Agapanthus africanus, Nil zambağı

Amaryllidaceae familyasından Agapanthus africanus Afrika zambağı ve Nil zambağı isimleriyle bilinir. Ana vatanı Güney Afrika’dır. Nil nehri civarı ile bir ilgisi yok.

Agapanthus africanus, Nil zambağı bitki türü

Özellikleri

Agapanthus africanus Amarillisgillerden olduğu halde soğanlı değildir. Neredeyse kök kaidesinden ibaret rizomları vardır. Kalınca köklerini toprak yüzeyine çok yakın olarak geniş bir çevreye yayar. Yaprakları sağa sola yönelik karşılıklı iki sıralı, uzun şeritler halinde direkt dipten çıkıp uzarlar. Dalları olmaz. İlkbahar sonunda uzun bir çiçek sapı ucunda çok sayıya mavi çiçekler açar.

Önemli kültivarları

‘Albus’ beyaz çiçeklidir. ‘Sapphire’ koyu mavi çiçekli olup buna siyah Afrika zambağı da derler. ‘Aureus’ yaprakları sarı çizgili. ‘Variegatus’ yaprakları neredeyse sırf beyaz, yer yer yeşil çizgili. Ayrıca katmerli, iri çiçekli, küçük çiçekli birçok kültivarları var.

Çiçek açması çoğalması anlamına gelir

Nil zambağının çiçek açma zamanı genelde ilkbahar ortası – yaz başı arasıdır. Lila rengine çalar mavi renkte çiçek açar. Bir rizomdan peşi sıra yapraklar gelişirken son yapraktan sonra en ortadan çiçek sapı çıkar. İşte bu o rizomun tek başına gelişmesinin sonudur. Yani çiçek sapından sonra rizom ikiye bölünmüş olarak gelişime devam eder. Birkaç ay içinde dip kısmı da ikili hale gelir.

Kış geçtikten sonra ilkbaharın en başında bunları ayırarak Nil zambağınızı çoğaltabilirsiniz. Ayırmasanız bile zaten o yaz çiçek açmayacaklar. Çünkü özelliği böyledir. Yani her çiçek açan birey ikiyi bölünür ve sonraki yılı ikisi de çiçeksiz geçirirler.

Agapanthus africanus, Nil zambağı

Agapanthus africanus, Nil zambağı

Kış soğuklarına dayanıklılığı

Agapanthus africanus Nil zambağının kış soğuklarına -12C dereceye kadardır. Bir iki kültivarının -20C dereceye kadar dayandığı söylense de bunun garantisi yok. Yani her halükarda dondan korumak için tedbir almalısınız.

Ege ve Akdeniz deniz kıyısı bölgelerinde kışın hiçbir koruma gerekmez ve yapraklarında hiçbir bozulma olmaz. Diğer yerlerde kış başlarken toprak yüzeyini toprak + sığır gübresi + kuru yaprak / talaş vb. şeylerin karışımıyla örtmelisiniz. Yapraklarının değil köklerinin iyi korunması gerekir. Çünkü kökleri toprak yüzeyinde dağılmayı seviyor. Don olaylarında kökler fazla zarar görürse Nil zambakları o kışın sonrasındaki yazı çiçeksiz geçirirler.

-6C derece ve daha fazla soğukta yaprakları tamamıyla kurur. İlkbaharda yeniden yapraklanırlar.

Kullanım

Agapanthus africanus bahçe – balkon süs bitkisi olarak kullanılır. Ayrıca sık yapraklanması ve çevreye yayılma özelliğiyle iyi bir yer örtücüdür. Kışın ağır soğuk olmadıkça tüm yıl yeşil yapraklıdır. Kesme çiçekçilikte değerli nadide türlerdendir.

Agapanthus africanus yetiştirme ve bakımı

Güneşi seviyor. Yaz sıcakları aşırı yüksek olan memleketlerde öğle vakti tepe güneşinden korumak gerekmese de yaprak güzelliği bozulmasın diye tedbir almak iyi olur. Çünkü yazın sürekli güneş altında kalınca yapraklarda yer yer ağarmalar ve kurumalar olur. Gerçi zararı yok. Sadece güzelliği biraz azalır.

Saksıda yetiştirmekten bahsetmiyorum. Çünkü hiç uygun değildir. Ancak koskocaman devasa saksılarda olabilir.

Yaz boyunca hiç susuz bırakmayın. Agapanthus africanus Nil zambaklarının güçlenmesi yaz aylarında oluyor. Kışın seyrek sulayın. Yeterince yağmur yağıyorsa kış boyunca hiç sulama gerekmez.

Yaprak azaltma

Kış sonuna doğru yapraklardan en eskilerini dipten kesin. Her bir Nil zambağında en az iki çift (4 tane) yaprak kalmalıdır. Yaz sonunda bunu yapmanızı tavsiye etmem. Bırakın o yapraklar sonbahar ve kış boyu üstlerinde sararıp kurusun. Böylece yapraklardaki besin – enerji birikimlerini rizomlara geri çeker ve rizomlar iyice güç toplarlar.

Çoğaltma

Yukarıda çiçek açması bölümünde Nil zambağını kökten ayırmayla çoğaltmaya dair yeterli bilgi verdim. Tavsiyem daima kış sonunda köklerden ayırarak çoğaltmanız. Mecburi durumlarda sonbahar başında da olur.

Tohumlarından da çoğaltabilirsiniz. Tohumlarını saklayıp ilkbaharda ekin. Kolayca çimlenir ve hızlı büyürler.

Agapanthus africanus Nil zambağı fidelerinin çiçek açma olgunluğuna gelmeleri yetiştiği şartlara göre 2,5 yıl ile 5 yıl arasında değişir.

Yazar: Erdal Yüksel

Kategori: Bahçe / Balkon Süs Bitkileri

Etiketler: | |

'Agapanthus africanus, Nil zambağı' hakkında sorular, açıklamalar

  1. İsimsiz dedi ki:

    Bunun mavi ve beyazı arkadaşımın Mudanya’daki yazlığında varmış. Balkonumda yetiştirmek için iki kök verecek. Bu zamanda koparıp dikmen doğru olur mu?
    ***
    Hiç sakıncası yok. Yılın her zamanında olabilir. Bu bitki pek hassas değil.

  2. Ali, İzmir dedi ki:

    Saksıda aldigim beyaz-eflatun nil zambaklarını bahçeye dikmek için bir gün beklettim. Öğlen aldığım bitkilerin yaprakları ertesi günün sabahında uçlarından sararmışlardı. Acaba fazla güneşli bir ortamda olduğu için mi sarardı? Yoksa bir hastalıktan dolayı mı? Bahçede güneşten koruyabilmek için ne yapmalıyım?
    ***
    Niçin sarardı, bunu tespit etmek için hatalarınıza bakın. Yılın bu zamanında köklerini bulunduğu topraktan ayırırsanız her türlü zarar olur. Ama nil zambağı dayanıklıdır. Yapraklardaki sarlamaları önemsemeyin. Her şey dosdoğru ise zamanla sağlıklı yapraklar çıkarır. Güneşten korunma istemez. Didim’de yazın genelde 35C derece devam eden, bazen 40C derece olan sıcak günlerde öğle saatlerinin dik güneşini direkt olarak aldığı halde 6 yıldır kötü etkilendiğini hiç görmedim.

  3. Nuray, Adana dedi ki:

    Nil zambağı kesme çiçek olarak kullanılıyor demişsiniz. Nereden itibaren kesilir kesebiliriz? Kuru mu vazoda mı?
    ***
    Kesme çiçek yani çiçekleri bitkiden kesip alırsınız ve çiçekler solana kadar vazoda suda tutarsınız. Solunca çöpe atarsınız. Ne kadar uzanlukta keseceğiniz size kalmış.

  4. Yusuf D. -Adıyaman dedi ki:

    Güzel bir çiçekmiş. Sevdim ve beğendim. Kelimenin kökenini merak ettim biraz. Bir eski yunan filozofu kahramanı mı? Ziraatle uğraşan bir botanikçi mi?
    ***
    Düşündüğünüz gibi değil. Bitkilerin bilimsel adları genellikle Latince, bazıları Eski Yunanca kelimelerdendir. Bu daima böyledir. Apaganthus ise Eski Yunan dilinde sevgi çiçeği anlamına gelir.

  5. Tamer, Muğla dedi ki:

    Bahçeye ekmek için fide aldım. Nasıl toprak sever? Bu aylarda gübre ister mi?
    ***
    Normal, her bitkinin rahatça gelişeceği topraklarda sorunsuz yetişir. Gübre çok az verebilirsiniz. 4 veya 5 yılda bir yaz sonunda yerinden sökmeli, toprağını derinden çapalayıp biraz gübreleyerek düzgünce yeniden dikelisiniz. O sırada kökten ayırmayı da yapabilirsiniz.

  6. Zeynep, İzmir dedi ki:

    Uzun yıllardır anne babamın bahçesinde coşkuyla açarlardı. Şimdi ikisi de rahmetli oldu. Ben bakmaya çalışıyorum. Bu yaz hiç çiçeklenmediler. Farkettim ki çok sıkışık hale gelmişler. Neden çiçeklenmemiş olabilirler? Köklerinden ayırsam birazını terasta büyük ve derin saksılarda yetişir ve çiçek açar mı? Nelere dikkat etmeliyim? Bahçede olanları da dediğiniz gibi topraktan çıkarıp gübre çapa yapıp tekrar mı dikmeliyim?
    ***
    Benim bahçemde de 7 yıl kesintisiz çiçek açan nil zambakları bu yıl çiçek açmadı. Sebep ilkbaharda burada (Didim) neredeyse hiç yağmur yağmaması. Ben ise ilk defa bu bahar hiç sulama yapmadım. Kupkuru toprakta kaldılar. Yazın sulamaya başladım ve bu yıl çiçeksiz geçti. Önceleri ilkbaharda toprağının kuruduğunu gördükçe sulardım. Çok iyi yapraklar peş peşe gelişir ve sonra çiçek açarlardı. Sizinkilerde de muhtemelen sebep aynıdır. Ayırmaya gelince, yazı içinde ilkbahar demişim ama şimdi de olabilir. Hatta bazı durumlarda sonbaharda ayırmak daha iyi olur. Söküp istediğiniz gibi ayırın. Sonra toprağı derinden çapalayıp alt üst edin. Biraz gübre katın ve yeniden uygun mesafelerle ekin. Çapı 40cm kadar olan büyük saksılarda elbette yetişir. Birbirleriyle bağlantılı üçü bir arada ekin. Her 4 yılda bir, sonbaharda söküp fazlalıkları ayırın ve yeni hazırladığınız toprak ile yeniden dikin.


Sorunuzu / Yorumunuzu Aşağıya Yazabilirsiniz.

Lütfen sorunuzu konu ile ilgili sayfaya yazmaya gayret edin.

Sorunuzu/Yorumunuzu yazın:

Sorunuz cevabımla birlikte 1 saat veya en geç 24 saat içinde burada görünür olacaktır. Lütfen ara sıra kontrol edin. Hiç görünmüyorsa akıllı telefonunuzda önbellek temizliği yapmalısınız.