Phacelia tanacetifolia bitki türünden üç yıl önce (mart, 2022) ⇒ arıcılık için çiçekler konulu sayfamda bahsetmiştim. Şimdi arıcılara bu bitkinin tohumlarını satıyorlar. Oysa alternatifler çok. Her mevsimin bitkileri farklı olduğu gibi her yörede her bitki aynı verimlilikte yetişmez. Eğer tohum satın alırsanız denersiniz. Bölgenizin yerli bitkilerinden daha iyi yetişiyorsa bunda karar kılarsınız. Olmazsa, o sayfamda verdiğim örneklerde olduğu gibi birçok alternatifler var.
Özellikleri
Phacelia tanacetifolia bitkisi Hodangiller (Boraginaceae) familyasından, tek yıllık, ilkbahar – yaz boyunca çiçek açan otsu bir bitkidir. Ana vatanı Kuzey Amerika kıtasının batısıdır. Dünyanın birçok yerine de ayrıca yayılmıştır. Çiçek açması (çiçekli devam etme süresi) bölgenizin iklim şartlarına ve coğrafi açıdan mikroklimasına göre bir-iki ay da sürebilir 3-4 ay da sürebilir.
Phacelia tanacetifolia dik duruşlu, bazen sadece tek dal, bazen birkaç yan dallarla çoklu olarak dal uçlarında çok sayıda çiçek açar. Boyları yetiştiği şartlara göre 30cm ila 120cm arasında değişir. Çiçeklerinin rengi lavanta renginin maviye/griye çalar bir tonundadır.
Bir yere ekerseniz ve tohum verdiğinde hiç dokunmazsanız, dökülen tohumları ertesi sezon çimlenir. Hep böyle devam eder. Yani bir yere bir defa tohum ekmek yeterli. Orada kalıcı olacaktır. Yeter ki tohumlarını çevreye dökmesini engellemeyin, solan çiçekleri yolup atmada acele etmeyin. Çevreye döktüğü tohumları ikliminizin şartlarına göre yılın hangi zamanı uygun ise o zaman çimlenir.
Phacelia tanacetifolia nasıl yetiştirilir?
Kışın -6C dereceye kadar donmalara dayanıklılığı kesindir ama ömrü çiçek açıp tohum verene kadardır. Bu durumda, kışın ağır don olayları olmayan yerlerde tohumları yaz sonunda, sonbahar başında ekmelisiniz.
Tohumları sonbahar başında ekerseniz fideler kışın güç toplayarak yavaş yavaş gelişimlerine devam ederler. Sonra ilkbaharda gayet çoşkulu bir şekilde serpilir ve sonra da yaza kalmadan çok verimli bir şekilde çiçek açmaya başlarlar. Ama eğer kışın ağır don olayları oluyorsa o takdirde tohumları ilkbaharın en başında ekmek lazım. Fideler güç toplamaya vakit bulamadan büyür, uzar ve yeterince güçlenmemiş olarak ama yine de kaydadeğer bir verimlilikte çiçeklerini açarlar. Bunların kökleri ve dip kısımları iyi güçlenmemiş olduklarından sıcağa, susuzluğa kışın gelişenlere göre daha dayanıksız olacaklardır. Yüksek rakım karasal iklim bölgelerinde tohumları bir defada değil, 15-20 gün ara ile ekerseniz yaz boyunca uzun dönem arılarınız çiçeklerinden istifade ederler.
Toprak özelliğine dikkat
Toprağın özelliği ve nasıl işleneceği de ne zaman tohum ekeceğinize göre değişir. Eğer ilkbaharda ekecekseniz sadece 40 gün öncesinde o bölgeyi çapalayıp gübreleyin. Ama tohumları sonbaharda ekecekseniz, toprağın kış aylarında göllenmeyecek kadar süzek olmasını sağlayın. Ve ayrıca çevre drenajını iyi ayarlamanız gerekir. Çünkü suyu iyi geçirmeyen topraklarda şiddetli yağmurlar yüzünden su birikintisi olur ve arı otu bunu hiç sevmez. Toprağı hem dere kumu ile ile ponza taşı ile karıştırıp harmanlamalısınız. Ana vatanında ve Akdeniz ikliminde bu bitki sonbahar yağmurlarıyla tohumlardan çimlenip fide olur. Kış boyu gelişime devam eder. İlkbaharda çiçek açar, tohum verir ve yaz başında ölürler. Yüksek rakım karasal iklim bölgelerinde ise tohumlar ilkbaharda ekilmelidir. (plants.usda.gov bilgisi)
Çiçeklenme dönemi
Bir üst paragraftaki konuya açıklık getirmek gerekirse.. Phacelia tanacetifolia Akdeniz ikliminde nisandan haziran ortasına veya en geç temmuz başına kadardır. Karasal iklimde ise yaz aylarındadır.
Tohum ekmede mesafe amaca göre değişir
Kesme çiçekçilik amacında Phacelia tanacetifolia fideleri, 20-30cm mesafeli olmalıdır. Arıcılık için ise pek fark etmiyor. Ama yoğun sıklıkta olmamalarında yarar var. Fideler biraz büyüyünce aralardan seyrekleştirme yapabilirsiniz. Yeşil gübre amacında ise sık olmalarında sakınca yok.
Phacelia tanacetifolia arı otunun başka ne gibi faydaları var?
Phacelia tanacetifolia türünün çiçeklerinin çektiği nektarcı böceklerden bir kısmı çeşitli türlerden eşek arılarıdır. Bunlar nektar için gelseler de bazı türlerin larvaları (yavruları) yaprak biti gibi tarım zararlılarını yerler. Bazı eşek arıları da larvalarının beslenmesi için habire yaprak biti vesaire böcekleri toplar, larvalarının bulunduğu deliğe bırakırlar. Kendileri ise çiçeklerin nektarıyla beslenir. Diğer bir faydası da meyve ve benzeri ürün veren tarım bitkilerinin yakınlarında olmasıyla, kendisinin çektiği polenleyici böcekler tarım bitkileriyle de ilgilenir. Ve sonuçta o bitkilerin ürün vermesi daha çok sayıda gerçekleşir.