Erythronium dens-canis. fotoğraf: susanrushton.net
Zambakgiller familyasında bu türler birçok özellikleriyle Lale’lere yakındır. İlkbaharda gösterişli çiçeklerini açtıktan sonra, havaların ısınmasıyla birlikte uykuya girerler. Yapraklar tamamıyla kurur. Sonbaharda tekrar aktifleşirler.
Genel olarak, bir soğan yılda sadece iki yaprak ve tek çiçek geliştirir. Ayrıca birkaç yavru soğan üretir. Böylece, bulundukları yerde çok yapraklı ve çok çiçekli görünürler. Avrupa, Asya ve Kuzey Amerika kıtalarına özgü birçok türleri vardır. -35C / -40C gibi ağır kış soğuklarına dayanıklıdırlar. Başlıca ikisi:
Erythronium dens-canis: Morumsu renklerle karışık mermer desenli yeşil yapraklı ve mor çiçeklidir. Gayet güzel ve gösterişlidir. Ana vatanı Avrupa’ın fazla güneyi değil, orta kesimleri olarak Ukrayna – Portekiz arasındır.
Erythronium tuolumnense: Desensiz düz yeşil yapraklı ve sapsarı çiçeklidir. Ana vatanı ABD’nin batısında yüksek rakım yerlerdir.
Köpek dişi adı bitkinin yumrularının şekillerinden ötürüdür. Yumruları kalın diş gibidir. Türlerin dikkat etmemiz gereken belki en önemli özelliği: bir yere ekince, yeni geliştireceği yavru yumrularını fazlaca derinlerde geliştirmesidir. Ekildiği yerde çoğalırken yeni yumruları yarım metre kadar derinlerde oluşabilirler. Bu ise, iki-üç yılda bir sonbaharda söküp soğanları ayırma işlerimizi zorlaştırır.
Ekildiği yerde yeni soğanlarını fazla derinde geliştirmesi sorununa karşı şöyle yapanlar var:
40cm gibi derinliği olan kutuları, alt kenarlarından delikler açarak, toprağa gömmek ve içini Erythronium için uygun toprak karışımı ile doldurmak. Böylece soğanları içine ekersiniz. İki veya üç yıl sonra kutuyu çıkarır, bir yere ters olarak boşaltırsınız ve içinde çoğalmış olan soğanları alırsınız.
Veya bir yere ektikten sonra unutun gitsin. Her ilkbaharda daha fazla sayıda çoğalmış olarak çiçeklerini açarlar. Lalelerden çok daha uyumlu bitkilerdir.
Erythronium türleri nasıl ortamları sever? Kış sonunda ve ilkbahar başında güneşli, yazın gölgeli yerler: kışın yapraklarını döken ağaçların olduğu yerler uygundur. Ayrıca yaz boyunca toprak kupkuru kalmamalıdır. Bu sebeple doğada en çok göl ve akarsu yakınlarında yaşarlar.
Serin iklimlerin bitkisidir. Hosta ve ağlayan kalpler çiçeğinin sevdiği yerleri Erythronium türleri de sever. Ve onlarla bir arada yetiştirilebilir.