Ana vatanı Çin’in güneyi ve Vietnam’dır. Biraz yüksek rakım ormanlarda, kireç taşı kayalarında yaşarlar. Tropilal kuşak – subtropikal kuşak geçiş bölgelerine ait bitkilerdir.
Begonia masoniana, fotoğraf: Horticulture Magazine
Boyu 50cm kadar uzama potansiyeline sahip olsa da genelde o kadar uzamaz. Ayrıca dimdik gelişme özelliği yoktur. Rizom dalları toprakta sürünerek, köklene köklene uzamayı sever. Ancak değneğe bağlayarak dallarını yukarı uzamaya yönlendirebilirsiniz. Bağlamazsanız saksı dışına uzayan dallar sarkıcı gelişir. Bu haliyle de güzeldir.
İlkbaharda çiçek açar. Pek önemli değildir. Yaprak güzelliği için yetiştirilir.
Begonia variegata adıyla ayrı, farklı bir tür diye tanıtılan begonya da aslında aynı şeydir. Yani konumuz olan begonyanın gerçekte Begonia masoniana var. maculata adlı çeşididir. Yaprakları daha iri, yaprak desenindeki çizgiler daha fazla sayıdadır ve haç şeklini hatırlatmaz.
Coelocentrum grup
Begonia masoniana gibi litofit (kayalarda yaşayan), karst kireç taşı kayalarını seven ve rizom gövdeli olan begonyalar coelocentrum grubundan sayılır. Bunları reks begonyaları grubundan kabul edenler olsa da yanlıştır. Kirpi yaprak begonyalar (Begonia ferox ve benzerleri) da coelocentrum grubundandır. Aslında coelocentrum merkez iç bölgesinde boşluk olan anlamına gelir. Bu terim ile begonyaların biyolojik özellikleri değil de yaşadıkları karst (suyun delik deşik ettiği, oyduğu kireç taşı kayalıkları) kastediliyor gibi.. Zira karst mağara ağızlarında ve karst kayalar üzerlerinde yaşadıklarına binaen bu terim söz konusu begonyalar için kullanılmış diye anladım (“cave-like microhabitats” ve “limestone karsts”). Net bilgi bulamadım. Belki de yaprak üzerine bulunan pekçok içi boş ucu sivri kabarcıklardan dolayı öyle diyor olabilirler.
Evlerde yetiştirme
Genel olarak direkt güneşten korumalı, güçlü aydınlık pencere yanında tutmalısınız. Ama sabah erken saatlerinin güneşini direkt alması çok iyi olur. Bu sayede yaprakların gerektiği gibi serpilmesi ve deseninin netliği kesindir. Aksi takdirde gerektiği gibi güzelleşemez.
Herkes çok yoğun hava nemi ister diyor. Bu abartılı bilgileri ciddiye aldanmayın. Çünkü Begonia masoniana yeterince havadar, esintili olmayan yerlerde yüksek hava nemi yüzünden öldürücü mantar hastalıklarına yakalanmaya çok yatkındır.
Oldukça gevşek ve havadar toprak ister. Buna dikkat etmezseniz uzun ömürlü olamaz. Özellikle 4 ay kadar güzelce gelişim gösterdikten sonra her an çürüyüp gidebilir.
Begonia masoniana türünün bakımı, yetiştirme incelikleri, saksısı, toprak ve sulama vesaire ihtiyaçları ve üretimi için lütfen ⇒ yaprak güzeli ev begonyaları sayfasındaki bilgileri esas alınız.
3-4 ay önce masonia ve ferox aldım. Yolda hırpalandıkları için kötü yaprakları kestim. Fakat düzenli suyunu verdiğim halde bir tane bile yeni yaprak vermediler. Sizce ne yapmalıyım? 3-4 yaprak var ve kökleri kalın durumda.
***
Düzenli sulama çok yanlış. İstisnasız tüm begonyalar bundan rahatsız olur. Bu gruptan yani rizom gövdeli begonyalar ise bolca ponza taşlı, sığ toprak ister ve saksının içinde alt kısımda kireç taşları olmalıdır. Ayrıca diğer kaynaklarda tavsiye edilen yüksek hava nemi ihtiyacı tamamıyla yanlış bir bilgidir. Bunlar şiddetli sıcakta pek gelişemezler. Ki Aydın (merkezi) Türkiye’nin yazın en sıcak olan sayılı yerlerindendir. Şimdi tam bugünlerde sonbaharın açık hava esintileri sayesinde aktifleşmeleri lazım. İşin püf noktası serin/ılık hava akımlarının sürekliliğidir.
Begonya masonia almıştım 3 ay kadar oluyor. Soğuk günlerde içeride beklettim. Yanındaki Rex begonya ile birlikte yaprak üstleri ve bazı yaprak sapları da küflenmeler olmuş benek şeklinde. 5 gündür dışarıda duruyor. Sabah güneşi alıyorlar. Rexi de dışarıya aldım. Küflerin geçmesi için ne yapmam gerekiyor?
***
Bu özelliğine yazı içinde değinmiştim. Begonia masonia ve benzerleri ana vatanında biraz yüksek rakım arazilerde kireç taşlarının yoğun olduğu yerlerde yaşarlar. Esintiler daimi olduğundan ve hava nemliliğinin durağan kalmamasından dolayı asla yağmur ormanı bitkileri gibi ev ortamlarına tam uyumlu olamazlar. Ayrıca bir de sis ormanı bitkilerinin doğal yaşam alanlarına bakarsak, onlar doğada çok daha yoğun nemliliği alışıktır (örnek Afrika menekşesi) ama onlar bile havası durağan ve yoğun nemli kapalı ortamlarda bahsettiğiniz külleme hastalığına yakalanabiliyor. Dışarıda tutsaydınız muhtemelen hastalıklanmayacaklardı. Yine de en iyi çözüm yolu Topas adlı ilaçtan kullanmanız olacak. Bunu tavsiye ederim. Suya karıştırma oranını tavsiye dozajın yarısı kadar bile uygulasanız etkisi tam olur. Çok iyi bir ilaçtır.
Nasıl çoğaltabiliriz?
***
Dalından kırıp yarım gün kadar bir süre açıkta bekletin. Sonra sadece üç gün suda bekleteceksiniz. Kalem gibi bir çubuğu toprağa yatırarak bastırıp şeklince bir yer açın. Onun içine dalı yatırın. Yani dal yere yatık olsun.Tamamen gömülü olmayacak. Kımıldamasın diye üzerine ceviz kadar bir veya iki taş koyun ve sulayın. Sonraki sulamalar için toprağın kurumasını beklemelisiniz. Zamanla hem kök salar hem yeni dallar uzatır.
Begonya masonia nasıl bulabilirim?
***
Bulamazsınız aramayın. Bazen yurt dışından birileri birkaç parça getirip satar, elinden çıkarır. Bulabilmemiz şans işi. Ve bir de meraklıları vardır yetiştirir, büyütür, çoğaltıp arkadaşlarına verir, onlar da aynı şeyi devam ettirir. Bu şekilde elde ele dolaşır bitkiler. Öyle bitkiler var ki belki 50 yıldır hiçbir yerde satılmadığı halde halk arasında elden ele paylaşılıyor.