Muşmula (döngel) Mespilus germanica

Muşmula Rosaceae (Gülgiller) familyasından orta boylu bir ağaçtır. Boyu 6m’yi pek geçmez.  Bilimsel adı Mespilus germanica‘dır (Alman topraklarının meyvesi anlamına gelir). Aslında ana vatanı İran, Anadolu, Trakya ve Bulgaristan’ın Karadeniz kıyı kesimleridir. Buna rağmen Avrupa’da daha fazla rağbet görmüştür. İlkin Romalılar tarafından Almanya’ya götürülmüş. Orada yetiştiriciliğine önem verilmiş.

Muşmula ağacının meyveleri olgunlaşıp çürümüş gibi bir hale gelince yenir. Farklı yöresel adları şunlar: Döngel, töngel ve beşbıyık.

Özellikleri

Muşmula ağaçları 30 yıl ile 50 yıl arasından bir ömre sahiptir. Bazen o kadar da yaşamaz. Duruma göre 15-20 yılda hayatı son bulur. Onun için bahçenizde dededen kalma bir muşmula ağacınız varsa daha fazla ömrü kalmadığını bilmelisiniz.

Çiçekleri ayva çiçeklerine benzer. İlkbaharda yapraklandıktan sonra çiçek açar. Meyvelerinin olgunlaşması yetiştiği yerin iklimine göre sonbahar başı ile kış başı arasında değişir.

Yabani muşmula ağaçtan ziyade büyük çalı tarzında gelişir. Dalları dikenlidir. Meyveleri biraz küçük olur.

Avrupa’da muşmulanın birkaç kültivarı türetilmiş olmakla beraber günümüzde ticari yetiştiriciliği önemini kaybetmiştir. Yine de hobi olarak bahçelerinde yetiştirenler çoktur. Makbul kültivarlarının varlıkları günümüzde halen devam ettiriliyor. Mespilus germanica ‘Dutch’ en iri meyve veren muşmula kültivarıdır. Bu kültivarın adındaki Dutch sözcüğü yerine Giant da kullanılır. Yani dev muşmula.

Kış soğuklarına -23C dereceye kadar dayanabilir.

Muşmula ağacı yetiştirme

Tam gün güneş ister. Fidanların yerini buna göre seçin. Yaz mevsiminin şiddetli sıcak geçtiği memleketlerde yarı güneşli yerler daha uygundur.

Toprak seçmez. Pek bakım istemez. Sadece, eğer muşmula fidanınını satın alıp bahçenize dikmişseniz ilk iki yıl boyunca yaz aylarında susuz bırakmamanız şarttır. Ayrıca yazın şiddetli sıcak olan memleketlerde yaz boyunca çok uzun süre susuz bırakmamaya dikkat etmelisiniz.

Meyve hasatı

Meyveleri tamamen olgunlaşsa bile serttir ve lezzeti yoktur. Bu halde yenmez. Yumuşayınca (çürümüş gibi bir hale geldiğinde) çok lezzetli olur. Yani dış kabuğu kuruyup iç kısmı pişmiş gibi bir hale gelince yemek gerekiyor. Bunun için sonbaharda havalar iyice soğuyana kadar, hatta bir defa don olayı oluncaya kadar bekleyin. Sonra meyveleri toplayın ve serin bir yerde yumuşamaları bekletin. Bekletme süresi bir hafta ile üç hafta arasında değişir. Yumuşama tamamlanınca yenecek hale gelirler. Ağaçta yumuşamalarını beklemek o günlerde don olaylarının mümkün olmadığı bölgelerde uygun değildir. Zira bazı meyveleri kaybetmekle sonuçlanır. Daha iyisi sonbaharda soğuk günler geldiğinde meyveleri toplayarak serin ve havadar bir yerde yumuşamaları için bekletmektir.

Fidan üretimi

Sıcak memleketlerde ahlat ağaçlarına aşılamak daha iyi olur. Çünkü muşmula ağacı esasen aşırı sıcak iklim bitkisi değildir. Ayrıca meyvesi iri ve iyi kaliteli olan muşmula kültivarları aşı ile çoğaltılmalıdır. Üzerine muşmula aşılanabilir anaç olarak uygun türler şunlar: Ahlat, ayva, alıç, armut ve yabani muşmula.

Tohumla muşmula ağacı üretimi

Tohumları olgunlaşır olgunlaşmaz ekmelisiniz. İki yılda anca çimlenirler. Yani iki kış geçirmeleri gerekiyor. Çabuklaştırmak için tohumlar yeni olgunlaştığında alıp bir gün sıcak suda bekletin. Sonra kış soğukları başlayana kadar nemli kum içinde bir poşette buzdolabında bekletin. Kış başında soğuk bir yerde toprağa ekin. Soğuk nemli toprakta kışı geçirdikten sonra ilkbaharda çimlenirler.

Diğer bir yol: Yeni olgunlaşmış ve çok sert olan meyveyi alıp olduğu gibi toprağa ekin. Kuzeye bakan, soğuk bir yer olmalıdır. Böylelikle tohumlar ilkbaharda çimlenebilir. Çimlenmiş ve kökü biraz güçlenmiş mini fidecikleri daha fazla bekletmeden tek tek küçük saksılara ekin. Bir yıl sonra küçük muşmula fidanlarını daha büyük saksılara ya da bahçelerde büyüyecekleri esas yerlerine dikin.