Oxalidaceae

Oxalidaceae familyası (Ekşiyoncagiller) 8 cins bitkiler topluluğudur. Yaklaşık 900 türü tespit edilmiş. Bunlardan 800 kadarı Oxalis cinsine bağlıdır. Kutuplar hariç dünyanın her yerinde bulunurlar.

Oxalidaceae, ekşi yonca ve Oxalis türleri

Tek yıllık, uzun ömürlü, küçük otsu yer bitkisi, çalı ve küçük ağaç şeklinde gelişen türleri var. Oxalidaceae familyası bitkilerde yapraklar çoğunluk türlerde yonca benzeridir (üç parçalı). Birkaç türü gül ve bakla yaprakları şeklinde çok parçalı yaprak özelliklidir.

Bazı türlerini çevremizde doğal olarak kendiliğinden yetiştiklerini görebiliriz. Bunlar genelde ekşi yonca denen türleridir. Gerçek yoncalardan ayırt etmenin en kesin yolu çiçek yapılarıdır. Yoncaların çiçekleri tüm baklagillerin çiçek yapısına benzer (katırtırnağı çiçeği gibi ama oldukça küçük, bazen birçoğu birleşik top halinde). Ekşi yoncalarda ise çiçekler resimde görüldüğü gibi kendine özel şekildedir. En çok pembe ve beyaz renkte çiçek açarlar. Sarı çiçeklileri de var.

Kullanım

— Her türünün yaprakları, çiçek sapları ve yumruları yenilebilir. Fakat fazlaca oksalik asit içerdiğinden dolayı yenmesi tavsiye edilmez. Ama yine de lezzetlidir ve yiyenler çok. Bazıları aynı yeşil can erik lezzetine sahiptir.
—Tür özelliklerine göre saksılarda süs bitkisi olarak ve bahçelerde yer örtücü olarak kullanılabilirler. Bir örnek: ⇒ Mor süs yoncası. Ayrıca sukulent meraklılarının yetiştirdiği, nadir bulunan kalın sukulent dallı Oxalis’ler de var.

Oxalis türleri

Oxalis corniculata mini sarı çiçekli ve mini yapraklıdır. Toprakta sürünerek ilerleyen sukulent özellikli incecik gövdesiyle susuzluğa iyi dayanır. Güneşte yaprak rengi kızıllaşır. Hem sürünerek yayılmasıyla hem bol bol tohum oluşturup tohumlarını çevreye yaymasıyla istilacıdır. Balkon saksılarında çiçeklerin dibinde toprak yüzeyini örterek hoş bir görünüm sağlarlar. Aşağıda bahsettiğim türlerin aksine bu tür devamlı bol bol tohum oluşturur.

Ekşi yonca

Yurdumuzda yetişen Oxalislerden, yukarıdaki türün dışında diğer çoğunluk yumruludur. Bu Oxalis türlerine ülkemizde genellikle ekşi yona denir. Uyku yoncası denmesi pek yaygın değildir. Yaprak büyüklükleri toprağın yapısına göre bir hayli farklı oluyor. Aynı tür bir ekşi yonca farklı toprakta farklı geliştiği için farklı türler sanılabilir. Tohum oluşturduklarını hiç görmedim. Yumrularıyla çoğalıp çevreye yayılırlar. Dalsız olup yumrudan yapraklar ve çiçek sapları çıkararak gelişirler.

1) Nohut ve fındık kadar, yuvarlak, sağlam, sert yumrulu olanlar pek yaygın değildir. Yaz sıcaklarında yaprakları kurumaz.

2) Mini bir havuç gibi, renksiz, yarı şeffaf ve depocu kazık köklü olanları yaygındır (Oxalis debilis). Sıcak mevsimde ve çok soğuk mevsimde yapraksız kalırlar. Bunlar yapraklarının dibinde üzüm çekirdeği gibi küçük ve sert yumrular üretir. Mini yumrular rüzgarın ve yağmurun etkisiyle ya da üstlerine basılmasıyla çevreye dağılıp toprağa karışır. Sonra her biri tohum gibi çimlenip büyür. Çevreyi istila edici özellikte olsalar da yılın her zamanında yapraklı görmek mümkün değildir.

Yazar: Erdal Yüksel

Kategori: Botani

Etiketler:

'Oxalidaceae' hakkında sorular, açıklamalar

  1. Serdar Eroğlu dedi ki:

    Bu türü çim alandan yok etmek için etkili ilaç nedir?
    ***
    Ne yazık ki hiçbir bilgim yok. İki farklı grup istilacı türleri var. Biri çok mini yapılı, incecik dallarıyla yerde sürünerek ilerleyen, sarı çiçekli. Bunlar pek problem değil. Diğeri tam anlamıyla baş belası fena halde can sıkıcı bir şey. Dallanmaz. Şiddetli sıcak yaz aylarında tamamen ortadan kaybolurlar. Serin aylarda aşırı bollukta yapraklanırlar. Her yıl sayıları artıyor. Var olanları her gördüğünüzde kökü ve yaprak diplerindeki çekirdeğe benzeyen yeni mini soğancıkları ile birlikte kazarak almanız ve herhangi bir yere değil çöpe atmanız lazım. Yoksa o minicik soğancıklar kış yağmurlarında çevreye yayılır ve her yıl hızla artarak çoğalırlar. İlacı var mı bilmiyorum. Olsa gerçekten büyük ihtiyaç.

  2. Betül, İstanbul dedi ki:

    Sarı çiçekli koyu renk küçük yapraklı sürünücü olandan iki kök çıkmış saksımda. Sevimli göründüğünü düşündüğüm için ayrı bir saksıya aldım. çiçek gibi bakıyorum. Acaba yapmam gereken bir şey var mı extra? Güneş ihtiyacı ne kadar? Suyu seviyor mu yoksa kurudukça mı sulamalıyım?
    ***
    İyi toprak ve sık sulama karşısında daha büyük yapılı olup çirkin bir ot gibi gelişir. En iyisi zayıf ve taşlı toprak, susuzluk sıkıntısı ve yakıcı güneş şartları. Yaprakları hava şartlarına göre ve su imkanlarına göre bazen yeşil bazen mor olur. Gerçekten çok sevimli bir bitkidir. Şatlar ne kadar kötü olursa o kadar sevimlidir. Hiçbir özel bakım istemez.

  3. Yusuf, Adıyaman dedi ki:

    knautia çiçeği yonca çiçeğine benziyor mu? Aralarında bağlantı var mı?
    ***
    Hayır aralarında hiçbir akrabalık yok. Tamamıyla bambaşka bitkiler bunlar.


Sorunuzu / Yorumunuzu Aşağıya Yazabilirsiniz.

Lütfen sorunuzu konu ile ilgili sayfaya yazmaya gayret edin.

Ön Adınızı ve şehrinizi yazın:

Sorunuzu/Yorumunuzu yazın: