Kara gözlü Suzan çiçeği

Özellikleri

Kara gözlü Suzan çiçeği aslında uzun ömürlüdür fakat genelde mevsimlik gibi her yıl tohumdan yetiştirilir. Çünkü fideler çok hızlı büyür ve kısa zamanda çiçek açmaya başlarlar.

Ana vatanı Afrika kıtasının tropikal orta kısmının en doğusunda, güneye doğru olan, daha çok subtropikal kuşakta kalan bölgelerdir. Ormanların hemen dışındaki kuru ve açıklık yerlerde yetişirler. Kara gözlü Suzan çiçeğinin has türü Thunbergia alata ortası kara olan parlak turuncu renkte çiçek açar. Örnek tipi de budur. Farklı renklerde çiçek açan çeşitleri de geliştirilmiştir.

Gelişimi hızlıdır. İncecik dallarının sarmaşık gibi her şeye sarılıcı özelliği var. Uzayıp gitmesine izin verirseniz birkaç metre uzar. Ama belirli bir boyda tutmak daha iyi olur. Kısaltmaktan korkmayın. Çünkü bol bol yan dallar vererek daha fazla çiçek açacaktır. Bir yere bir kara gözlü Suzan çiçeği fidesi dikerseniz üç dört ayda orayı iyice kaplamış, örtmüş olur. Fakat bu özelliğine rağmen ağaçları ve çalıları tamamen kaplayıp boğma-öldürme gibi zarar verici özelliği yoktur.

Sıcağa, soğuğa dayanıklılığı ve uyumu

Thunbergia alata, kara gözlü Suzan sarmaşığının tüm kültivarları kış soğuklarına aynı dayanıklılıktadır. En fazla -7C dereceye kadar toprak üstü tüm varlığını kaybederek dayanır ve ilkbaharda köklerden filizlenerek hızlıca büyümeye başlarlar. Şiddetli sıcağa da fazlaca serin havaya da uyumlu gelişir. Kışın ısı gece en düşük 8C derece altına pek düşmüyorsa kış boyunca bile çiçeklenmeye devam eder. Yani kışın don olayı yaşanmayan yerlerde bütün yıl yapraklı ve çiçeklidir. Fakat hava iyi giderse yorgun düşecektir. Bunu biraz bozulmasından anlarsınız. O takdirde şubat başı gibi tüm dallarını dipten kesmelisiniz.

Kullanım

Çirkin dip köşe yerleri güzelleştirmek, paslı veya kırık dökük taşlı yerleri gizlemek için kara gözlü Suzan çiçeği idealdir. Sarmaşık özellikli olmasıyla tel örgü çitleri örtmekte başarılıdır. Yer örtücü gibi kullanılabilir ama bunda dalların üst üste binmemeleri, yumaklar, yığınlar oluşturmamaları için biraz uğraşmanız gerekecek. Yükseğe asılan saksılarda sarkıcı olarak balkon ve verandalarda yaz boyunca yetiştirilmeye de uygundur.

Yetiştirme, bakım

Toprak seçmeyen kara gözlü Suzan çiçeği veya sarmaşığı sıcağa ve serine aldırış etmeden çiçek açmasıyla da en uyumlu bahçe bitkilerindendir. Yazın şiddetli sıcak geçen yerlerde yarı gölgeli, bilhassa öğle vakti dik güneşini almayacağı yerleri sever. Yazın felaket sıcak olmayan memleketlerde ise tam gün güneşli yerleri sever.

Sulama normal. Toprağı kurudukça sulamalısınız. Sadece yeni dikilen fideler ilk 20 gün sık sık sulama ister.

Gübre olarak biraz süper fosfat verilebilir. Yaz sıcaklarında kara gözlü Suzan çiçeğinizin dibini kompost çürüntü malçı ile kaplamalısınız. Saksıda yetiştiriyorsanız ayda bir defa fosfor oranı yüksek (NPK oranları 2-3-2 gibi) bitki besini vermeniz bolca çiçek açması için iyi olacaktır. Sıcak toprağı pek sevmediğinden dolayı çömlek saksı ve humuslu doğal arazi toprağı kullanırsanız daha sağlıklı gelişecektir.

Hızlı gelişip çokça yan dallar ve yeni sürgünler geliştirir. Bu yüzden ara sıra yeniden şekillendirmek gerekir. Yani gelişimini hep takip ederek zaman zaman ufak tefek budamalar yapacaksınız. Yoksa karman çorman yapraklar yığını oluşturur.

Fide üretimi

Kara gözlü Suzan çiçeği genç dallarından çelikleri köklendirmeyle ve tohum ile üretilir. Tohum almak için kuş başı biçiminde meyveye benzer tohum kapsullerinin kurumasını beklerseniz herhangi bir sebeple tohum kapsülü patlarcasına açılarak tüm tohumlarını etrafa saçacak ve tohumları bulamayacaksınızdır. Onun için tohum kapsülleri iyice olgunlaştığında, kurumalarını beklemeden kesip almalı ve delikli bir plastik kavanozda havadar bir yerde kurutmalısınız.

Thunbergia alata tohumları ilkbaharda son don olayı zamanından hemen önce veya hemen sonra ekmelisiniz. Mesela İstanbul’da mart ayının son günleri uygun bir zamandır. Tohum çimlendirmede bolca humuslu toprak ile 2mm dere kumu karışımı kullanmak tavsiye edilir. Tohumları 1cm gibi derine gömün. Serin günlerde bile tohumlar çimlenir ve hızlıca büyürler. Yaza varmadan çiçek açarlar. Tohumları ektiğinizde daha çabuk çimlenmesini istiyorsanız akşamdan suya koyup sabaha kadar bekletin. Böylece toprakta su emmek için fazla vakit harcamaları gerekmeyecek.

Çelikle kara gözlü Suzan çiçeği üretmek biraz zordur. Çelikler genelde köklenmeden çürür. Taze, genç ama su gibi körpe olmayan yeşil dallarından çelikler alın. Yaprakları azaltın. Mutlaka ⇒ köklendirme toprağı kullanın. Direkt güneş almayan bir yerde tutun. Her gün bolca suyla sulayın. Köklenmeleri iki ayı bulabilir. Sonra istediğiniz yerlere dikersiniz.

Zararlıları

Beyaz sinek adlı parazitler Thunbergia alata yapraklarından eksik olmazlar. Çoğalıp bitkiyi mahvetmeleri riski büyük. Eğer beyaz sinek görürseniz önce üç günde bir üç defa, sonra üç hafta boyunca haftada bir ilaçlayın. Daha sonra sonbahara kadar 15-20 günde bir ilaçlamaya devam edin. Çeşitli kelebekler yumurta bırakmak için kara gözlü Suzan sarmaşığının yapraklarını uygun görebiliyorlar. Bu yüzden tırtıllar baş gösterebilir. Uygun bir ilaçla ya da tırtılları el ile toplayarak mücadele etmelisiniz.

Kaynaklar

Thunbergia alata — PlantzAfrica
Fotoğraf: gardeningknowhow.com