Çelik yöntemleriyle bitki üretimi

Bitkileri üretmenin birkaç yolu var. Bunlardan biri çelikle çoğaltmak ama bunun birkaç farklı çeşidi var. Diğer sayfalarda bahsettiğim çelikle çoğaltma yollarının hepsini burada kısaca anlatarak o sayfaların linklerini verdim.

Bitki üretiminde çelik yöntemi

Bitki çoğaltma (üretim) konususunda çelik anlamı: Bir bitkiden köklendirmek üzere alınan bir parça. En çok dallardan yapılır. Sonra tek yapraktan ve kökten. İngilizcede bu manada ‘cutting’ denir. Türkçesi kesme anlamına gelir. Biz çelik diyoruz. Aslında kesik parça demek daha doğru. Sonuç olarak çelik köklenir, filizlenir yeni bir bitki olur.

Çelik yöntemli çoğaltma çeşitleri

Her birinin nasıl yapıldığını ayrı sayfalarda uzun uzun anlattım. Burada sadece kısa tanımlarını ve sayfa linklerini veriyorum. Her bir başlık sayfa linkidir. Üstlerine tıklarsanız ilgili sayfalara gidersiniz.

Tepe çeliği

Taze dalların uç kısımlarından yapılır. Zamanı genelde ilkbahar ortası ve sonudur. Yaz sıcaklarını sevmeyen türlerde yaz dinlenmesinden sonraki yeni dallarından yapılır. Bunlarda zaman yaz sonu ya da sonbahar başıdır.

Yarı olgun dal çeliği

Tepe çeliği gibi uç kısımlardan ama dalın tamamı yarı olgun olmalı. Yarı olgun derken dalın tazeliğinin gitmiş, iyice sertleşmiş olması kastedilir. Odunlaşmış olmayacak. Bazen uzun bir yarı olgun dal ikiye üçe bölünür her bir parçası köklendirilir. Zamanı ilkbahar sonu – sonbahar arasında herhangi bir zaman, bitki türüne göre değişir.

Olgun dal çeliği

Çeliklerinin köklenmesi zor olan ağaç ve çalı türlerinde, genç ama tamamıyla olgunlaşmış dallardan yapılır. Zamanı sonbahar sonu ile kış sonu arasında değişir.

Bitkileri üretmede çelik

Olgun dallardan çelikler

Yaprak çeliği

Bitkilerden pek azında mümkündür. Tek yapraktan hatta bir yaprağı birkaç parçaya bölerek bile yapmak mümkün. He parçada en az bir fide oluşur.

Kök çeliği

Çelikle üretim metotları arasında en verimlisi budur. Çünkü yeni fidanlar çok hızlı büyür. Zamanı kış başı – kış sonu arasıdır.

Çelik ile çoğaltmanın avantajları ve dezavantajları

Çelikle çoğaltma tohumla çoğaltmadan daha avantajlıdır.

1- Çoğaltmak istediğiniz bitkinin birebir aynı kopyasını elde edersiniz. Tohumla çoğaltmada ise eğer bitki melez ise tohum ile üretilen yavrular çok farklı olur. Meselâ pembe çiçeklisini beklerken beyaz veya kırmızı çiçeklisi ile karşılaşırsınız. Veya tohumun oluşmasında çiçeğin dişi organına aynı bitkinin başka bir çeşidinin poleni gelmiştir, yeni ürün melez olur. Yani farklı bir çeşit haline gelir. Çelikle çoğaltmada ise ana bitkinin birebir kopyasına sahip olursunuz.

2- Tohumla üretmede (çok az türler müstesna) bitkinin gelişmesi bir hayli uzun zaman alır ama çelikler çok çabuk büyür.

3- Ağaç türlerinin çiçek açma, meyve verme yaşı genetik yaşına bağlıdır. Başlangıcı tohum oluşmasıyla başlar. Büyüyüp yeterince gelişmeleri, olgunlaşmaları yıllar sürer. Bazılarında 5 yıl, bazılarında 20 yıl. Ama çelikle üretilirse iki üç yıl içinde yeterince kök ve dal oluşturup ürün verirler.

Dezavantajları

Her bitki her toprağa her iklime uymaz. Kök yapıları sorun çıkarır. Bu problemin üstesinden gelmek için en iyi çare aşıdır. Meselâ güllerin çoğu çeşidi her toprakta sağlıklı yaşayamaz. Ama eğer yabani güle aşılanırsa her toprağa uyar.

İşte bu sebeple güllerin, narenciyelerin ve daha birkaç türün çelikle üretimi riskli. Her an ölme tehlikesi içindeler. İşiniz şansa kalmıştır. Ancak toprağınız uygunsa sorun olmaz.

Avantaj – dezavantaj arasında bir ayrıntı

Aşıdan bahsetmiştim. Anaç kök bitki olarak gereken türlerin üretilmesi yine gelişimin hızlı olması için çelikle yapılır. Birkaç istisna dışında genelde böyledir. Hatta bazen kök bitki olacak çelikleri önce aşılar sonra köklendirirler. Böylece iki iş bir arada bitiriyorlar.

Yazar: Erdal Yüksel

Kategori: Üretim / Çoğaltma

Etiketler: |

'Çelik yöntemleriyle bitki üretimi' hakkında sorular, açıklamalar

  1. Özge, Ankara dedi ki:

    Benim hem çelikle köklendirdiğim hem de tohumdan yetiştirdiğim bitkilerde bazen yapraklar hala sağlamken sapın toprağa yakın kısmı kuruyor veya çürüyor ve bitki ya da fide eğilerek ölüyor. Birçok farklı bitkide ve farklı koşulda karşılaştığım bu sorunun nedeni ne olabilir acaba?
    ***
    Torf denen hazır poşet toprak bu işler için değildir. Doğal arazi toprağı, dişli kum ve torf karışımı yaparsanız çeliklerin köklenmesi için ve tohumdan fide yetiştirmek için daha sağlıklı olur. Dişli kum sıva yapımında kullanılan iri taneli kumdur. Karışımda bunu çok, torfu az tutun.

  2. Ali, Adana dedi ki:

    Kayısı ve şekerpare türü ağaçlar çelik ile çoğaltılabilir mi? Eğer çoğaltılabilirse bu çeşitler için yukarıda belirtilen hangi tür çelik almamız gerekir?
    ***
    Kış başında şu yöntemi deneyin: https://azbitki.com/olgun-dal-celigi

  3. Zeynep, İstanbul dedi ki:

    hocam benim ödevim var çelikle ağaç köklendireceğiz. nasıl yapıcam? hangi ağaç dalını kullanacağım? kaç haftada köklenir? bu ay için hangisi uygun?
    ***
    Ağaçlardan olmaz. Belki bir ihtimal söğüt dalı köklenebilir (en az 15 günü alabilir). Süs bitkilerinden yaprak güzeli suda, sardunya ise toprakta süratle köklenir. Ağaç olması şart değilse bunlarla deneyin.

  4. Esad, Uşak dedi ki:

    Oturduğum yerde çok güzel salkım söğüt ağaçları var. Bu zamanda da çelik alabilir miyim bilmiyorum. Almam uygunsa nasıl almalıyım ve nasıl bir ortam vermeliyim ki köklensin?
    ***
    Yaşlı olmayan, bir yaşında gibi dallardan çelik yapabilirsiniz. Tüm yapraklarını giderin. Direkt toprağa dikip 8 hafta boyunca her gün sulayın.

  5. Mine, İzmir dedi ki:

    Merhaba, verdiğiniz bilgiler için teşekkür ederim, elinize sağlık. Bahçemde mevcut olan saat (çarkıfelek) çiçeğini/sarmaşığını çelik yöntemiyle çoğaltmak istiyorum. Ekim itibariyle hangi alt yöntemi kullanmalıyım sizce?
    ***
    Son derece arsız çoğalma özelliği gösterir. Dalları süzek toprağa dikip sık sık sulayın. Kısa sürede köklenirler. Kışın bile yapılabilir ama köklenme uzun sürer.

  6. Ali, Tekirdağ dedi ki:

    Vişne meyvesi çelikten köklendirme yapılır mı?
    ***
    Aağaçlar için olgun dal çeliği yöntemi kış başında yapılır.

  7. Okan, Kıbrıs dedi ki:

    Yaşadığım yerde zeytin narenciye ve tropik meyve ağaçların çeliklerinden köklendirme yapmak istiyorum. Ama maalesef ki kıbrısta indol butirik asit satan zirai yer yok.sağlıklı organik bir yöntem var mı varsa paylaşır mısınız?
    ***
    Her türün çoğaltılması yöntemleri nelerdir tek tek öğrenmeniz lazım. Şu sayfaya da bakın: Narenciyeleri çelikle çoğaltmak

  8. Ayşegül C. -Trabzon dedi ki:

    Trabzon hurması köklendirmek istiyorum. Hangi yöntemle yapabilirim?
    ***
    Olgun dallarından ama fazla yaşlı değil, en fazla iki yıllık dallardan seçin. 30cm ile 40cm arası uzunluk yeter. Şimdi tam zamanı. Bolca dere kumu ile karıştırılıp harmanladığınız toprağa dikin. Dalın 20cm kısmı toprak altında kalacak. Kış boyunca eğer yağmur almayan yerde duruyorsa ara sıra sulamalısınız. İlkbaharda hem filizlenir hem köklenir.

  9. İstanbul, Yaren dedi ki:

    Zeytin çelik olarak satılan fidelerden mi yoksa deliköke aşılanmış fidelerden mi tavsiye edersiniz? Hangisi daha verimli olur? Delikökte baya fiyat farkı var.
    ***
    Fark etmez. Ucuz olanı alın. Doğru bakım yaparsanız iyi gelişirler. Kötü ve yanlış bakım ya da ilgisizlikte her iki tip fidanların da akibeti kötü olur. Aşılı olanların sadece aşı kısmından gelişim göstermesi lazım. Diğer yerlerden olan filizlenmeleri yok etmek zorundasınız.

  10. İlkan, Ankara dedi ki:

    Bir bahçeden zeytin ağacı çeliği koparttım bu zamanda köklenir mi?
    ***
    Hiç sanmıyorum. Zaten o dal fazla ince ve güçsüz. Ondan olmaz. Dalın aşağı kısmının çapı en azından 1cm olmalı. Ve tam olgunlaşmış olan dallardan. Sonbahar sonunda denemelisin.

  11. Ahmet, Sivas dedi ki:

    Burası kış memleket ağaçların uyanmasına 15 günden fazla var. Bahçemde beyaz kiraz var bundan çelikleme yapsam tekrar beyaz kiraz mı olur yoksa belirsiz mi olur?
    ***
    Ne kışı ağaçlar uyanacakları kadar uyandı. Ağaçlara tam olgun dal çeliği yöntemi tam uyku dönemi sandığımız dönemin en başında uygulanmalıdır. Yani mesela kasım ayının ortasından aralık ayının sonuna kadarki dönemde. Çok geç kaldınız. Şimdi hiç uğraşmayın. Üst dallardan çelikle köklendirilip üretilen yeni fidan her şeyiyle ana bitkinin kopyası olur.

  12. Gürol, Ankara dedi ki:

    Armut çelikle çoğaltılabilir mi?
    ***
    Evet. Yeni olgunlaşmış genç ve yapraklı dallarından yaz sonu-sonbahar başı döneminde yarı olgun dal çeliği yöntemini uygulayın. Ayrıca kış başında tam olgun dal çeliği yöntemini de deneyin bence.

  13. İsmail, Konya dedi ki:

    Kayısı elma, vişne ve kiraz gibi ağaçların çelik ile üretimini yapmak istiyorum. Bu Mevsim uygun mudur? Dışarıda mı bekletmeliyim yoksa aydınlık ama doğrudan güneş görmeyen bir yerde de mi. Hangisi daha iyi olur?
    ***
    Hayır hiçbiri olmaz. Kışın yaprağını döken ağaç ve çalı türleri için şu sayfadaki usul uygundur: Olgun dal çeliği (hardwood cutting)

  14. İsmail, Konya dedi ki:

    Sorduğum sorumu tekrarlamak istiyorum. Şu şartlar altında durum değişebilir diye düşünüyorum. Yetiştireceğim çelikleri ev ortamında uygun iklimi sağlamaya çalışarak yetiştirmek istiyorum. Olabilir mi şimdi? Kiraz kayısı elma armut ya da ceviz ve erik gibi türlerden belirttiğiniz şekilde çelik alarak evde uygun sıcaklık ve aydınlıkta yetiştirmek istiyorum.
    ***
    Ne şimdi, ne sonra ev içinde hiçbir zaman olmaz. Ben en doğru cevabı vermiştim.

  15. Oktay, Hatay dedi ki:

    Hocam turunçgiller çelik yöntemiyle köklenir mi?
    ***
    Pek tavsiye edilmez ama evet. Açıklamalar şurada: Narenciyeleri çelik yöntemiyle çoğaltmak

  16. Salih, Tekirdağ dedi ki:

    Kuşburnuyu çelikle çoğaltmak istersek hangi ayı tercih etmeliyiz ve bu çelikler ortalama kaç ayda dikim aşamasına gelir?
    ***
    Kasım ayında direkt olarak kalıcı yerlerine dikmeniz lazım. Dikeceğiniz yeri önce derinden çapalayın ve toprağa bolca temiz dere kumu karıştırın. Sonra çelikleri dikin. İlkbaharda hızlıca gelişmeye başlarlar.

  17. Evren, İzmir dedi ki:

    Çeliğin üzerinden 3 sürgün çıktı ve fidan oldu. İlerleyen dönemlerde çelik hala 20cm kalıp sürgünleri mi gövde olacak. Yoksa çelikte boylanacak mıdır?
    ***
    Hayır onun boyu o kadar kalır. Ama ana gövde olarak kalınlaşmaya devam eder.

  18. Zeynep, Çanakkale dedi ki:

    Ağaç veya çalı tipi bitkilerin dibinden çıkan dip sürgünlerle üretim yapılabilir mi, yapılırsa nasıl?
    ***
    Her bitki türünün özelliği başka başka. Sizde hangi bitkilerden varsa onların her biri hakkında tek tek araştırma yaparak hangisi hangi çelik yöntemiyle ne zaman üretime uygundur öğrenmeniz gerekiyor.

  19. Ali, İstanbul dedi ki:

    Dip sürgünle nasıl çoğaltma yapılır?
    ***
    Hangi bitkilere sahipseniz onlar hakkında tek tek araştırıp öğrenmeniz lazım. Her türe uymaz. Ayrıca aşılı ağaçlarda dip sürgünler başka bir türdendir.

  20. Serap, Osmaniye dedi ki:

    Nar çelikleme işlemini hangi ayda yapmalıyım?
    ***
    Şimdiden itibaren kış ayları uygundur ama narlar için en iyi zaman şubat ayıdır. Yani kış mevsiminin sonuna gelmeden önce.

  21. Ecesu K. -İstanbul dedi ki:

    Biyoloji öğretmenimiz bize bir performans ödevi olarak çelikle bir bitki yetiştirmemizi istedi. Hangi bitkiyi kullanmam lazım? Zamanım 10 gün.
    ***
    Öğretmeninizin bu konularda hiç bilgisi olmadığı açık. Bu mevsimde çok zor. Hem 10 gün çok kısa bir süre. Ve bütün bu uygunsuz şartlarda ev ortamında başarılı olacağınız bitki türleri yok denecek kadar az. Şu üç türden birini bulmanız lazım: Yeşil yapraklı telgraf çiçeği veya parlak Mustafa çiçeği ya da yaprak güzeli. Kesip aldığınız dal parçasını önce suda bekletin. Birkaç günde köklenme olur. Sonra toprağa ekersiniz. Ancak genellikle toprakta hemen çürürler. Bu riske karşı gübresiz toprak kullanın ve toprağa bol bol dere kumu karıştırın.

  22. Megus, İzmir dedi ki:

    Dal çeliğinin köklenme aşamasında kararması ne anlama gelir?
    ***
    Çürümüştür. Sebep genellikle yanlış toprak kullanmak. Köklendirme çalışmalarında tamamıyla gübresiz, tuzsuz, kilsiz, humussuz, son derece süzek ve havadar toprak karışımı kullanmak lazım.

  23. Belgin, İzmir dedi ki:

    Erik çeliğinden nasıl üretilir meyve verir mi?
    ***
    Evet Gülgiller familyasından olan, özellikle erik ve elma ağaçlarından çelikler kolayca köklenir. Fazla büyümeden meyve bile verirler. Sadece kış aylarında yapın. 25cm-30cm uzunlukta, kurşunkalem kalınlığında, çok sağlıklı genç dal parçaları kullanın.

  24. Mehmet Emin dedi ki:

    Konya’nın güney kısımlarında bulunan köyümüzde sumak doğal ortamda yetişmekte. bu bitkinin tohumla üretimi haricinde bulabildiğim pek kaynak yok,. çelikle üretimi mümkün mü? Mümkünse ne zaman yapılmalı?
    ***
    Şu an için sumak bitkisi hakkında hiçbir bilgim yok. Görsem bile tanıyamam. Onun için cevap veremiyorum kusura bakmayın. Eğer hakkında sayfa hazırlayacak olursam önce iki üç gün derin ve ciddi araştırmalar yapmam gerekir.

  25. Orhan G.A. -KKTC dedi ki:

    Bölgede peyzaj bitkileri üretimi yapmak isterim gerekli sera imalatına başladım. şu an aşama olarak çeşitli sukulent ve kaktüs imalatı yapmak istiyorum. tavsiye ve öngörüleriniz ne olur ilk olarak hangi çeşitlerden başlamalıyım?
    ***
    Bu konuda bilgi veremem çünkü bilmiyorum. Siz kendi iklim şartlarınıza uygun türleri kendiniz tespit etmeli ve ona göre başlamalısınız. Mesela çöl bitkisi bile olsa bazı hassas türler Akdeniz ikliminin fazla yüksek olmayan yerlerini sevmezler. İzmir’de bile denizden uzak ve biraz yüksek rakım yerlerde çok iyi yetişen bir bitki denize yakın ve çok düşük rakım yerlerde yaşayamıyor. Yaz aylarında perişan oluyorlar. Bence ticarette diğer çiçekçiler gibi öncelikli olarak parayı değil her şeyden önce müşteri memnuniyetini gözetmek lazım. Yani sizden bir şeyler alanlar hiçbir sorunla karşılaşmamalı. Seralara değil normal ortam şartlarına uygun toprak karışımları kullanmalı ve başta dediğim gibi oranın ikliminde yaz sıcaklarında mahvolup gitmeyecek türleri tespit etmenizi, onları tercih etmenizi tavsiye ederim. Toprak meselesini tekrar düşünün. Bu da çok önemli. Burada bu sitede çeşitli sayfalara gelen yüzlerce şikayet hep aynı. Seracılar ucuz maliyetli saçma sapan “sadece sera ortamlarına uygun” toprak kullanıyorlar. Ama o topraklar sera dışında biraz serinde bitkileri çürütüyor. Ve bazı bitki türleri, toprak nasıl olursa olsun yazın şiddetli sıcak olan memleketlerde yazın mahvolup giderler. Benim tavsiyem, madem yeni başlıyorsunuz, bütün bunları göz önünde bulundurun diye tavsiye ederim. Çoğunluk seracıların hatalarına düşmemeye çalışın derim.


Sorunuzu / Yorumunuzu Aşağıya Yazabilirsiniz.

Lütfen sorunuzu konu ile ilgili sayfaya yazmaya gayret edin.

Ön Adınızı ve şehrinizi yazın:

Sorunuzu/Yorumunuzu yazın: