Lythraceae (Kınagiller) familyasının Cuphea hyssopifolia türüne kufeya, yalancı funda ve Meksika fundası gibi isimler verilir. Anavatanı Meksika, Guatemala ve Honduras’tır.
Kufeya görünümü
Özellikleri
Kufeya ince sık dallı, mini çalı şeklinde gelişen, uzun ömürlü ve sürekli çiçek açan zarif bir süs bitkisidir. Funda sevenler için en iyi alternatiftir. Zira onun kadar hassaslıkları yoktur ve tüm yıl her zaman çiçek açar durur.
Genelde 30-40cm boylarında olur. En fazla 60cm uzar. Boyuna göre daha geniş yer kaplar. kışın yaprak dökmez. Sürekli çiçek açar. Yer örtücü olarak kullanıma uygundur. Bu durumda ara sıra boyunu kısaltılmada bir sakınca yok. Saksıda da yetişir. Uyumlu bir bitkidir. Park ve bahçelerde mevsimlik olarak da kullanılır.
Yaprakları küçük, ince ince çok dallanan ve tüm dallarından çiçeklenen son derece zarif görünüm bir bitki olan küfeyanın mor, lavanta ve beyaz renklerde çiçek açan çeşitleri var. Güneşli ve havadar bir pencere önünde durması şartıyla evlerde yetişmeye bile uygundur.
Kış soğuklarına en fazla -12C dereceye kadar dayanır. Sıfırın altında bir iki derece çok hafif don olaylarında hemen hiç zarar görmez. Güney Ege ve Akdeniz kıyı kesimlerinde tüm yıl yapraklı ve çiçeklidir.
Kufeya yetiştirme ve bakımı
Güneşli ve yarı gölge yerlerde yetiştirmelisiniz. Koyu gölge yerleri sevmez. Pek toprak seçici değildir. Ancak toprağı fazla asitli olan yerlerde toprağına biraz tarım kireci karıştırmak iyi olur. Yazın şiddetli sıcak olan bölgelerde bütün gün direkt güneş altında bile sorunsuz yetişir ama kuraklığa dayanamaz. Sulamada dikkatli olmalısınız.
Saksıda kufeya
Saksıda yetiştirecekseniz hem büyük saksı hem kumlu toprak kullanın. Çünkü o kadar çok kök geliştirir ki saksıda kendi kendisini boğar. Saksı en az 25cm çapında ve derinliğinde olmalıdır.
3 ölçü torf toprak + 1 ölçü arazi toprağı + 2 ölçü 3mm dere kumu + 1 ölçü ponza taşı karışımı yapın. Bunda kufeya sorunsuz yetişir. 2 yılda bir ilkbaharda saksıdan çıkarın. Köklerini eski topraktan fazla ayırmamaya çalışarak en dış katman toprağını (kenarlardan ve en alttan) biraz azaltın. Sonra en dış katman köklerini budayın ve aynı saksıya yeni toprak karışımı ilavesiyle tekrar yerleştirin.
Fidelerinin üretimi
Yeni olgunlaşmış dallarından çelikle ve tohumlarıyla fide üretilir. Ayrıca kufeyanın çevreye dökülen tohumları kendiliklerinden kolayca çimlenir ve çevresinde birçok fideler büyür. Yani kendi kendisine de çoğalıp durur. Fidelerini söküp başka yere diktiğinizde sorun çıkmaz. Kolayca tutarlar.
Çelikle üretimde köklendirme toprağı kullanın. Zaman ise ilkbahar ortası uygundur. 6 hafta geçtikten sonra köklerini toprağından arındırmadan alın ve esas yerlerine dikin.
***
Cuphea hyssopifolia – kufeya bahçe, balkon ve güneşli pencere önlerinde çiçek yetiştirmeye meraklı olan herkesin seveceği kibar türlerdendir.
Kufeya bitkisini saksıda yetiştirmek istiyorum. Bitki boyuna göre nasıl bir saksı olmalı? Büyüklük ve derinlik olarak, bitkiden ne kadar daha geniş olmalı?
***
Hakkında verilen bilgilere rağmen saksılara pek uygun değil gibi. Geçen yıl hem komşum hem ben üstelik ikişer ayrı saksılarda, üstelik ben farklı topraklar kullanarak yetiştirdik. İlkbahardan sonbahara dördü de çok güzel devam ettiler. Burası Didim. Sürekli dışarıda tutuyoruz. Tam kış sonuna geldiğimizde o zamana kadar git gide kötüleşmiş idiler. Artık düzeleceğini bekledik ama olmadı. Sadece komşumdakinden biri hala can çekişmekte. Saksıda olan diğerleri kış sonundan sonra öldüler. Sadece benim bahçeye yere dikmiş olduğum kufeya kışın neredeyse hiç bozulmadığı gibi şimdi gayet güzel devam ediyor. Bundan şu sonucu çıkarabiliriz: Kufeya büyük saksı ister. Zaten saksıda olanları soküp kontrol ettiğimde toprakla beraber kökler o kadar fazla idi ki ayırmak mümkün değildi. Kökler aşırı çoğalmış ve toprağı kerpiç gibi bir hale getirmişti. Tavsiyem bu yönde. Saksı büyüklüğü 25cmX25cm ebatlarında olmalı. Galiba 5 nolu saksı.
İzmir’de balkonda bakmak istiyorum. Orman toprağı kullanmak istiyorum. Baharda saksı değiştireceğim çünkü saksı derin ama geniş değil. Ne önerirsiniz?
***
Evet geniş ve derin saksı iyi olur. Saksı ne kadar büyükse o kadar iyi. Ama baharı beklemeden şimdi kocaman bir saksıya aktarsanız iyi olur. Köklerini eski toprağından hiç çözmeden halledin. Didim’de 2020 ilkbahar aylarında bahçeye dikmiştim. Ağır killi toprağa rağmen çok sağlıklı gelişiyor. Şimdi kışa girerken bile yemyeşil ve çiçekli. Geçtiğimiz yaz haftalarca kesintisiz tarihte görülmemiş felaket sıcak geçti ama kufeya köklerini derinlere göndermiş olsa gerek, sulama ihmallerimden bile zarar görmedi.
Balkonumda yetiştirmek üzere bir mor bir beyaz 2 adet kufeya fidesi aldım. 25 cm boylarındalar. İkisini aynı saksıya büyük bir saksıya diksem iyi gelişirler mi? Yoksa ayrı ayrı saksılara mı dikmeliyim? Çok kök geliştiriyor demişsiniz, o nedenle emin olamadım. Toprağı çok küf kokmuş, yine de arındırmadan mı dikmeliyim?
***
İster salon bitkisi olsun, ister balkon bitkisi olsun, topraklarında bazen küf kokusu olabiliyor. Bu konuda bir şey yapmayın. Yani normal bir şey. İkisini aynı saksıya dikecekseniz saksı en az 35cmx35cm derinlik ve genişlik ebatlarında olmalıdır. Tek tek saksılara dikecekseniz bile yaklaşık o kadar büyük saksıda daha iyi olur. Tek başına bir tane fidesi her yöne sayısız çoklukta dallarıyla gelişir ve 40cm kadar geniş yer kaplar. En azından benim bahçemde (saksıda değil yere ekili) böyle gelişti. Dibindeki toprak görünmüyor. Bu yıl kışın birkaç defa -1C derece soğuk olmasına rağmen zarar görmek şöyle dursun çiçek açmaya bile devam etti.