Celosia cinsi ve türleri
Bunların çiçek açmaları yüzlerce, bazen binlerce mini çiçekleri bir arada alev şeklinde, püskül gibi ve horoz ibiği benzeri şekillerde olur. Şekiller türden türe değişir. Celosia cristata türü horoz ibiği şeklinde çiçek açar. Türlerin kültivarlarından horoz ibiği şekilli olanlarına cristata grup Celosia’lar denir. Cristata tepelik anlamına gelir. Celosia türleri arasında yüzlerce melezler / kültivarlar türetilmiş.
Celosia türleri (solda horoz ibiği)
Amaranth cinsi ve türleri
Dünyanın her yerinde yabani ot şeklinde yetişirler. Süs bitkisi olarak en tanınmış türü Amaranthus caudatus’tur. Fakat horozibiği türleri gibi yetiştiriciliği yoktur. Nitekim çiçekçilerde fidelerini bulamazsınız. Modası geçmiş – eski usul (heirloom) tarzı sevenlerin arayıp zor bulduğu türlerden olmuştur. İstanbul’da terk edilmiş eski bahçelerde kendiliğinde yetiştiği görülür. Eskiden bizim bahçede de vardı. Tohumlarından her yıl kendiliğinden yetişirdi.
Amaranthus caudatus
Çiçeklenme kısmı dik durmaz, 25 cm kadar uzun, parmaktan bir hayli kalın bir uzantı şeklinde tepeden aşağı sarkar. Onun yanısıra daha ince çiçeklenme uzantıları az sayıda olurdu. Resimdeki daha farklı. Çünkü bu türün birkaç farklı çeşidi var. Bazıları çok sayıda sarkık uzantılı, bazıları kalın ve dik duran çiçeklenme uzantılarına sahiptir. Görünümleri çok ilginç oluyor. Çiçekleri gösterişsiz yeşil olan Amaranth türü ile Amaranthus caudatus’un yaprakları çok benzer. Yeşil ve gösterişsiz çiçeklisinin yabani ot şeklinde her yerde kendiliğinden yetişmesi yaygındır. Bunlara halk arasında sirken denir. Çiçek açmadan önce hangisi hangisidir anlamak çok zor.
Celosia ile Amaranth cinsi bitkiler bahçelerde ve saksılarda sıradan gerçek topraklarda yabani ot gibi gelişmeyi severler. Yetiştirmesi kolaydır ve hiçbir özen istemez.
Güneşi severler. Sulama pek önemli değil. Ama elbette susuz bırakmamak lazım. Susuzluğa dayanıklılıkları yüksektir. Fakat fazla uzun süreli susuz bırakmazsanız daha sağlıklı olurlar.
Tohumlarını saklayıp her yıl yeniden tohumlarını ekmelisiniz. Fideleri şaşırtmak, ikide birde yer değiştirmek, hatta sökerken köklere zarar vermek pek etkilemiyor. Kuvvetlice köklenme özellikleri var.
Siteniz bitkiler hakkında güvendiğim tek kaynak. Emeklerinize çok teşekkür ederim. Horoz ibiğini ilk defa bu sene aldım. Yaz boyunca çok güzel açtılar. Bazılarından tohumları topladım. Seneye kendim yetiştirmek istiyorum. Tohumları ne zaman, nelere dikkat ederek ekmeliyim?
***
Ben de size teşekkür ederim. Horoz ibiği tohumundan en kolay yetişebilen bitkilerdendir. İlkbaharda gecikmeler bile önemli değil çünkü onun için farketmiyor. Fide şaşırtması yani fideleri söküp başka yerlerde dikmekte de hiçbir problem çıkmaz. Tohumların çimlenmeleri için doğal arazi toprağı gayet uygundur. Kuru veya az nemli toprağı kapartıp tohumları serperek ekmelisiniz. Toprağa gömülmeleri şart değil. Sonra güzelce sulayın. Açık havada güneşli bir yerde olmaları lazım. Tohumlar çimlenip ilk yapraklar belirene kadar toprak üst yüzeyi kupkuru hale gelmeyecek şekilde sık sık sulayın. Fideler 10cm kadar olduklarında sökerek istediğiniz yerlere düzenli bir şekilde dikin.
Acalypha ile Amaranthus caudatus aynı mı? Çözemedim.
***
Hayır aynı değil ve aralarında hiç bir alaka yok. Sadece çiçeklenme tarzları şaşırtıcı bir şekilde birbirlerine benziyor.
Celosia bombay diye geçen türünün yaprakları yenilebilirmi? Amaranthaceae celosia ile aynı bitkimi emin olamadım. Corona virüs sebebiyle pazara çıkamayınca çiçeklere dadandım. :)
***
Bu sayfadakilerin tümü Amaranthaceae familyasındandır ve bu familyadan her tür yenir bildiğim kadarıyla. Ben de bahçemden yenebilir olduklarından emin olduğum otları her gün yumurta eşliğinde yerim. ama çok az miktarlar yeterlidir. Abartmamak lazım. Birer ikişer yapraklar günde tümünü bir bardağa tıkmaya çalışsam belki yarım su bardağı kadar eder. Bunların şifası, faydası garanti. Bu günlerde çiçeklerimden yenebilir olanlardan latin çiçeği var. Hem yaprakları hem çiçekleri yenir. Başka, bahçede nane, mercanköşk ve biberiyeden de otlarla karışık yiyorum. Bazıları acı ama ilaç niyetine. :)
Yaz başında tohumdan ekmiştim. şimdi 2 metre boya ulaştılar şaşılacak şekilde 4 taneler. Ancak çiçek açmıyorlar ve açacak gibi de durmuyorlar. Habire yeni yaprak geliyor ve uzuyorlar. Bol bol güneş alıyor güney ve doğudan (balkondalar). düzgünce de suluyorum. Gövdeleri neredeyse 3 parmak kalınlığında oldu. pespembe. Ancak çiçek açmıyorlar ilginç bir şekilde.
***
Böyle bir şey görmedim, bilmiyorum ama büyük bir ihtimalle sizin tohumlardan hiç biri çimlenmemiş, orada başka bitkiler büyümüştür.
Güncelleme yapayım, boyu 2 metreyi geçti ve yüzlerce çiçek açtı. Hiç bu kadar büyük görmemiştim horoz ibigi. Baya heybetli ve çok çiçekli oldu.