçıklı haldedir. Yaprak saplarının kenarlarında küçük yaprakçıklar dizilidir. Dallanmaz, gövde geliştirmez. Her bir yaprak kökten çıkar ve uzar gider.
Kök yapıları ince saçak kök olup köklerde rasgele fındık kadar yumrular oluşturur. Bitki yaşlandıkça metal kablo gibi çok sert ve biraz kalınca kökler oluşur. Yumrular sadece su ve besin deposu amaçlıdır. Filizlenme, çoğalma gibi işlevleri yoktur. Ancak kök parçası ile ayırırsanız bu takdirde her bir yumru filizlenir. Aşağıda çoğaltılması konusundaki yollardan başka bu yolla da çoğaltmanız mümkündür ama gayet uzun zaman alır.
Çiçeksiz bitkilerdendir
Aşk merdiveni türleri asla çiçek açmaz, tohum vermezler. Tohum diyebileceğimiz organları aşk merdiveni yaprakçıklarının arka yüzünde gelişir. Bunları görebilirsiniz. Nokta nokta guruplar halindeki taneler çok küçük olur. Çimlendirmek mümkün ama zor (⇒ bitkilerde eşeyli üreme). Uğraşmaya değmez. Çünkü çimlenseler bile ilkin her biri ya erkek ya dişi minicik parçalardır. Bunlar hiç büyümez. Ancak erkek olanların saldığı üreme hücreleri dişilere ulaşırsa adeta mini bir tohum oluşur ve o küçük yapıdan yeni bir aşk merdiveni gelişir.
İklim uyumu
Kışa dayanıklılığı -7C derecedir. Soğukta tüm yapraklar kurusa bile ilkbaharda hızla yeniden yeşerirler. Son derece hassas görünümüne rağmen şiddetli sıcağa ve yakıcı güneşe tam olarak uyum sağlayabiliyor. Ama yine de (saksıda yetiştiriyorsanız) yaz sıcaklarında güneşin fazlasından korumanızı tavsiye ederim.
Aşk Merdiveni evlerde yetiştirme
Aşağıdaki bilgiler en iyi gelişimin sağlanması içindir. Daha elverişsiz bakımda da yetiştirebilmek mümkün olabilir.
Sevdiği ortam
Nemli hava esintileri olan sıcak yerlerde çok hızlı gelişirler. Aşk merdiveninin hem güneşe hem gölgeye tam uyum sağlayabilme özellikleri var. En iyisi sabah veya akşam güneşi alabilen, gündüz boyu kuvvetli aydınlık olan bir yerde tutmaktır: O zaman daha tatlı yeşil olacağı gibi yaprakları daha geniş gelişir. Yani öğle civarı güneşinden koruyun ama tam gölgede de bırakmayın. Hızlı gelişimi ise esintilerin sıklığına bağlıdır.
Ben evde yaz boyunca hava cereyanında tutuyorum. Şişli’nin havası fazla nemli. Nemli esintileri çok seviyor. Hava cereyanından zarar görmüyor bilakis hayat buluyor. Yaz boyunca balkonda / bahçede tutabilirsiniz. Söylentilere aldırmayın yani yoğun nemli havaya çok da ihtiyacı yok. Hele esintisiz nemlilik çürütür.
Aşk merdiveni nasıl toprak ister?
Humuslu ve yüksek besleyici toprak ister. Toprağın besleyiciliğini düzenli besin vermekle sağlayabilirsiniz. Toprağı aynı zamanda suyu derhal süzdürür yapıda olmalı. Dört ayrı toprak karışımı formülü:
a) 4 ölçü doğal humuslu gerçek toprak + 1 ölçü dere kumu + 1 ölçü ince taneli ponza taşı.
b) 4 ölçü doğal humuslu gerçek toprak + 1 ölçü dere kumu + 1 ölçü perlit.
c) 3 ölçü humus katkılı torf toprak + 1 ölçü dere kumu.
d) 3 ölçü mil + 1 ölçü kestane gübresi.
Sulama ve yıkama
Yukardaki gibi fazlaca süzek toprak hazırladığınız takdirde ve yeri çok iyi esintili olacaksa yaz boyunca her gün, hatta sabah akşam sulayın. Aşk merdiveni bu usulü çok seviyor. Su çok miktarda olacak. Saksı alt deliklerinden bolca su akıp gidecek miktarda (sadece besinli su ile sularken az su dökün). İlkbahar ve sonbaharda iki-üç günde bir sulama yeter. Kışın haftada bir veya iki defa.
Yukardaki toprak ve sulamayı aynen yaparsanız (yeri esintili olduğu takdirde) ne kadar hızlı büyüyüp çoğalarak devleştiğini görür şaşırırsınız. Besin/gübre de vermek lazım elbette.
Ara sıra banyoya götürüp duşun altında güzelce yıkayıp tozlarından arındırın. Sonra silkeleyin yapraklar yapışık kalıp fazla eğik pozisyona alışmasınlar.
Besin verme
Her üç sulamada bir besinli su ile sulayın. Çiçekcoşturan, Vilmorin, Genta vb. markalardan ev çiçekleri için özel yapılmış ‘genel amaçlı’ bitki besini bu tür sık beslemeye uygun hafif dozajlıdır. Kışın güneş ve esinti alabiliyorsa ve yaprak sağlığı bozulmamışsa besin vermeye daha az sıklıkta devam edin ki güç toplasın.
Aşk merdiveni için uygun saksı
Derinlik önemli değil. 8cm derinlik başlangıç için yeterli. Güçlendikçe derinlik arttırılabilir. Fazlası boşa toprak ısrafı olur. Aşk merdiveni saksısı yayvan, geniş olmalı. Yeni bir saksıya aktaracağınız zaman eski saksısına göre kenarlardan 5 parmak kadar daha geniş saksıya aktarın. Yani genişlik 20cm idiyse, sonraki saksısının genişliği 30cm olacak. Bu sayede aşk merdiveniniz rahatça serpilir. Birkaç ayda saksıda boş yer kalmaz.
Saksı değiştirme zamanı
Sadece ilkbaharda yapmalısınız. Saksısı ne kadar küçük olursa olsun diğer zamanlarda kökleri rahatsız etmeyin. Sonra saksı değişimini ilkbahar başında acilen yapmayın. Bekleyin havalar biraz ısınsın.
Aşk merdiveni çoğaltma usulleri
Aşk merdiveni yukarda anlattığım şekilde gerektiği gibi yetiştirilirse bir yılda on misli kadar çoğalır. Her ilkbaharda kökten ayırmayla çoğaltabilirsiniz. Ayırmalarda toplu guruplar halinde kökleri topraktan ayırmadan, toprağını dağıtmadan ayırmalısınız. Aşağıda usulleri..
Saksıda çoğalmış bir aşk merdivenini gruplar halinde ayırmak
En güvenlisi saksıdan kalıp gibi çıkarıp ortadan ikiye bölmektir. Veya çok genişse üçe, dörde bölebilirsiniz. Ayırdığınız bir gurubun saksısı, gurubun hacminin üç misli kadar geniş olmalı.
Tek tek ayırmak
Bu usul biraz riskli. Hiçbirinin tutmama ihtimali yüksek. Tek tek ayırıp dikeceğiniz toprak çok güvenli olmak zorunda (yukardaki karışım formüllerinden ilk ikisi tam güvenlidir). Aşk merdiveni uyku halinde olmamalı. Hava çok serin ya da çok sıcak olmamalı. İlkbahar ortası çok iyi bir zamandır. Plastik çay bardaklarını saksı gibi kullanın. Diplerini delin. Her birine bir tane veya üç dört tane dikin sulayın. Ilık esintili, kuvvetli aydınlık, direkt güneş almayan bir yerde tutun. her gün sulayın, üstlerine öğle vakitlerinde su fısfıslayın. İyi bir gelişim gösterdikten sonra aşk merdiveninin sevdiği toprakla uygun büyüklükteki saksılara dikin.
Yumrularından aşk merdiveni üretimi
Toprak altında geliştirdiği fındık kadar yumrular aslında çoğaltmada kullanılmaz. Ancak eğer kök parçalarıyla ayırırsanız her bir yumru filizlenir. Biraz zaman alır ve ilk yaprakları cılız, küçük olur. Güçlenmeleri zaman ister.
Sporlarıyla
Tohum diyebileceğimiz sporların çimlenmeleri kolay fakat büyümeleri çok zor. Hiç uğraşmaya değmez. Anlatma zahmetine girmiyorum. Zaten aşk merdiveni toprak yüzeyine uzattığı incecik sürgünleriyle birçok fideler üretir durur. En kolay yolu kökten ayırmayla çoğaltmaktır.
Zararlıları, hastalıkları
1994 yılından beri aşk merdiveni yetiştiririm. Poşet topraklardan başka zararlısına rastlamadım. Kullanacağınız toprağa dikkat edin. Poşet topraklar genellikle ince köklü bitkileri çürütüp öldürüyor. Güvenilir marka toprak bulamazsanız doğal humuslu gerçek toprak bulun. Onu da bulamazsanız toprağı verimli bir tarladan toprak alın ve kuvars kumu ile karıştırın. İnce köklü bitkilere poşet topraklardan daha güvenli olacağı yüzde yüz kesin.
Aldığım aşk merdiveni yaklaşık 1 aydır evimde. Aldığım güne nazaran dip dallarda kurumalar var ve saksıda çok sert kuru tel gibi dallar var. Acaba bitki çok mu yaşlı, mevsimsel bir durum mu? Bir kez kuru dalları budadım fazla olmamak şartıyla ama ilk geldiği günkü gibi azgın değil. Evin içinde duruyor. Gün içinde evde olmadığımdan doğal olarak hava sirkülasyonu pek yok. Cam açık bırakmalı mıyım ne tavsiye edersiniz?
***
Siz yokken pencerenizin açık kalmasının kötü sonuçları olabilir. Böyle bir şeyi ben tavsiye edemem. Kuru tel gibi uzantılar aşk merdivenlerinin ara sıra çıkardığı stolon adı verilen sürgünlerdir. Bunlar uzayıp gittikçe peşi sıra fideler oluştururlar. Zamanla biraz kalınlaşır ve epeyce de sertleşirler. Yeni yapraklar çıkarırken yeni stolonlar da çıkacaktır. İsterseniz bunları ilk gürdüğünüzde kesebilirsiniz. Ama kesmeyip toprak yüzeyine yatırırsanız yeni fideler oluşur ve o fideler hızlıca büyür. Yani çoğaltmak için bir avantaj. Şimdi muhtemelen ilkbahara kadar yavaş yavaş kötüleşecektir. Sonra ilkbahardan itibaren yeniden canlanır ve eskisinden daha gösterişli hale gelir. Yerinin havadar olması elbette önemli ama bir ay içinde mahvolup gitmedi ise bu demektir ki evinizin havadarlığı yeterli.
Dün yeni çiçekçiden ask merdiveni aldım. Evimin balkonu camla kaplı. Tavana astım. Acaba balkona koymaya erken mi? Geri içeri alsam mı? Saksısı çok dar. Ne zaman değiştirsem? Balkon öğleden sonra güneş alıyor.
***
Kapalı balkon dışarısı gibi soğuk ise evet çok erken. Saksı değiştirmeyi nisanda yapmalısınız.
Çiçekçiden yeni aldığım aşk merdivenimi nisan ayında olmamız sebepli saksı değisime gitmeli miyim? Yoksa bir yıl bekleyip seneye nisanda mı değiştireyim? Normal görünüyor şu anda.
***
Bulunduğu yerin şartları uygunsa ve bakımında hata yapmazsanız sadece birkaç ayda çok hızlıca ve fazlaca gelişip saksıya sığmaz olur. Eğer saksı çok küçük ise derin değil ama daha geniş bir saksıya aktarmanızda yarar var.
Maidenhair (adiantum radiatum) bitkimi deliksiz bir terracotta saksıya ekip, bu saksıyı su içerisinde tutmayı planlıyorum. sizce uygun olur mu? Böyle bir saksıda nasıl bir toprak karışımı olmalı? Bitkim iki hafta önce satın aldım. Henüz saksısını değiştirmedim. Su kabı içerisinde terracotta saksıya almayı daha stabil bir toprak nemliliği sağlayabilir miyim diye düşündüm.
***
Su bitkisi değil. Hatta su bitkilerini bile evlerde su içinde yaşatabilmek çok zor. Kolayca çürüyebiliyorlar. Ancak akvaryumda hem temiz ortam hem hava motoru sayesinde yaşayabiliyorlar. Sizin bitkiniz hiçbir şekilde su bitkisi değil. Dibi delik olmayan saksılar bile kesin öldürür. Sulamada mutlaka saksı alt deliklerinden su süzülüp dışarı çıkmalı. Aksi takdirde zamanla o toprağın kimyasal dengesi bozulur ve bitkiyi çürütür.
Merhaba geçen gün bir aşk merdiveni aldım. Şimdi saksı değişimi için önümüzdeki Nisan ayını mı beklemeliyim? Toprak kalitesi çok iyi değilse sorun olmaz mı? Yeni bir bitki aldığımda hep bu ikilemi yaşıyorum. Bir de ince köklü bitkilerde kökleri eski topraktan ayırmak çok zor oluyor. Eski topraktan arındırmalı mıyız? Eğer öyleyse bu nasıl yapılmalıdır?
***
Eski topraktan ayırmak ancak bitkinin köklerinin çürümesi gibi çok ciddi sorunlarda gerekebiliyor. Normalde hiç arındırmamak daha iyidir. Daha geniş saksı gerekiyorsa nisanda yapın.
Geçen ay bir aşk merdiveni aldım. Akşam güneşi alan bir cama yakın ve camın sürekli açık olduğu bir yerde bulunuyor. Fakat diğer bitkiler gibi onu da haftada bir sulamak gibi bir hata yaptım. Pekçok yaprağının kurumuş olduğunu az önce farkettim. Tekrar kendine gelir mi ne yapmam lazım?
***
Çoğu kurumuş, geri kalanları susuz kalmış gibi halde iseler bu durumda maalesef kurtarmak imkansız gibi bir şey. Aşk merdiveninde kök çürümesi olursa zaten ölmüş demektir.
Bu bitkiye sizin önerileriniz doğrultusunda bakıyorum ancak ne yaparsam yapayım salonda kurumaya başlıyor. Dışarı çıkartınca kısa sürede muhteşem bir hal alıyor ama artık kış geldiği için eve almak zorunda kaldım ve yine kurumaya başladı. 10 gün öncesine kadar 2-3 günde bir suluyordum. 10 gündür su vermiyorum ama toprağı hala ıslak. Ve kötüye gitmeye devam ediyor. Nerede hata yaptığımı anlamıyorum. Aydınlıkta duruyor. Pencere açık. Sulamaya devam edeyim mi yoksa toprağın kurumasını mi bekleyeyim?
***
Şimdi kış olduğu için yapılacak bir şey yok. Dışarıda bırakın. Bozula bozula ilkbahara sağ çıkar. Siz sadece ısı sıfırın atına düştüğü zamanlarda geçici olarak içeriye serin bir yere alın. İlkbahara kadar toprağı iyice kurumadıkça sulamayın. Anlaşılan evde havasız kuytu bir yerde tutmuşsunuz. Bu durumda pencerenin açık olması bazı bitkilere hiç bir fayda sağlamaz. Üzerine direkt esinti gelmeli hatta hava cereyanına maruz kalmalıdır. Fotoğrafta gördüğünüz muhteşem aşk merdivenini ben İstanbul’daki evde yetiştirmiştim. Evde bitkilerime 7/24 sürekli hava akımları sağlıyordum. Kış ayları İstanbulda fazla sert geçmediğinden kışın da (çok fazla soğuk olmadığı günlerde) pencerelerin tümünü açık tutardım. Tabi bu kadar açık pencere titiz insanlar için iyi değil. Evin her tarafı birkaç saat içinde tozlanır. En iyisi evlerinizde aşk merdiveni gibi fazla hava akımları isteyen bitkilere hiç yer vermeyin.
İki gün önce aşk merdiveni aldım fakat bir günde kurumaya başladı. Toprağı ıslak olduğu için sulamadım. Evim çok güneş görmüyor, çok aydınlık da olmuyor. Nemsizlikten etkilendiğini düşündüm. Kaloriferlere su kapları koydum ama bugün yine aynı çok kuru. İyileşir mi? Ne yapmalıyım? Kalorifersiz odaya koyup gün içinde hava akımı mı sağlamalıyım? Kış ayındayız malum.
***
Kış aylarında alınan bitkilerin yüzde doksan dokuzu ölüp gidiyor. Yapılacak bir şey yok. Genelde köklerde aniden çürümeler oluyor. Bunun sebepleri ince meseleler. Bitkiyi kurtarabilmek her türde mümkün olamıyor. Bir daha evinize yeni bitki alacaksanız mayıs sonu – eylül başı döneminde alın. Diğer zamanlarda ev ortamlarına adapte olmaları, sağlıklı kalabilmeleri pek mümkün değil.
Geçen sene ekim ya da kasımda komşumun saksısından aşk merdiveni aldım. Fakat saksıya diktikten bir süre sonra yaprakları kurudu. Ben de tavsiye üzerine kuru yaprakları kestim. Şu anda kökler ve toprak üzerinde hala kuru saplar mevcut. Sizce baharda tekrar yapraklar uzamaya ve yeşillenmeye başlar mı? Ya da yeniden hayat bulması için yapılacak bir şey var mı dersiniz?
***
Kalan kısa saplar tamamen kupkuru olmuşsa yapılacak bir şey yok. Eğer biraz olsun yeşil canlılık varsa canlanır. Hiç beklemeden hemen şimdi dışarıya koyun ve bol bol su dökerek sulayın. Bunlar havasız odalarda yaşayamaz. Püfür püfür havadar olan odalar uygundur.
Aşk merdiveninin dibinde beyaz tüylü tüylü topçuklar var. Bazıları bitkiye yapışık bazıları ayrı. bunlar unlu bit mi?
***
Hepsi en dip kısımda ise yapraklar ilkin öyle ortaya çıkıyor. Hızla yükselirler. Ama normal yaprakların üzerinde iseler bit filan olabilir.
Aşk merdivenimi odada tutuyordum. Sık sık suluyor ve su püskürtüyordum. Ama yaprakları kurumaya, kararmaya başlıyordu. Toprağını değiştirdim ve humuslu toprak aldım. Sanırım toprak su geçirici değil. Fakat su verdikden 10-15 dakika sonra tabanında su birikiyor. Bu toprağın su geçirici olduğunu mu gösteriyor? Bugün pencereye dış tarafa koydum. Orada hava esintisi görüyor. Aşk merdivenini havayı temizlediğj için almıştım. Evde havanı temizlemesini bekliyordum. Fakat siz evde tutmayın dışarıda bırakın diyorsunuz. Banyo ve odalarda beslenen aşk merdivenleri görüyorum. Peki onlar nasıl büyüyüp gelişebiliyor? Banyo bildiğimiz üzere havasız bir ortam. Günde en az iki kere suluyordum fakat artık bir kere sulayacağım. Böyle olması daha iyi olacak mıdır?
***
Havasız yerde yaşayamayacağı kesin ve net bir gerçek. Sık sık pencereleri açıp dışarının hava akımlarından bol bol etkilenmesini sağlamalısınız. İnternette banyo dekorasyon resimlerinde gördüklerinize inanmayın. Çünkü onlar o ortamlarda yetişmiş değil. Hava temizlemesi de tamamıyla safsata. Hava akımları olmadan kendisi nefes alamıyorken havayı nasıl temizlesin? Zaten eğer hava akımları olmayan ortamlarda nefes alabilseler bile bir saksı değil, belki 50 saksı bitki anca yeterli hava temizliği yapabilir. Satışları arttırmak için yalan söylüyorlar. Nasa öyle demişmiş. Nasa filan tür bitkilerin hava temizleyici özelliği var diyebilir ama Nasa bitkilerin yaşayamayacağı odalarda bir saksı bitki evinizin havasını tertemiz edecek gibi saçma bir şeyi asla söylemez. Bunu söyleyenler satıcı çiçekçiler. Diğer hatanız havasız ortamda her gün sulama yapmak. Daha da kötüsü havasız ortamda yapraklara su fısfıslamak. Toprağa gelince: Toprağına dere kumu ve/veya ponza taşı karıştırmanız gerekirdi. Karıştırmadıysanız toprağı kontrol ederek sulayın. Yeterince kurumadıkça sulamayın. Toprak geçirgen olmalı tavsiyeleri suyu anında aşağıya geçiriyor anlamında değil, toprağın havadar yapıda olması gerektiği anlamındadır. Böyle bir toprak elbette suyu da daha çabuk aşağıya iletir.
Ben aşk merdivenimi bir arkadaşımdan bir kök şeklinde alıp çoğaltırım diye düşündüm. Toplam 6-7 dalı vardı. 4 ay falan oldu. Yeni tomurcuklar verdi ve yapraklandı. Yaprak vermeyen uzun tüylü dallardan da baya çıktı. Bunlar tam olarak nedir ve ne yapmam gerek?
***
Onlar uzar giderler. Ana bitki kendisinden uzakta yeni fideler üretmek istiyor. O uzantılar bu işe yarar (çileklerde olduğu gibi, ama aşk merdiveninin uzantıları çok incedir). Saksı içinde toprağa değecek şekilde yerleştirin. Zamanla onlardan yeni ayrı ayrı fideler büyür. Ama eğer keserseniz hiçbir zararı yok. İsterseniz kesip atın.
Bugün bir aşk merdiveni aldım. Saksısı çok küçük gibi geliyor gözüme. Bahar ayını geçtik malûm fakat yaz başı saksı değiştirmek için geç olur mu acaba? Biraz daha geniş bir saksıya almayı düşünüyorum. Şu anda yapraklarını açıp içine baksam bile toprağı göremiyorum. Seneyi bekselem daha mı uygun olur dersiniz?
***
Saksı değil toprak değiştirirseniz büyük zarar görür. Önce uygun bir saksı ve toprak ayarlayın. Aşk merdiveninizi bol bol sulayın. Erkesi gün saksıyı ters çevirdiğinizde toprak ve kökler hiç dağılmadan çıkacaktır. Kalıbı hiç bozmayın ve dağıtmayın. Yeni saksıya alttan ve kenarlardan toprak ilavesiyle yerleştirin.
Aşk merdiveni almak istiyorum ama yukarı uzayan cinsi değil aşağıya sarkan yapraklısını istiyorum. Nasıl ayırt edilir? Alırken bazısı koyu yeşil yapraklı bazısı sarı gibi daha kıvırcık yapraklı gibi.
***
Ayrıt etmek diye bir şey yok. Çünkü mini fideleri değil yetişkin halde satılıyor. Siz aldıktan sonra bir şey değişmeyecek. Buna göre seçersiniz. Rengine gelince: Yaprak renkleri genellikle güneşli veya çok şiddetli ışıklı yerde açık tonlarda, gölge yerlerde koyu ve canlı yeşil renkte oluyor.
Aşk merdiveni çiçeği ormanlarda yetiştiğine göre bu bitki yarı gölge, dışarısını çok seviyor o zaman. Doğru anlamışmıyım acaba? İki kere aldım ikisi de öldü.
***
Evde de olur ama sürekli hava akımları istiyor. En üst fotoğrafta gördüğünüzü ben İstanbul’dayken evde yetiştirmiştim. İlk aldığımda birkaç yapraklı sönük bir şeydi. Evde hava akımları sağladığım için gördüğünüz gibi muhteşem gelişmişti. Yani tam pencere yanında tutun ve pencereyi günün çoğu saatlerinde açık bırakın. Kışın pencereyi açık tutmak mümkün değil. Kış boyunca zaten dışarıda bile olsa yavaş yavaş sönüp gider. İlkbaharda pencereleri açtıkça tekrar hızla canlanır.
Aşk merdiveni çiçeğimi dışarıda balkonda ya da bahçede bakabilir miyim? Güneşin doğuşunu görüyor birkaç saat güneş alıyor. Şu an saksısı küçük ve çiçeğim de minik. Bahar sonu gibi orman toprağına ekeceğim. Doğru olur mu?
***
Dışarıda olur evet ama kışın yaprakları bozulur. Kış soğuklarına orada dayanıklıdır. İlkbaharda daha iyi yapraklar hızla uzatır. Bence, eve alışıksa bu kışı evde geçirmesi daha iyi olur. Toprak olarak torf veya orman toprağı + mil karışımı yaparsanız daha iyi. Aşk merdiveni mil toprağı çok seviyor. Toz gibi, hatta neredeyse kına gibi çok ince bir topraktır. Bu civarların (İzmir, Aydın, Muğla) yerli çiçekçileri çok kullanır. Kestane gübresiyle veya torf ile karışım yapıyorlar. Ancak aşk merdiveninden başka türlerde kullanmanızı tavsiye etmem.
2 yıldır büyüttüğüm aşk merdivenini havalar serinledi diye yaklaşık 3 aydır içeride tutuyorum. Sabah güneşi aldığı aydınlık bir yerde. Fakat diplerde kuru yapraklar oluşmuş ve dokunduğum anda yaprak döküyor. Ölmesini istemiyorum. Acaba geç mi kaldım? Kapalı balkonum var oraya mı almalıyım?
***
Tarifinize göre hiçbir sorun yok. Kışın yavaş yavaş anlatttığınız şekilde bozulması ve ilkbahara neredeyse kel girmesi doğal özelliğidir. Sonra ilkbaharda birçok yeni yaprakları büyük bir hızla büyütmeye başlar.
Üç ay önce fide olarak aşk merdiveni almıştım. Evde bir gelişim göstermeyince dışarıya günes gören esintili bir yere koydum ama bütün yaprakları sarardı. Şimdi bu bitkinin tüm yapraklarını dipten kessem tekrar canlanır mı? Nasıl kurtarabilirim?
***
Keşke havaların iyice ısınmasına kadar bekleseydiniz. Aslında ev içinde güneş ve esinti alacağı bir pencere yanında tutsaydınız daha iyi olurdu. Ani toprak soğuması bazen kökleri çürütüp bitkiyi öldürür. Yaprakları kesmeyin. Eğer kökleri çürümediyse yakında yeni yapraklar çıkarır. Onlar biraz uzayınca eskilerin tümünü dipten kesin.
Aşk merdivenimi bu yıl toprağını değiştiremedim. Ssanırım geç kaldım. İki sene oldu. Odada bakıyorum. Pencere hep açık güzel görünüyor. Yapraklar ince, uzun. Bir de altlardan yaprak döküyor. İnce kuru dallar var. Bunları kesmeli miyim? Neden yaprak döküyor olabilir?
***
Eğer saksıya sığmaz derecede saksıyı doldurmuşsa ya daha büyük bir saksıya geçirin ya da ortadan ikiye bölerek ayrı saksılara geçirin. Şimdi yapabilirsiniz. Yalnız köklerini tutunduğu topraktan ayırmadan yapmaya çalışın. Yapraklarının dökülmesine gelince, eğer geçen yıldan kalmış yapraklar dökülüyorsa gayet normal ve hiçbir sorun yok. Kuru dal dediğiniz şeyleri kesmeniz iyi olur.
İki ay önce aldığım aşk merdivenini evin güneş gören yerine, gölgeye, esintili yerine nereye koyduysam olmadı. Yapraklarda kararma, kuruma ve dökülmeler var. Bitkinin yarısı gitti. Ne yapacağımı bilemiyorum.
***
Evet maalesef aşk merdiveni sürekli hava akımları istiyor. Yani öyle ara sıra camı açmakla olmaz. Sürekli hava akımları lazım. Aksi takdirde ev ortamlarında yaşayamaz.
Bahçemde yayvan ve sığ, altı delikli taş saksılarda aşk merdivenlerimiz var. Sürekli yavru veriyorlar gelişimleri güzel ama kışın yapraklarında biraz sararmalar, kurumalar ve seyrelmeler oluyor. Kendi haline bırakayım toparlar mı yoksa çalılardaki gibi dip budamalarına benzer budama yapmalı mı güçlenmeleri için?
***
Bunlara budama hiçbir güçlendirme yapmaz. Zaten kendileri sürekli çevreyi istila etmeye yönelik gelişir durur. Benim bahçemde hiç tahmin edemeyeceğim yerlere bile ulaştılar. Kışın biraz kötüleşiyorlar ve bu da onların normal yaşam döngüleri. Kısaca yapmanız gereken bir şey yok. Şimdi bugünlerde hızlıca yeni yapraklar geliştirmeye başlarlar.
Benim henüz yeni yetişen bir aşkmerdiveni bitkim var. Uzun süreli evde olmadığımız zamanlarda sulamasını nasıl yapabilirim? Komşuya bıraksak yerini değiştirmeden dolayı etkilenir mi acaba?
***
Evde olmadığınız zamanlar sulayabilmeniz elbette mümkün olmaz. Ara sıra uzun süreli evden uzak kalıyorsanız canlı bitkilerle uğraşmanız boş yere bir uğraşı olur. Komşuya bıraksanız, aşk merdivenleri hassas bitkiler. Çok aşırı derecede havadar yerde yaşayabilirler. Komşu komşunun emanet bitkisini evde bitkilerin yaşayamayacakları yerlere koyarlar. Bazıları unutuyor, hiç mi hiç sulamıyor. Bazıları sürekli sulayıp duruyor. Sonuçta bitki ölüyor. Zaten yeri de genelde ışıksız ve havasızdır. Nereden biliyorum? Çünkü yıllardır bana bu konuda yazanlar oluyor. Onun için komşulara bırakmak iyi değil.
Bilgi için teşekkürler. Aslında benim uzun süreden kastım bir hafta veya en fazla 10 gün gibi süreler. Normalde daha sık sulanması gerekiyor bazı bitkiler, bu sürede etkilenir mi bilmiyorum.
***
O halde sorun olmaz. Evden çıkarken sulama hatasına düşmeyin. Aniden bol su ve aniden hiç esintisiz kapalı ortam bir araya gelince çürüyebiliyorlar. Gitmeden iki gün önce sulayın. On gün gayet iyi dayanır. Ayrıca: eğer saksısında bir yıllık ise, toprak altında iri fındık taneleri gibi birçok su deposu yumrular oluşturmuştur ve bir süre kupkuru toprakta onlar sayesinde hiç zarar görmez. Yani böyle bir durum varsa 15-20 gün bile kupkuru toprakta çok az zarar görmeyle dayanırlar.
Merhaba. Benim sorum da 10 gün gibi süreler için evde olmadığımız zamandaki durum ile ilgili. Daha önce benzer soru sorulmuş fakat şuan havalar sıcak olduğu için emin olmak adına sormak istedim. Yazın 10 gün süreye dayanabilir mi?
***
Böyle konularda garantili bilgi olmaz. Bilemem. Bitkinizin özelliğine bağlı. Yaşlı ve kök sistemi iyice güçlenmiş ise dayanabilir. Özellikle toprak altında çok sayıda misket gibi yuvarlak yumrular oluşturmuşsa o sayede çok iyi dayanır.
Merhaba, aşk merdiveni bitkinin kuruyan dalını makasla keserken sağlam dal da kesildi. Dalı toprağa diktim. Bu şekilde tutar mı?
***
Tutmaz. Zaten onlar dal değil, boydan boya yaprakçıkların dizi olduğu yaprak saplarıdır.
Peki bu yapraklarda sararma neden olur? Bu mevsimde normal mi yoksa başka bir sorun mu vardır? Yapraklarda sararma durumunda ne yapmak gerekir?
***
Sonbaharda gelişiminin durması, sonra yavaş yavaş yapraklarının sararması, kışın daha da çirkinleşmesi ve ilkbahara kadar neredeyse kel kalması normal özelliğidir. İlkbaharda sadece kel kalmış yaprak saplarını dipten kesin. Havalar yeterince ısınınca çok hızlı bir şekilde yeni yapraklar çıkarıp eskisinden daha gösterişli hale gelir.
Genta bitki besini var elimde, kullanmalı mıyım ve hangi oranda kullanabilirim?
***
Şimdi kullanmanızın zararı olur. Dinlenmeye girmeye çalışıyor. Mayısa kadar vermeyin.