Araceae familyasının Caladium cinsinin 7 türü vardır. Tümü Güney Amerika kıtasına aittir. Ormanların açıklık yerlerinde ve akar su kenarlarında yaşarlar.
Süs bitkisi olarak renk renk desen desen yüzlerce çeşit kaladyumlar çoğunlukla Caladium bicolor türünden hibrit ve kültivarlardır. Bunlar Caladium × hortulanum adı altında toplanır. Bazı kültivarlarda yaprak renkliliği ve desenliliği bizim ebru sanatı motiflerine benzer.
Caladium bicolor
Zengin çeşitlilikteki kaladyum kültivarları normal büyük ve bodur tip olarak iki tip olduğu gibi yapraklarının genişçe veya darca olmaları açısından da ikiye ayrılır. Yaprakları dar-uzun yapılı olan kültivarları türetmede Caladium schomburgkii türünü kullanmışlar. Kaladyumlara fil kulağı diyenler var. Fakat esas fil kulakları ayrı cinslerden türlerdir. Karıştırmamak için Caladium × hortulanum kültivarlarına kısaca kaladyum veya en azından renkli fil kulağı demek gerekir.
Caladium özellikleri
Kaladumlarda dal ve gövde olmaz. Yaprakları direkt toprak altı yumrularından çıkar. Boyları (yaprak saplarıyla beraber) 15cm ile 1m arasında, yaprak genişlikleri 15cm – 50cm aralarında olur. Yaşadıkları yerlerin iklimine göre yağışsız dönemde yaprakları kuruyarak uyku haline girerler.
Caladium yaprakları hassas yapılıdır. Rüzgarda kolayca kırılır. Dolu yağışlarında fena hasar görürler. Öğle civarı güneşi uzun süreli gelirse yapraklarda ağarmalar, yanıklar oluşur. Koyu gölgede yapraklar sağlıksız ve soluk renkte gelişir.
Kaladyumlar büyük ve göz alıcı çeşit çeşit renk ve desenlerde yaprak güzelliklerine sahip oldukları için makbuldür. Maalesef iç mekanlarda sağlıklı yaşayamazlar. İklimi elverişli yerlerde çok güzel bahçe dekorasyon bitkisi olurlar. Ayrıca veranda ve balkonlar için genellikle büyük saksılarda diğer bitkilerle bir arada aranjmanlı yetiştirilir.
Caladium yetiştirme, bakımı
Güneşin fazlasını istemiyor. Yüksek ağaç gölgelerini sever. Yani yapraklara güneş ışınlarının sürekli değil kesik kesik, hafifçe ısıtır şekilde filtreli olarak gelmesi gerekir. Veya sabahleyin erken saatlerde öğle vaktinin üç saat öncesine kadar güneş. Ya da ilkindiden 2-3 saat sonra başlayan akşam güneşi.
Kışın -7C dereceden daha fazla soğuk olmayan yerlerde (Ege, Akdeniz ve Doğu Karadeniz kıyı kesimlerinde) uzun ömürlü bahçe bitkisi olarak yetiştirilebilir. Kışın yaprakları kurur. Don olaylarından zarar görmemeleri için üzerleri kuru yapraklar ve toprak karışımıyla örtülmelidir. İlkbaharda havalar ısınınca yumrular yeniden filizlenir. Sıcağın derecesine göre hızla büyürler.
İlkbahar ayları Caladium x hortulanum yumrularının satış zamanıdır. Fakat kaladyum sıcak hava istiyor. Geceleri hava serinliği en kötü ihtimalle 12C olmalıdır. Buna göre bekleyerek yumruları uygun zamanda ekin.
Toprak
Killi, kireçli ve fazla kumlu topraklarda yumruların pek yaşama şansı yok. Bahçede kaladyum yumrularını dikeceğiniz yerde en az 25cm kadar derin ve yeterince geniş çukur açın. 5 ölçü torf toprak + 2 ölçü dere kumu + 1 ölçü yanmış koyun gübresi karışımı ile çukuru doldurun. Sonra yumruları 6-7cm derine gömün.
Saksıda ise 3 ölçü torf toprak + 1 ölçü iri taneli dere kumu veya ponza taşı karışımı yapın. Saksıda yetiştireceğiniz kaladyum için gübrelemeyi ⇒ şu sayfada anlattığım gibi yapmalısınız. Saksı büyüklüğü en az 25mX25 olmalıdır. Küçük saksıda satılmaları veya internette gördüğünüz fotoğraflar sizi aldatmasın. Açık havada olması gerekiyor ve bu yüzden de büyük saksı ister.
İlk yıl iyi gelişmesi, sonraki yıl küçük yapraklı olması sorunu
Büyük ve güçlü yumrulardan büyük yapraklar olur. Zayıf topraklarda yumru güç kaybeder. Bir sonraki yıl için iyi bir yapılanma gerçekleştiremez. Dolayısıyla sonraki yıl toprak iyi olsa bile çelimsiz olabilir. Bundan dolayı kaladyum yumrularını her yıl sökerek yukarıda tarif ettiğim gibi yeni toprak hazırlayarak yeniden dikin.
Sulama
Yaz sıcaklarında çok fazla sulamalısınız. Toprak daima fazlaca nemli kalmalıdır. Daha serin zamanlarda o kadar sık sulamak gerekmez.
Caladium çoğaltma, üretim
Kaladyum yumruları her yıl biraz daha genişlemiş olur. Birbirine bağlı yumrular sistemidir aslında. İşte bunları bölmekle üretirsiniz. Ayıracağınız kısımlarda filiz gözleri olmalıdır. Merkez kısmını yandaki yumrulardan onlara zarar vermeden ayırın. Merkez kısmı yine kocaman yapraklı olur. Diğerlerini olgunlaşana kadar ayrı yerde besleyip büyüteceksiniz. Caladium çoğaltılması bu şekildedir.
Kaynaklar
Caladium bicolor — missouribotanicalgarden.org
Caladium — wikipedia.org
Eskiden büyük marketlerde satılırdı. Benim de 3 tane vardı. Ama artık hiçbir yerde göremiyorum. Tohum satılıyor ama bu doğru mu yoksa aldatmaca mı? Tohumla çoğalır mı?
***
Elbette tohumla çoğalır ama kaladyum bitkisinin genellikle çok gösterişli hibritleri satılır. Bunlar ya tohum vermez ya da tohum verseler bile yeni nesil bitkiler çok alakasız özelliklerde olurlar. Kısaca inanmayın derim. Tohumla çoğaltılamayan veya tohumla çoğaltılması son derece zor olan türlerin bile tohumları satılır oldu. O tohumları alıp ekenler maydanozlarla ıspanaklarla karşılaşıyor.
Merhaba bende küçük yaprakları olan ve çok küçük saksıda 2 yapraklı yukarıda bahçe için anlattığınız karışımla saksıya alsam uygun olur mu ve saksı büyüklüğü önemli mi? Yani bir boy büyük saksıya mı alayım bir de marketlerde hazır toprakların üstünde genellikle torf diye yazıyor humus ile aynı mı anlamadım. Yardımcı olursanız çok sevinirim.
***
Hiç uğraşmayın çünkü bu bitki odalarda salonlarda yaşayamaz. Tamamıyla bahçe bitkisidir. Siz belki okbaşı çiçeğini bununla karıştırmış olabilirsiniz. Sayfasına bakın: Syngonium podophyllum, okbaşı çiçeği
Caladiyum edindim (Caladiyum Red Flash ve Rosebud). İkisi de hala capcanlı, yaprakları da öyle. Hatta yeni yaprak bile çıkarıyor. Dinlenmeye geçmiyecekler mi acaba? Bakım bilgilerim sadece teorik, pratik yok. Kapalı, camı devamlı açık balkonda yetiştirdim.
***
Sonbahar serinleri tam başlamadı. Muhtemelen ekim ayı ortasından önce kötüleşme olmayabilir. Ne zaman kötüleşmeye başlarsa o zaman dinlenmeye girmiş demektir.
Yapraklar ölüp dinlenme başladığında, yumruları topraktan alıyoruz sanırım. Dışarıda nerede nasıl muhafaza etmeliyiz?
***
Hayır bu ancak kışın orta ve ağır don olayları yaşanan yerlerde gereklidir. İzmir’de gerekmez. İlkbaharda tekrar filizlenip yapraklanmaya başlarlar. Yine de sökmek isterseniz kova gibi bir şeyde kupkuru torf içine gömüp çok serin bir yerde ilkbahara kadar bekletin. Eğer saksıda yetiştirdiyseniz sökmeyin. İlkbahara kadar hiç sulamadan, yağmurdan ıslanmayacağı soğuk bir yerde bekletin. İlkbaharda sökün ve yeni hazırladığınız toprakla yeniden dikin.
Ben Caladium x hortulanum yumrusu edinmek istiyorum. Kendim yetiştirmek istiyorum fakat hiç bir yerde bulamıyorum. Bunları edilebileceğim bildiğiniz internet siteleri var mı?
***
Hiçbir yerde satıldığını görmedim. En son 90’lı yılların başlarında İstanbul’da görmüştün. Galiba halk pek rağbet etmeyince bir daha ithal etmeyi düşünmemişler.
Bu yıl çiçekçilerde kış girişi çok güzel caladiumlar geldi. İki saksı aldım ve dışarı koydum. Fakat iki hafta sonra yaprakları buruşup kurudu. Soğuktan uykuya çekildi diye düşündüm Bugün toprağını çıkarıp baktığımda hayal kırıklığına uğradım. Yumrular çürümüş. Bir arkadaşım daha almıştı onunkiler de çürümüş. Nedeni ne olabilir sizce?
***
Kış girişi zamanında almış ve dışarı koymuşsunuz. Demek ki sıcak yere alışık geliştirilmiş. Bu durumlarda eğer toprak fazla besleyici ise ani sıcaklık değişiminde hemen anında kökler yanıp çürümeye başlıyor. Toprak ıslaksa çürüme hızla ilerler ve bitki tamamıyla ölür gider. Sadece kaladyumlarda değil her tür bitkide geçerli bir problem. Ama esas problem bunları yanlış topraklarda geliştirip satmaları. Herkese her zaman şunu tavsiye ederim: Ev içinde tutacak olsanız bile serin ve soğuk aylarda hiçbir bitki satın almayın.
6cmlik saksıda ithal caladium satın aldım. Benim için çok kıymetliler. Nasıl bakmam gerek? Daha büyük bir saksıya almam gerekir mi? Kendi saksısında mı gelişsin? Aslında niyetim bahçeye dikmek. Soğanları iyice geliştirip seneye bahara dikmem daha iyi olur bahçeye? Eğer bahçeye dikersem soğanları alıp kuru yerde saklamam gerekli midir? Bu sene -2leri gördük. Yapraklarına su püskürtmek mi doğru ıslak bezle silmek mi?
***
Şimdi yapraklanmış satılması yanlış. Anlaşılan serada geliştirmişler. Havasız evlerde hayatta kalabilmesi çok zor. Şimdi dışarıda tutmak da hiç uygun olmaz. Bir ay kadar süreyle sık sık açabileceğiniz bir pencerenin yanında tutun ama saksısıyla dışarıda bekletmeyin. Toprağı soğursa hemen çürür. Çünkü bitkileri öyle acayip topraklarda satıyorlar ki o toprak biraz soğusa kökleri yakıp çürütüyor. Bir ay sonra bahçeye dikin. Su püskürtmek iyi olmaz. Buraların suları yapraklarda hiç çıkmayan kireç lekesi bırakır. Ayrıca havasız mekanlarda yapraklara su püskürtmek yaprakları çürütür. Islak bezle silin.
Peki soğanları hep toprakta mı kalsın? Kısın topraktan çıkarıp serin kuru yerde muhafaza edeyim mi?
***
Daha güvenlisi kışın yapraklar iyice kuruduğu zaman söküp soğuk bir yerde perlit veya kuru torf içinde saklamaktır. Çünkü toprakta kalınca toprağın yapısına göre çürüyebilir. Veya kışın kökleri yiyen toprak canlıları onları yer.
Aldığım caladyumlar teker teker yapraklarını kaybetmeye başlayınca eski kına yeşili gibi olan topraklarını temizleyerek yeni bir saksıya göçürdum. Havalar serin ve rüzgarlı olduğu için bahçeme edemedim. Fakat bir kaçı sanırım ölüyor. Ne yapmam lazım? Kökleriyle suda mı bekleteyim yoksa karanlık kuru bir yerde mi muhafaza edeyim?
***
Artık sulamayın. Şimdi toprakları iyice kupkuru olduğu zaman dışarıya çıkarın ve dışarıda bekletin. Nisan sonunda bahçeye dikin ve sulayın. Kına gibi dediğiniz buraların yerli çiçekçilerinin kullandığı mil olabilir. Islakken kına yeşili gibi renk alıyor. Kuru iken kül rengi. Genelde kestane gübresiyle karıştırıp kullanırlar. Kaladyum için uygun olacağını sanmıyorum. Ama esas sebep kaladyum yumrularını serada çok vakitsizce yapraklandırmaları. Nisan sonuna doğru başlamaları gerekirdi. Mayıs ayında satışa çıkaracaklardı. Yanlış yapmışlar.
Uzun zamandır istediğim bir çiçekti. Sonunda kavuştum. Benimkisi pembe renkli olandan ama yeşil ve alacalı renkli yaprakları da var. Şu an 4 adet sürgün verdi. Geldiğinden beri toplamda 5 yeni yaprak olmuş olacak. Gelişimi güzel gibi ama hep küçük yapraklar çıkacak gibi. Bunlar büyür mü yoksa çıktığı boyutta mı kalır? Hali hazırda büyük ve uzun olan yaprakların ikisi saptan kırılıp eğiliyor, dik durmuyor. Bunun nedeni neyle alakalı olabilir? Aldığım yer sulamayı kenarlardan yapın dedi. Ortasına su dökmüyorum.
***
Aslında bahçe bitkisidir. Sulama hortumla foşur foşur yapılır. Öyle hassaslıkları yok. Ev ve balkon ortamlarında örümcek bitler yaprakları çok kısa sürede mahvederler. Gözle görülmesi zor olacak kadar küçüktürler ama bitkilerin tüm gücünü sömürmede bunların üstüne yoktur. Sonuçta sadece en yeni yaprak, tek başına, zayıf ve hastalıklı şekilde varlığını sürdürür. Mutlaka her gün ıslak bezle silmelisiniz ki bez bitleri alsın. Eski yapraklardaki cansızlaşmalar bununla ilgili olabilir. Veya su yetersizliğindendir. Saksı alt deliklerinden bol bol su dışarı çıkacak miktarda su kullanın. Gıdım gıdım sulamalar zaten toprağın zehirlenmesine, köklerin çürümesine yol açıyor. Çok fazla havadar yerde tutmalısınız. Ev bitkisi değil çünkü. Ayrıca eğer balkona, bahçeye çıkaracaksanız bulunduğunuz yerin hava şartlarına göre dışarıda en düşük gece ısısı içeridekiyle aynı olmadıkça dışarı çıkarmayın. Topraktaki ani soğuma her bitkide aynı kötü etkiyi yapar. Kökleri çürütür.
Ekimde sulamayı kesip içeriye aldım. Üşütmedim. Martta azar azar suladım içeride ama hiç sürmedi. Saksıdan çıkardığımda soğanı boşalmıştı. Şimdi yine saksıyla aldım. Nasıl yaşatırım diye kara kara düşünüyorum. Bu arada sunuda belirteyim ki bu çiçekler çok pahalanmış. Eskiden 30-40 liraya pahalı derdik. Şimdi 200-400 vs fiyatlara fırlamış.
***
Sulamayı kesip içeri almak iki şekilde yanlış: Birincisi, yer değiştirirken toprak tamamen kupkuru olmalıdır. Yoksa yeni yerinde hemen çürümeye başlar. Sulamayı kesmek yetmez, toprağının kupkuru olmasını da beklemeniz lazımdı. İkinci hatanız sıcak yerde tutmak. Kuru toprakta soğukta bekletmeniz lazımdı. Fiyatlara gelince gerçi şimdi 30-40 lira bile benim için çok pahalı. Ama enflasyona bakarsak 300 lira gibi fiyatlar normal sayılır. Saksıda değil, vazoluk kesme çiçeklerin bile demetinin 100 liraya satıldığını düşünün. Aslında yaşatamayacağımız çiçeklere fahiş fiyatlar vermektense fakirlere yardım etsek daha mutlu ve daha huzurlu oluruz.
Ağustos ortalarında 2 tane caladium çiçeği aldım. Kapalı balkonda tutuyorum. Camı sürekli açık. Çok güzel yaprak vermeye başladılar. Saksılarını değiştirmedim. Ama saksıları küçük geliyor. Ne zaman değiştirmeyelim? Çömlek saksı kullanacağım. Toprak ne kullanmalıyım? Kendi toprağı hindistan cevizi torfuna benziyor.
***
Şimdi hiç rahatsız etmeyin. Çünkü sonbaharda havalar soğuyunca yaprakları bozulacak ve uykuya çekilecek. Kaladyumların kışın bu şekilde dinlenmeye ihtiyacı var. İlkbahar gelince sökersiniz ve büyük saksıya uygun toprakla dikersiniz. Yukarıdaki bakım bilgileri içinde toprak kısmında biraz önce değişklik yaptım. Saksıda gereken şeyleri de ayrıca yazdım. Ona göre zamanı geldiğinde halledersiniz.
Ben de yeni aldım ama kışın bakımı hakkında kafam karıştı. Biri diyor soğuk odaya koyun 15 günde bir sulayın diğeri başka bir şey.. bu bitkinin yumrusunu öldürmemek için en iyi çözüm nedir lütfen ayrıntısıyla anlatır mısınız?
***
Yazı içinde anlattığım gibidir. Kış bakımı yok. Kışın yapraklarının kuruması ve yumrunun soğukta kuru toprakta dinlemesi lazım.
Merhaba bu mevsimde renkli kaladyum almalı mıyım? Evin içinde yetiştiremem sanırım değil mi? Hiç alıp bitkiye de yazık etmemeliliyim sanırım. Çünkü istediği gibi bakılmazsa örümcek bitlerinden bahsetmişsiniz.
***
Evet sadece yaz başına doğru alın. Evde yetişmesi sürekli hava akımları ve bir parça güneş ışınları almasına bağlıdır. Şimdi alacak olursanız ilkbahara kadar hiç sulamayın. Yapraklar kurusun. Kışı kuru toprakta çok serin bir yerde dinlenerek geçirmeli. İlkbaharda güneş, sıcaklık ve sulama sayesinde hızlıca yeniden yapraklanır. Ayrıca bahçe zeminine dikili olmayan saksıda yetişen kaladyumlar hangi ortamda olursa olsun fena halde örümcek bit istilasına maruz kalır. Sürekli uğraşmak, ortalama 20 günde bir ilaçlamak zorundasınız.
Dallarının kırılmaması için ne yapabiliriz? Eğilip kırılıyorlar.
***
Anlaşılan başka bitkilerden bahsediyorsunuz. Kaladyumların dalları olmaz.
Kaladyumlar zamanla orantılı olarak yaprakları küçülür yeniden almalısınız deniyor. Küçülmemesi için ne yapmak gerekir? İri yapraklı satanlar ne yapıyor da üretiyorlar?
***
Yanlış bilgi edinmişsiniz. Birincisi, kaladyumları kışın susuz dinlendirmek lazım. Yapraklar kurumalı. İkincisi, ilkbaharda toprağını en iyi şekilde yenilemek lazım. Üçüncüsü, yaz boyunca düşük dozajlarda bitki besini vermek lazım. Toprağını yukarıda anlattığım şekilde gübrelerseniz bitki besini vermeye gerek kalmaz. Ayrıca yetiştireceğiniz yerin güneş ve hava akımları şartları doğru olmalı. Bu anlattığım şartları yerine getirmeniz kesinlikle gerekli. Yukarıdaki bakım bilgilerini okuyun. İşte bunları yapmayanlar her yıl daha da kötüleştiklerini görürler. Hatta genellikle bir iki ay içinde öldüklerini görüyorlar.
Benim caladiumlar hala düzgün yapraklı. Suyu kesip kurutmak mı gerekiyor? İçeride bakıyorum. Serin odam yok.
***
Öyleyse yapraklarda bozulma olmadıkça şimdilik normal bakıma devam edin. Şubat ortasında sulamayı bırakın. Toprak kupkuru hale geldiği zaman dışarıda bir yerde, yağmurdan ıslanmayacak ve direkt güneş almayacak şekilde nisan ortasına kadar kuru toprakta bekletin. Aydın’da şubat ortasından sonra don olayı olmaz diye biliyorum. Nisan ortasında güneşli yere alın, toprağını güzelce değiştirin ve sulayın.