Acanthocereus tetragonus

Esas ana vatanı ABD’nin güney doğusunda Florida’dır. Ama daha batıda Meksika’ya ve tropikal iklimi daha sevdiğinden güneyde Karayipler’e ve sonra daha da güneye, Güney Amerika kıtasının kuzeyine kadar yayılmıştır. Sonradan götürüldüğü Güneydoğu Asya tam tropikal kuşaktaki Yeni Kaledonya’da istilacı bir bitki olmuş (Wikipedia).

Acanthocereus tetragonus ‘Fairy Castle’ – perili şato kaktüsü. Fotoğraf: Shutterstock

Özellikleri

Bilimsel adındaki tetragonus gövdesinin ve yan dallarının genelde 4 köşeli olmasındandır. Aslında köşe sayısı sadece 4 değil, 3 veya 5 de olabiliyor. Doğal ortamlarında 7 metreye kadar uzar ama daima dipten uzayan tek gövdeler fazla kalınlaşmaz ve boyları uzadıkça dimdik duramazlar. Bazıları kavislice eğilir, bazıları yan yatar. İnce, uzun, dikenli tek dallar topluluğuyla kalabalık görünümü karışık, her yöne dağınık ve çirkin olur.

Perili şato veya perili kale adlı kültivarı Acanthocereus tetragonus ‘Fairy Castle’ küçük yapılıdır ve boyu 1 metreyi aşmaz. Zaten genelde çok daha küçük kalır. Çoklu dallı hali gayet derli topludur. Bu kültivar küçük yapılı olmasına rağmen dallarındaki köşe sayısı 3 veya 4 değil, genellikle 5’tir. Farklı boylardaki yan dallarıyla yukarı yönelik toplu gelişimi şatoların görünümünü hatırlatır.

Esas tür irice beyaz çiçeklerini yaz boyunca aralıklarla açar. Perili şato kültivarı ise nadiren çiçek açar ve daha küçük çiçeklidir (10 yıllı geçmedikçe çiçek açmaz diyenler var). Soluk sarı ve beyaz renkte çiçek açan çeşitleri vardır.

Bu arada, perili şato kaktüsünün yukarıdaki türden değil, Acanthocereus tetragonus ya da Cereus hildmannianus subs. uruguayanus kaktüslerinden birinin cüce bir kültivarı olduğu öne sürülüyor (Llifle). Hangisi doğrudur bilinmiyor.

Kış soğuklarına dayanıklılığı (verilen bilgilere göre) -4C dereceye kadardır. 0C dereceye ve daha fazla soğuğa hiç dayanamaz diyenler de var. Bilgiler çelişkili. Benim bu kaktüsü kışın dışarıda bırakarak yetiştirme tecrübem olmadığı için ve çelişkili bilgilere güvenemedim. Bence tedbirli olmalı ve kışın dışarıda açıkta bırakmamalısınız. Veya bu konuda tecrübesi olanlar varsa aşağıya yazabilir.

Bakımı

Perili şato kaktüsünün en önemli ihtiyacı günde birkaç saat tam direkt güneş ışınları almasıdır. Bunun dışında, hızlı gelişimi için yaz boyunca geceleri püfür püfür havadar ortam gerekiyor. Geriye kalan ihtiyaçlarına göre bakımı son derece kolaydır. Yazın 35C derece ve daha fazla sıcak olan memleketlerde tam öğle saatlerinin dimdik gelen güneşinden korumak gerekir.

2 ölçü torf toprak + 1 ölçü 3-4mm irilikte temiz dere kumu + 1 ölçü ponza taşı karışımı toprakta yetiştirin. Yaz boyunca toprağı fazladan kuruma gösterdikçe sulayın. Serin aylarda toprak kupkuru olsa bile üzerinden bir iki hafta geçtikten sonra sulamalısınız. Kış aylarında (soğuk yerde duruyorsa) hiç sulamayın. Ayrıca, kışın bulunduğu yer hem serin hem aşırı derece nemli olmamalıdır. Yoksa mantar hastalıklarına yakalanıp mahvolur. Mesela içinde birsürü bitkiler olan kapalı camekan balkonlarda kışın bulunması tehlikelidir. Eğer başka çareniz yoksa üzerlerine topas fungusit ilaçtan fısfıslayın. Bu ilaçlamayı serin ve yoğun nemli olan yerlerde tutulan her tür kaktüs ve sukulent türler için tavsiye ederim. İlacın suya karıştırma oranını yarım doz bile ayarlasanız etkisi tam olur.

Kaktüslere özel bitki besininden mayıs sonu – ağustos sonu arasında 20 günde bir defa, yarı dozaj ayarlayarak vermelisiniz. Yeni köklendirdiğiniz parçalara ilk yıl bitki besini vermeyin. Diğer şartları doğru yapıyorsanız bitki besini sayesinde gayet dolgun ve gayet sağlıklı gelişecektir. Eğer kaktüslere özel bitki besininden vermezseniz cılız gelişeceği gibi mantar hastalıklarına karşı tamamen dirençsiz olacaktır.

Üretim

Acanthocereus tetragonus ‘Fairy Castle’ üretimi yan dallarını ayırmakla ve ayrıca uzun dallarını 6-7cm parçalara kesip bölmekle yapılır. Benim tavsiyem: bu işi sadece mayıs ayında yapın. Böldüğünüz ya da kestiğiniz parçaları önce 20 gün açıkta bekletin. Bu bekletme yaralı kısımların tamamıyla kuruyup kabuk bağlaması için gereklidir. Sonra saksılara dikin ve ilk günlerde sulamayın. Ortalama bir ay sonra köklenme başlamış olur ve kaktüsleriniz büyümeye başlarlar.