Ceiba speciosa pamuklu ağaç

Yakın bir tür, gerçek kapok ağacı Ceibo pendantra daha iyi kalitede pamuk üretir. Her iki türün pamuk benzeri ipeksi lifleri elyaf dolgu maddesi olarak kullanıma uygundur (yastık, şilte vesaire).

Özellikleri

Güzel bir süs ağacı olan Ceiba speciosa türünün ana vatanı Güney Amerika kıtasının subtropikal iklim bölgeleridir. Kışın yapraklarını döker. Boyu genelde 6m -10m aralarında olup yetiştiği yerin şartlarına göre 25m civarlarında büyüyebilir. Gövdesi ağaç yaşlandıkça şişe biçimini alır (baobab ağacı benzeri) ve epeyce kalınlaşır. 2m çap kadar kalınlaşma potansiyeline sahiptir. Dalları koni biçimli ilginç görünümlü dikenlerle kaplıdır. Yaprakları 7, bazen 5 büyük-uzun yaprakçıklar bütünüdür (at kestanesinde ve para ağacında olduğu gibi).

Çiçek açması

Bir günlük ömürlü çiçekleri 10-15cm çaplarında büyüktür. Çiçeklerinin ortası beyaza yakın krem renginde olup geri kalanı pembedir. Çiçek açma zamanı ise genelde sonbahardır. Ceiba speciosa ağaçları yaz sonunda tomurcuklanmaya başlar ve sonbahar sonlarına kadar çiçek açar durur. Yetiştiği yerin şartlarına göre ve kültivarlarına göre ilkbahar sonuna doğru da tomurcuklanmaya başlar. Ve bu durumda yine sonbahar sonuna kadar kesintisiz çiçek açar. Her gün dibine çiçeklerini dökmesi sıkıcı bir durumdur. Araba park edilecek yerlere bu ağaçtan dikmemek gerekiyor. Zira çiçekleri döküldükleri yerlere kirletici bir sıvı bulaştırır.

Sonbaharda yapraklarını dökmüş olduğu halde çiçek açamaya devam ettiği sık görülen bir şeydir.

Meyve-pamuk

15-20cm uzunluğunda, kalın hıyar benzeri meyveler verir. Aslında bunlar tohum kılıflarıdır. Tam olgunlaşana kadar içinde pamuk gibi lifler oluşur. Dış yüzey kuruyup çatlar ve içindeki pamuklar kabarıp dışarı şişer. Çekirdekleri pamuk parçalarıyla beraber halde dökülür.

Uyarılar

1- Yaprakları, çiçekleri, meyveleri toksik özelliklidir. Fazla yiyen koyun, sığır gibi hayvanların öldüğü görülmüş.
2- Ana gövdesindeki dikenlerden ötürü tehlikelidir. Çocukların koşup oynadıkları yerlere tavsiye edilmez.

İklim uyumu

Ceiba speciosa ağacı şiddetli sıcaklara ve tam gün yakıcı güneş altında kalmaya uyumludur. Kış soğuklarına en fazla -7C dereceye kadar, ama tüm toprak dışı kısımları kuruyarak dayanır. -4C dereceye kadar pek tehlike yok. İstanbul’da büyük binaların güney ve güneybatı cephelerinde, ilk üç yıl boyunca kışları hasırla sarmak şartıyla sorunsuz yetişir.

Kuraklığa dayanması dikildiği yere en az 5 yıl iyice yerleştikten sonra başlar. Ancak bu şartla susuz bahçe tasarımlarında yer verebilirsiniz.

Yetiştirme, bakım

Ceiba speciosa iklimi uygun yerlerde sıradan bir ağaç gibi güzelce yetişir. İlk 5-6 yılında fazla susuz bırakmamak dışında özel bir şeyler yapmaya gerek yok.

İlk fidan dikimi

Hızlı gelişimi için yaz aylarında sık sık sulamak gerekiyor. Fakat ağaç güçlenip kendini kurtarıncaya kadar yanlış sulama ve yanlış toprak yüzünden çürüyüp ölebilir. Bu yüzden mümkün mertebe büyük ve genişçe bir çukur açarak içini toprak + iri taneli dere kumu + ponza taşı karışımı ile doldurmalısınız. Bunların hepsi eşit ölçülerde olmalı. Aksi takdirde, fazla su tutucu özellikli toprakta genç fidanlar kolayca çürüyüp ölür.

Sulamalar

Toprağında bir hayli önemli derecede kuruma olur olmaz bol bol su dökerek sulayın. Yaz sonundan itibaren artık sulama istemez.

Konumlandırma

Tam gün güneş ister. Binalardan biraz uzağa dikmek tavsiye edilir. Çünkü çok güçlü fırtınalarda kalın dallarının kolayca kırılıp düşme riski yüksektir. Bu yüzden kuvvetli rüzgar yolları olan yerlere ve hortumlara maruz kalan yerlere uygun olmadığını da düşünmek gerekir. Veya şekillendirme budamalarıyla her yöne upuzun dallar geliştirmesine engel olmalısınız.

Binalardan uzağa dikme tavsiyesinin bir sebebi de Ceiba speciosa ağacının kalın köklerini güçlüce çevreye yaymasıdır. Ağaç büyüdükçe kökleri de kalınlaşır ve yakınındaki yapılara, kaldırımlara zarar verir.

Ceiba fidan üretimi

Genelde tohumdan tavsiye edilir. Fakat tohumları uzun süre canlı kalamaz. Aylarca bekletmeden ekilmelidir. Tohumların çimlenmesi 25C derece ve fazlası sıcak ister. Önce iyice şişkinleşene kadar tertemiz suda bekletin. Sonra yine temiz su ile ıslattığınız kağıt havlu arasında çimlenme başlayana kadar bekletin. İlk çenek ve kök taslağı harekete geçince toprağa yerleştirip sulayın. Mini fidanlar 10cm’ye varmadan önce esas saksılarına tek tek dikmelisiniz. 4-5 ayda kalıcı yerlerine dikilecek kadar hızlıca gelişirler.

Çelikle Ceiba speciosa fidanı üretimi hakkında pek bilgi yok ama mümkün olduğunu söyleyen tecrübeli kişiler var. Bunun için ilkbaharda kalın, dolgun uç dallardan 25cm kadar çelikler hazırlayın. Kumlu toprağa dikin ve sadece toprak kupkuru hale geldikçe sulayın. Havalar ısındıkça önce filizler verip sonra kök geliştirmeye başlarlar. Sıcak yaz ayları boyunca toprak kupkuru hale yaklaştıkça, daha fazla gecikmeden sulamalısınız. Bir yıl aynı saksıda rahatsız edilmeden kalmaları iyi olur. Böylece kökler iyice güçlenirler.