Crassothonna capensis, yakut kolyesi. Fotoğraf: Joy Us Garden
Özellikleri
Yaprakları iki ucu sivri, uzunca bir zeytin çekirdeği gibi kalın, etlidir. Su ve besin deposudur. Dalları ip gibi inceciktir. Ağır yaprakları hiçbir şekilde taşıyamaz. Bu yüzden Crassothonna capensis yerde sürünücü halde yaşar. Saksıda yetiştirince dallar aşağı sarkar.
Sonbahar – ilkbahar arasında ara sıra küçük sarı papatya çiçekler açar. Karasal iklim bölgelerinde gece ısısı fazla düşük olduğundan oralarda yaz boyunca da çiçek açar.
Yakut rengini alması uzun süre susuz kalmasına bağlıdır. Başka bir sebep yok. Yani diğer sukulentlerde yaprakları kızartan soğuk + güneş ikilisi bu türün rengini etkilemez. Ancak susuzluk etkiler. Bazı bilgi kaynaklarında bu türün ‘Ruby Necklace’ yani yakut kolye adlı kültivarından bahsedilir. Bu konuda yani sürekli yakut renkli olan bir kültivarı olduğu hakkında bilgi bulamadım. Ama bu ad türün Avustralya’daki yerel adıdır. Yani muhtemelen öyle bir kültivarı yok. Yakut rengini susuz kalınca alıyor. ABD’de ise little pickles (küçük turşular) derler.
Crassothonna capensis kış soğuklarına -6C dereceye kadar dayanır. -12C dereceye kadar dayanacağını iddia edenler de var. İkliminiz uygunsa sürekli dışarıda bahçede/balkonda, değilse en azından yaz aylarında dışarıda tutmanızı tavsiye ederim. Açık havada can sıkıcı şekilde hızlı gelişir.
Yetiştirme, bakım
Crassothonna capensis yakut kolyesi hızlı gelişen, şiddetli yakıcı güneşi saatlerce almayı seven, dayanıklı bir bitkidir. Güneşten mahrum etmeyin. Saatlerce güneş alır ve susuz kalmazsa yapraklar daha fazla büyük oluyor.
Toprak seçmez. Tuzlu toprak uyumlusudur. Fırtınada kabaran dalgaların rüzgarla ulaştığı deniz kenarı bahçelerinde bile sorunsuz yetişir.
Bitki besini istemiyor.
Bir yere yeni dikerken dallarını toprağa gömmeden saksıda toprak yüzeyine yerleştirin. Bırakın kendisi köklerini toprağa istediği gibi salsın. Eğer zaten köklü idiyse toprağa dikerken sadece köklerinin bir kısmının toprak altında kalmasını, dallarının bir kısımının da toprağa temas etmesini sağlayın.
Sulamada rahat davranın. Sık sık sulamanızdan rahatsız olmayacağı gibi haftalarca kupkuru toprakta kalmasının da hiçbir sakıncası yok. Sıcak yaz aylarında susuz bırakmayı tavsiye edenler var. Yazın gelişimi yavaşladığı için bırakın dinlensin diyorlar.
Yıllardır bahçemde yakut kolyesi var. Yetiştiriyorum demiyorum çünkü aşırı hızlı çoğalıp durması karşısında saksıda uğraşamaz oldum. Komşulara dağıttım. Bahçeye attığım kopuk dallar kendi kendilerine çoğalıyor. Bir yeri çapalarken onları sağa sola atıyorum. Bu şekilde hayatlarına devam ediyorlar.
Kısaca, diğer sukulentlerin tersine Crassothonna capensis türünün hassaslıkları yok. Bahçede ağır killi toprağa ve Didim’in ağır kış yağmurlarına, 40C derece şiddetli yaz sıcaklarına, kuraklığa ve yakıcı güneşe tam dayanıklı bir bitkidir.
Yakut kolyesi fide üretimi
Kesip aldığınız 6-7cm dal parçalarını toprağa yatırın. Dalların birkaç yerine çakıl taşları koyun ki toprağa sıkıca temas etsin. Sonra sulayın. Kısa zamanda toprağa kök salar ve yeni dallar uzatmaya başlar.
Yanlış görmediysem bahçemde kopup düşmüş tek yaprakları da krasulalar gibi köklenip filizleniyor. Bundan pek emin değilim ama gördüm diye hatırlıyorum.
Problemleri
Unlu bit şikayetleri var. Ama hem benim bahçemde hem komşularım bahçesinde bazı bitkilerde fazlasıyla unlu bit oluyorken yakut kolyesinde yıllardır asla olmadı. Anlaşılan toprakla ilgili veya yeriyle ilgili bir durum. Yani bağışıklık sistemi çalışmıyor demektir. Havasız yerlerde tutmayın. Güneşten ısınmasına, pişmesine engel olmayın. Renkli olsun diye aylarca susuz bırakırsanız bu da güçten düşürebilir.
Yakut kolyesi Crassothonna capensis hakkında kök çürüme probleminden bahsedenler de çok. Yıllardır hiç görmediğim bir şey. Ama köklerinin çürümesi hiç problem değil. Yani ölmez. Saksıya farklı toprak doldurun. Dallarını toprağa yatırın. Böylece toprağa kökler salarak hayatına devam edecektir.
Aynı familyadan diğer sukulentler
Senecio rowleyanus, bezelye kolyesi
Kleinia stapeliiformis, utangaç kalem çiçeği
Senecio radicans
Yunuslu kolye çiçeği (Senecio ‘Hippogriff’)
Senecio angulatus
Merhaba salonumun dip köşesinde duvarda saksım var pek aydınlık olmayan hiç güneş almayan bir konumuda. Ona yakut kolyesi diksem güzel gelişim gösterir mi acaba?
***
Loş ışıklı yerlere hiç uygun değildir. Hava akımlarına da çok ihtiyacı var. Orada gelişse bile çok cılız ve çirkin uzamalar yapacaktır.
Yaz sıcaklarına dayanır demişsiniz ama ben yakut kolyesi ve tespih çiçeğini kaybettim. 45 derece burası. balkonda ikindi güneşi görüyordu. yaprağı buzustu öldü, kurudukca suluyordum.
***
Demek ki toprağı uygun değilmiş. şiddetli sıcağa ve susuz kalmaya uyumludur. Veya kapalı balkonlarda havasızlık+sıcak bir arada olunca sulama öldürüyor.