Gayret çiçeği türlerinden bodur bir kültivar
Dilimizde gayret çiçeği denmesi muhtemelen bilimsel adına (Gaillardia) benzetme amaçlıdır ve tam isabetli olmuş. Çünkü hem olumsuz şartlarda hayatta kalma direncinin yüksek olması hem çiçek açmak için her şartta elinden geleni yapması açısından bu ismi hak ediyor. İngilizcede yaygın adı blanket flower yani battaniye çiçeğidir. Amerika yerlilerinin (Kızılderililerin) battaniyelerinde gayret çiçeği motifleri kullanıldığı için bu bitkiye battaniye çiçeği demişler.
Gayret çiçeği iki türü
Gaillardia aristata en yaygın ve en tanınmış türüdür. Çiçekleri sarı, turuncu, kırmızı karışıktır. Taç yapraklarda en kenarlara gittikçe kırmızı renk açılır ve yavaş yavaş yerini sarıya bırakır. Uzun ömürlüdür.
Gaillardia pulchella çiçeklerinde kırmızı renk fazladır ve en dıştaki sarı renge direkt birleşir. Çiçeklerin en dış kenarları sarı olur. Yıllık veya iki-üç yıllık kısa ömürlüdür.
Her iki tür -40C derece ağır don olaylarına dayanıklıdır. 30cm ile 60cm arasında uzarlar.
Solda G. pulchella, sağda G. aristata
Hibritler
Bodur çeşitleri Gaillardia × grandiflora adı altında toplanmıştır. Genellikle 15cm-30cm kısa boylu ve kış soğuklarına dirençleri -15C derecenin altındadır.
Kültivarlarına gelince: G. aristata ya da G. pulchella has türlerine direkt bağlı kültivarlar genellikle kısa boylu ve kışa dayanıklılıkları -40C dereceye kadardır.
Kullanım
Sıcak, fazla güneşli ve ihmal edilen bahçelere uygundur. kesme çiçekçiliğe tam elverişlidir. Fakat bu iş için has türlerini ya da uzun boylu gayret çiçeği kültivarlarını bulmanız gerekiyor. Zira bodur çeşitlerinin hem kendi boyları hem çiçeklerinin sapları çok kısadır.
Gayret çiçeği yetiştirme
Bütün gün güneşli, sert rüzgarlı, verimsiz topraklı arazilere ve yazları şiddetli sıcak ve kurak geçen Akdeniz iklimine en uygun bahçe bitkilerindendir. Gayret çiçeği ayrıca tuzlu topraklara ve gübrelere toleransı yüksek bir bitkidir.
Yukarıda anlattığım şartlarda ve bakımsız bahçelerde sorunsuz gelişir, sürekli çiçek açar. Fakat susuzluğa dayanıklıdır diye susuz bırakmayın. Yaz aylarında toprak kurudukça fazla bekletmeden sulayın.
Bahçede sorunsuz yetiştiği gibi güneşli-sıcak teras ve balkonlarda saksılarda da gayet güzel yetişir. Solan çiçekleri acilen kesip atarsanız aylarca kalitesini bozmadan çiçek açar durur. Kışın pek soğuk olmayan yerlerde bütün yıl çiçek açmaya ara vermez. Çiçek açma zamanı istanbul’da mayıs ortasından kasıma kadar (hava şartlarına göre daha uzun sürebilir).. Daha soğuk yerlerde haziran sonundan ekime kadar. Akdeniz kıyılarında ise duruma göre bütün yıl çiçek açmaya devam eder.
Gayret çiçeği fide üretimi
1- Kökten ayırmayla: Eğer yaz boyunca iyi bakarsanız kökten o derecede iyi yavrular geliştirir. Bunları kış sonunda ayırın.
2- ⇒ Kök çeliği yöntemi de uygundur. En kalın kökleri seçin.
3- Tohumdan gayret çiçeği yetiştirme: En iyi zaman sonbahar ve kış aylarıdır. Kışın şiddetli don olayları yaşanan yerlerde ise tam kış sonunda ekin. Tohumları aslında ekmeyeceksiniz. Toprak yüzeyine serpin ve sulayın. Tohumların çimlenmesi güneş ışınlarıyla direkt ısınmasına bağlıdır. Tohumlar çimlenene kadar susuz kalmamalılar. Çimlendikten sonra hızlı büyürler. Yeterince büyüyen fideleri 40cm arayla dikmelisiniz. Bodur kültivarlarını 25cm arayla dikin.
Selamlar önce teşekkürle başlamak istiyorum. Sizden çok faydalandık. Bizler yani amatör çiçekçiler için siz büyük şanssınız. Benim gayret çiçeklerim ağustos ayı gelince aralardan bazı çiçek yaprakları hafif sararmaya hatta beyaza yakın bir renk oluyor. Acaba mantar mı? Ama sürekli rüzgar alan ve güneşli bir yerdeler. Sulamayı sabah 9 civarı yapıyorum. Mantar ya da külleme mi oluyor acaba? Ne yapmalıyım? Sadece bu bitki değil diktiğin bütün fideler tohumdan veya yetişmiş en alttan yaprakları kuruyor. Neden ve ne yapmalıyım?
***
Şiddetli sıcak yüzünden yıpranmalar normaldir. İzmir yaz aylarında çok sıcak olur ve sıcağa dayanıklı sandığımız türler bile toprak yapısına göre sıcaktan çok kötü etkilenebilir. Bahçe-balkon saksılarında sırf hazır poşet toprak kullanmak yaz aylarında şiddetli sıcak olan yerler için uygun değil çünkü bu toprakta kökler sıcaktan fena halde etkilenirler. Doğal arazi toprakları da tek başına pek uygun olamıyor. En iyisi dışmekan saksıları için hazır poşet toprak ile doğal arazi toprağını eşit ölçülerde birbiriyle harmanlayıp kullanmaktır. Bu takdirde sonuç mükemmel olur. Hatta toprağın kimyasal dengesi bile mükemmeleşir ve sonuçta köklerin potasyumu yeterince alamama problemi de ortadan kalkar (bu problem yüzünden yapraklar her tip mantar hastalığına yatkın hale gelir). Ayrıca güneşli yerlerde tutulacak saksıların çok küçük olmaması gerekir ki kökler daha serin ortamda olabilsinler.
Galliarda yani battaniye çiçeğinin tohumunu nerden alabilirim?
***
Bilmiyorum. Sadece fidelerinin satıldığına rastladım. Bahçemde bodur kültivarından 7 yıldır yetiştiriyorum. Bu süreçte tohumlarından sadece iki defa ve sadece birer tane fide büyüdü ve ölen anasının yerini aldı. Tohumları pek kolay çimlenmiyor anlaşılan. Bunlar 2-3 yıl yaşıyor. Şansıma tohumlarından kendiliğinden çıkan fideler sayesinde varlığı hala devam ediyor.
Fidesi nerde satılıyor bilginiz var mı?
***
İlkbaharda (nisan, mayıs) çiçek fidesi satılan yerlerde arayın.
Çicekciden alıp saksıda yetiştirmek istiyorum. Yarı gölge yerde olur mu bahçeye diksem yine yarı gölgede olur mu? Ne önerirsiniz?
***
Direkt güneş olmasa bile bulunduğu yer başka yerlerden mesela bina duvarlarından güneş ışınlarının yansımasıyla çok güçlü aydınlık bir yer olması gerekir.