Meksika’nın merkez kısmının biraz doğu taraflarında yaylalarda yaşarlar. Buralar tropikal kuşak iklim bölgesinin kuzey sınırına yakın ve ayrıca yüksek rakım yerler olduğundan kış soğukları çok hafifçe etkilidir.
Agave attenuata – Fotoğraf: Dave’s Garden
Özellikleri
Yaygın adı kuğu boynu agave‘dir (İngilizce swan’s neck agave). Çünkü 2-3 metre kadar uzun ve kalın çiçek sapı dimdik değil, eğimli oluyor. Sap üzerinde her yöne sıkça dizili çiçekleriyle uzaktan püsküllü gibi görünür. Bu nedenle diğer bir adı da tilki kuyruğu agave olmuştur. Fil hortumuna da benzetirler (elephant’s trunk agave). Çiçekleri sarımsı tonda açık yeşil renktedir. Genelde 10 yaşına gelmeden önce çiçek açmaz.
Diğer agavelerden farklı olarak Agave attenuata 1m kadar uzayabilen gövde oluşturur. Hatta gövde ikiye ayrılmış çatallı gibi iki dallı da gelişebilir.
Yaprakları tamamıyla dikensiz ve tehlikesidir. Sivri uçları yaprak yaşlanınca kolayca yıpranır ve kurur. Tek bir yaprak en fazla 70cm uzunluğunda ve 15cm kadar genişliğindedir (saksılarda daha küçük yapılı, kompakt kalır). Yaprak rengi açık tonlarda olarak, toprağının özelliğine ve güneş alma süresine göre buz yeşilinin yeşilimsi, sarımsı ve grimsi tonlarındadır. Ayrıca bu farklı renk tonlarına sahip ve yaprak şekilleri hafifçe farklı birkaç kültivarları türetilmiştir. ‘Albo-marginata’ adlı kültivarının yaprak kenarları boydan boya hafiften (silik gibi) beyazdır.
Dondurucu soğuklara pek dayanamaz
Kış soğuklarına en fazla -5C dereceye kadar dayanabilse de fena halde yıpranır. Yani kışın dışarıda bırakmamalısınız. Akdeniz bölgesinde bile kışın dışarıda kalırsa yapraklarında biraz hasarlar oluşacaktır. Genelde -2C dereceden itibaren soğukta bir hayli zarar olabiliyor (saksıda ise kesin ölür). Saksıda yetiştirince devleşmez ve kışın iç mekanlarda korumak kolay olur.
Monokarpik özelliği
Agaveler çiçek açınca ölür (monokarpik bu anlamdadır) ama yanlardan verdiği yavruları hayatlarına devam ederler. Bu türün ise monokarpik olduğunu söyleyenler var, olmadığını söyleyenler var. Anladığım kadarıyla sürekli yeni yaprakların geliştiği merkez bölgesinden son olarak bir çiçek sapı çıktığında, artık bir daha gelişim göstermemesi ve ölüm sürecine girmesi gerekirken, çiçek sapının çıktığı yerin kenarından bir yan filiz veriyor ve böylece o gövde o sayede hayatına devam ediyor. Bu yüzden monokarpik değil demiş olabilirler.
Bakımı
Agave attenuata koyu gölge olmaması şartıyla her ışık derecesine uyumludur. Tüm gün tam direkt güneş, yarım gün veya filtreli güneş ya da hiç direkt güneş almayan ama kuvvetli güçlü ışıklı yerler uygundur.
Kusursuz güzellik için kışın dışarıda bırakmamalı ve yazın fazla sıcak olan yerlerde yaz ayları boyunca öğle saatlerinin direkt güneşinden kesinlikle korumalısınız.
Toprağında asla perlit ve vermikülit kullanmayın. Sulama suları ise klorsuz olmalıdır. Çünkü Agave attenuata diğer agave türlerine göre daha hassastır ve bu maddeler yapraklarına çeşitli derecelerde zarar verir.
Torf toprak ve doğal toprak ile ponza taşı karışımda güzel yetişir. Biraz da iri taneli temiz dere kumu katarsanız toprak daha süzek ve daha güvenli olur. Oranları şöyle ayarlayın:
2 ölçü torf toprak + 1 ölçü doğal toprak + 1 ölçü temiz dere kumu (3-4mm) + 1 ölçü ponza taşı.
İlkbahardan sonbahara kadar ayda bir defa kaktüs besini verin. Bitki besini fazla büyümesi için değil, sağlığının ve savunma mekanizmalarının çökmemesi için, hem de gelişiminin kusursuzca devam etmesi için gerekiyor. Aslında bu gereklilik tüm saksı bitkileri için aynı şekilde geçerlidir.
Susuzluğa çok dayanıklı olsa bile yapraklarında yıpranmalar olmaması için uzun süre susuz bırakmayın. Yaz boyunca toprak fazlaca kuruduğu zamanlarda acilen sulayın. Serin ve soğuk aylarda ise toprak kupkuru olduğu zamanlarda sulayın. Sularken saksı alt deliklerinden dışarı çıkacak miktarda bolca su kullanın ki toprakta yapraklara zarar verecek zararlı madde oluşumları kalıcı hale gelmesinler.
Her iki yılda bir ilkbaharda toprak değiştirin. Bu sırada köklerde hafifçe azaltmalar yapın, yeni toprak karışımı hazırlayın ve gerekiyorsa daha büyük saksıya dikin.
Özellikle yaprak uçları hassastır. Bu nedenle bitkinizi insanların gelip geçerken sürtünecekleri yerlerde bulundurmamanızı tavsiye ederim. Eğer ufak tefek kusurları önemsemeyecekseniz kışın dışarıda bırakmamak şartıyla diğer yaygın agave gibi de yetiştirebilirsiniz. Ona hiçbir şey kolay kolay zarar vermez ama bu tür hassastır. Kusursuz güzellik istiyorsanız harfiyyen yukarıdaki bakım tavsiyelerime göre yetiştirmelisiniz.
Problemleri
Dışarıda tutacaksanız dışarıda tutmayı sadece sıcak yaz günleri ile sınırlayın. Yoksa bahçe salyangozları yaprakları kemirip zarar verir. Gövdesi uzadıkça sulama aralıklarını uzatın ve güneş almasını hafifçe arttırın. Aksi takdirde (su sıkıntısı çekmezse ve güneş eksikliğinde) gövdesi dik duramaz, yana yatar. Bu problem bol su karşısında bütün gün güneş alsa bile olur. Onun için yetiştirme şartlarına dikkat edin. Yukarıda dediğim gibi, bitki besini vermek bu bağlamda gövdesinin kalın, dolgun ve dirençli olması yönünde fayda sağlar.
Üretim
Agave attenuata yanlarından verdiği yavrularını ayırmakla kolayca çoğaltılabilir. Ayrıca, dev çiçek sapı çıkaranlarda, çiçek sapı üzerinde yüzlerce yavru fideler oluşur. Yavruları kesip aldıktan sonra, kesik yerin kuruması için birkaç gün açıkta bekletin. Sonra uygun toprağa (toprak kuru olacak) dikin ve ilk 10 gün boyunca sulamayın. Bu sırada direkt güneş almayacağı yerde tutmalısınız. On gün geçince sanki köklü normal bir bitki gibi sulamalara devam edin. Bir ay dolduktan itibaren uygun derecede güneş alması iyi olur.