Günümüzdeki genel anlamı köy yerlerinde evlerin yanında sebze yetiştirmek üzere ayarlanmış küçük bir arazi parçasıdır. Sebze tarlalarına da bostan denir. Ama yöreden yöreye farklı anlamları var. Mesela bazı yerlerde sadece kavun ve karpuz yetiştirilen tarlalara bostan derler. Hatta karpuz bitkisine ve meyvesine bostan diyenler bile var.
Köken olarak Farsça bir kelime (bustan) olup sebze ve çiçek yetiştirilen bahçe anlamına gelir. Bin yılı aşkın bir süredir bizim dilimizde anlamı farklılaşmıştır. Ve günümüzde bu sözcüğün kullanımı azalmıştır.
1970’li yıllara kadar İstanbul’da şehir içinde çeşitli yerlerde bostanlar vardı. İstanbul’daki manavlar sebzeleri buralardan alırlardı. Bostanlarda sebze yetiştiriciliği yapanlar genelde Arnavut ailelerdi.
Ben bu yazımda bostan kelimesini sebze bahçesi anlamında kullandım. Evimizin bahçesi de, eğer sadece sebze ve mevsimlik çiçekler yetiştiriyorsak o da bir bostandır.
Bostan bakımı
1- Sebze yetiştireceğiniz yerde uzun ömürlü bitkilere yer vermeyin. Zira her santimetrekaresini sadece kısa ömürlü sebzeler için kullanmak gerekiyor. Güneşi kısıtlayan bir şey olmaması lazım.
2- Yaz sonundan kış sonuna kadarki dönemin içinde herhangi bir zamanda toprağı derinden belleyin. Sonra çapalayarak büyük kütleleri ufalayın. Bu çapalamanın eşliğinde koyun gübresi ile toprağı gübreleyin. Bu işi her yıl bir defa yapmanız sayesinde bostanınızdan gayet iyi verim alırsınız.
3- Sebze çeşitlerine göre her yıl gübreleme gerekmez. Ama en geç üç yılda bir gübrelemek kesin şart. Öte yandan hem her yıl bu gübrelemeye ihtiyacı olan hem de ayrıca yazın takviye gübrelemelere ihtiyacı olan bitkiler var (örneğin patlıcan, karpuz ve bal kabağı). Belleme ve çapalama işini ise her yıl aynen tarif ettiğim gibi yapmalısınız.
4- İhtiyacınız olmadığını düşünseniz bile şu üç sayfayı mutlaka dikkatlice okuyun:
- Kireçli toprak iyileştirme
- Şiddetli sıcak memleketlerde bahçe bakımı
- Nadas benzeri yöntemle toprağınızı iyileştirin
Çünkü bu üç sayfada bostan (sebze bahçesi) toprağını verimli hale getirmek ya da verimliliği sürekli hale getirmek için çok önemli bilgiler var.