Özellikleri
Linaria cinsinin türlerine ayrı ayrı değinmiyorum. Belki sıradan olmayan bir iki türünü ileride başka sayfalarda ele alırım. Bu sayfada konu yaygınca yetiştirilen ve tohumları her yerde satılan genel, karışık çeşitleri hakkında genel bakım bilgileri ile sınırlı. Türkiye’de bodur adıyla satılanlar saksıda yetiştirmeye, kayalıklı bahçelerde kayalar, taşlar arasında yetişmeye daha uygundur.
Türlerin büyük çoğunluğu Akdeniz çevresine aittir. Fakat yazları fazla sıcak olmayan karasal iklimde veya yüksek rakım yerlerde daha iyi yetişirler. Yani yaz ayları sürekli şiddetli sıcak geçen yerlere belki baharlık veya sonbaharlık olarak uygundurlar. Kış soğuklarına dayanıklılıkları -25C ila -30C dereceler arasındadır.
Kuzey Amerika kıtasında ABD ve Kanada çevrelerine ait birkaç Linaria türlerini (American toadflaxes) sonradan Linaria cinsinden ayrı olması gerektiğini düşünerek Nuttallanthus cinsi olarak sınıflandırmışlar.
Çiçek açma zamanı genelde ilkbahar ortasından sonbahara kadardır. İklim ve hava şartları uygunsa sonbahar boyunca da çiçek açmaları mümkündür. Bazıları sadece ilkbahar boyunca çiçek açar. Satın aldığınız tohum paketi üzerinde tür özelliği ve çiçek açma dönemi yazılıdır (yani neye uygun iseler ona göre farklı özellikli çeşitlerinden tohumlar satılır). Türlerine, hibrit ve kültivarlarına göre çok çeşitli renkleri var. Ayrıca Linaria çiçekleri kesme çiçekçiliğe çok uygun ve bu alanda makbuldür.
Yapraklar dar ve uzunca, küçük yapılıdır. Yaprak renkleri çeşitlerine göre koyu yeşil ile grimsi zeytuni yeşil arasında farklı farklıdır. Bazı çeşitleri, çiçekleri de mor olduğundan uzaktan bakınca lavanta zannedilir. Boyları türlerine göre ve toprak-sulama durumlarına göre 25cm’den 120cm’ye değişiyor.
Yetiştirme, bakım
Linaria türlerinin verimsiz, kötü topraklara, bütün gün güneş alan bakımsız bahçelere uygunlukları tamdır. Neredeyse sulama bile istemezler.
Türlerine göre Lineria bitkileri uzun ömürlü, iki yıllık ve tek yıllıktır. Ama hangi türünün ömrünün ne kadar olduğunu bilmenize gerek yok. Çünkü çevreye döktüğü tohumları kendi kendilerine sorunsuzca çimlenir ve bir defa bir yere dikerseniz oradan artık eksik olmazlar.
Sulama pek istemezler. Ama yine de ara sıra sulamak iyi olur. Mesela toprak kupkuru olunca acilen sulamak gerekmez. Çok iyi görünüyorlarsa sulamayı biraz daha geciktirin. Aslında sulama istekleri türlerine göre değişir. Gözlemleyerek ihtiyaçlarına göre sulama sıklığını kendiniz belirlersiniz.
Fidelerini ya da tohumlarını ekeceğiniz yeri gübrelemeyin. Gerçi bunun zararı yok. Sadece fazla arsızca çok fazla dallanma yapar ve estetik bir güzelliği kalmaz.
Linaria tohumlarının çimlenmesi için kış üşümesi süreci (türlerine göre) bazılarında gerekiyor, bazılarında gerekmiyor. Tedbirli olup tohumları kış sonuna doğru ve en geç ilkbaharın ilk soğuk günlerinde, ya da tam Akdeniz iklimi olan yerlerde sonbahar başında ekin. Esas önemli şey tohumları gömmemektir. Önceden çapaladığınız ve düzleştirdiğiniz toprak yüzeyine serpip sulayın. Bir süre serin/soğuk ıslak toprakta kaldıktan sonra güneş ışınlarının ısıtıcı etkisiyle çimlenirler. Eğer fidelerin yerlerini değiştirecekseniz fideler 5-6cm kadar olunca yapın. Daha fazla büyüyenlere yer değiştirme iyi gelmez.
Uzun ömürlü Linaria türlerini sadece tohumlarıyla değil, kökten ayırmaya da çoğaltabilirsiniz. Ayrıca ilkbaharda dallarından köklendirmek de mümkündür.