Moringa oleifera

Tüm yenebilir bitkiler arasında en yüksek besleyiciliğe çok yönlü olarak sahip tek bitki olduğu iddia edilen Moringa bitkisi hakkındadır.

Moringa oleifera yaprak

Bitkiler aleminde Moringaceae familyası sadece Moringa cinsinden ibarettir. Bu cinsin ise 13 türü vardır. Hindistan’daki tür Moringa oleifera daha fazla önem kazanmış ve dünyanın birçok yerine dağılmıştır. Tropikal ve subtropikal iklimlere sahip ülkelerde yetiştiriciliği yapılır.

Özellikleri

Moringa oleifera’nın ana vatanı Hindistan’ın kuzey-batısında Himalaya dağlarının güney etekleridir. Fidanları hızlı büyüyen, 10 metreyi geçen bir ağaçtır. Genelde birkaç gövdeli halde gelişim gösterir. Yaprak yapısı bir sap çevresinde çok sayıda yaprakçıklar bütünüdür. Kışın yapraklarını döker. Meyveleri (tohum kılıfları) fasulye benzeri olup 20cm ile 45cm arası uzunluklardadır. Tropikal iklimde yılda birkaç defa beyaz ve hoş kokulu çiçekler açar. Diğer yerlerde sadece yılda bir defa yaz başında çiçek açar.

Moringa oleifera ağacının meyveleri (daha doğrusu tohum kılıfları)

Moringa tohum kılıfları

Birkaç hibrit ve kültivarları türetilmiştir. Ayrıca doğada bodur varyeteleri bulunarak yaygınlaştırılmış ve yeni kültivarlar türetmek için değerlendirilmiştir. Bazıları yıllık yetişecek kadar hızlı gelişim ve ürün verme özelliğine sahiptir. Zaten eğer sadece yaprakları ve kökleri için yetiştirecekseniz özel kültivar filan gerekmez. İlkbaharda tohumlardan çıkan fideler yazın yeterince gelişirler. Gerçi uzun ömürlü yetiştiricilik daha iyidir.

Erozyona kesin bir çözüm olmalarıyla büyük önem taşırlar. Hindistan’da bodur ve yarı bodur kültivarları veya varyeteleri makbuldür. Daha da makbul olanları çok fazla çiçek açıp çok fazla meyve (tohum kapsulleri) verenlerdir. Moringanın hibrit, kültivar vb çeşitleri sebze amaçlı, meyve-tohum amaçlı ve yağlık tohum amaçlı olarak farklı farklı gruplara ayrılır.

İlkim isteği

Türkiye’de Moringa oleifera yetiştiriciliği için en güvenli yerler Alanya ve Anamur’dur. 9B ile 10A arası iklim bölgesi (kış açısından) güvenli son sınırdır diyebiliriz.

Kış soğuklarına dayanıklılığı :

  • 1C derece ile -2C dereceler arasında yapraklarını döker.
  • Soğuğun kısa süreli olması şartıyla -4C dereceye kadar ince dallarını kaybeder.
  • Daha uzun süreli veya -7C dereye kadar soğukta toprak üstü kısımları tümüyle ölür.
  • Ve daha fazla şiddetli don olaylarında ise toprak altı kök sistemiyle beraber tamamıyla ölüp gider.
  • Saksıda yetiştirilenler ise rüzgarları direkt alırsa -3C derecede bile tamamen donarak ölür.

Türkiye’de Alanya ve Anamur’dan başka iklimi uygun diğer yerlerde (Güney Ege ve Akdeniz bölgelerinin sahil kesimlerinde) riskli gibi olsa da yetiştirebilirsiniz. Çünkü buralarda en fazla risk toprak üstü kısımlarının kurumasıdır ki her yıl olmaz. Kurusa bile ilkbaharda yeni sürgünler çıkararak hızlıca büyür ve yine yeterli verim alırsınız. Buralarda esas risk ağır killi topraklardır. Kış yağışlarında süzek olmayan topraklar moringa köklerini çürütebilir.

Büyük ağaç olması şart değil. Nitekim iklimi tam uygun ama tropikal olmayan bölgelerde moringaları kışın dipten budayanlar var. Her baharda dipten birçok dallar yükselmeye başlar. Tropikal bölgelerde ise genellikle yılda bir defa 1 metre civarlarında kalacak şekilde kısaltırlar ki yapraklarını ve meyvelerini hasat etmek kolay olsun.

Moringa bitkisinin meyve vermesi için ağaç olarak büyümesi gerekmiyor. Kışın gelişiminin mümkün olmadığı yerlerde yılda bir defa yaz başında çiçek açar. Diğer daha elverişli iklime sahip yerlerde yılda birkaç defa çiçek açar ve yıl içinde daha fazla meyve üretmiş olurlar. Meyveleri aslında meyve değil. Tohum kapsulü diyebileceğimiz upuzun bamya şeklinde organlardır. Biraz da fasulyeye benzer.

Moringa oleifera bitki türünün özellikleri ve yetiştirilmesi hakkında bilgiler

Moringa oleifera

Moringalara uygun toprak ve gübreleme

Toprağının suyu iyi süzdürür olması önemlidir. Hatta suyu iyi süzdürür olması bile fazla ağır yağışlı bölgelerde yetmez. Moringa dikeceğiniz yeri zeminden biraz yükseltmeniz gereklidir. Süzeklik dışında toprak seçici değildir. Ama en iyi verim için pH derecesinin 6.3 ile ile 7 arasında (hafif asitli ve nötr) olması gerekir.

Moringa bitkisine gübre olarak çiftlik gübresi uygundur. Ayrıca amonyum sülfat ile azot takviyesi yapmalısınız.

Moringa oleifera fidan üretimi

Moringa tohumları kolayca çimlenir ve hızlı gelişirler. Tohumları ilkin saksı ve benzeri şeylerde çimlendirseniz bile hiç vakit kaybetmeden esas kalıcı olacakları yerlere dikmelisiniz. Çünkü kısa sürede çok uzun kök geliştirir. Köklerini mümkün olduğunca derinlere gönderme çabasındadır. Sürekli saksıda tutmak istiyorsanız bulacağınız en derin saksıyı bulmanız ve onda yetiştirmeniz iyi olur.

Tohumları toprağa ekmeden önce 12 saat kadar suda bekletin. Sonra süzek – havadar toprağa ekin. Tohumlar çimlendikten sonra fidanlar çok hızlı gelişir ve dik duramazlar. Değneklerle destek yapmanız gerekiyor. İlk yıl 4m kadar uzarlar. Eğer ikliminiz uygunsa ve ağaç haline geleceklerse dikkat etmeniz gereken şey dallarının gevrek, çabuk kırılır özellikte olmasıdır. Yani fırtınalarda koca dallar kırılıp çevreye zarar verecektir. Evlerin dibinde ya da seraların yanında yetiştirmeyin. Veya ağaç gibi büyümesine izin vermemek için gereken kısaltma, kısa tutma budamalarını yapın.

Kökleri çok derinlere gittiğinden dolayı 1 yaşını aşmış moringa fidanları aylarca süren kuraklığa dayanırlar. Tohumdan yetişen fidanların çiçek açma ve meyve verme olgunluğuna erişmesi 1,5 – 2 yıl arasında değişir.

Çelikle moringa üretme

1m uzunluğunda ve çok ince olmayan Moringa oleifera dalları toprağa dikince köklenirler. Bunlar tutup yeşerdikten sonra 6 ayda çiçek açarlar. Fakat genelde ilk yıl çiçekler meyveye dönmez veya tek tük meyve verirler.

Hasat ve yeme şekli

Ne amaçla yetiştiriyorsanız hasatın zamanı ve şekli ona göre değişir. Mesela yeşil sebze amacıyla yetiştiriyorsanız ağaç gibi büyümeye bırakmaz, bakıma ve düzenli sulamaya göre her iki haftada bir hasat edersiniz. Bunların hasatı orak ve benzeri el araçlarıyla yapılır.

Moringa nasıl yenir?

Tohum kılıfları küçük ve taze iken taze fasulye gibi, büyüyüp kartlaşınca da içindeki taneleri kuru fasulye gibi pişirilir. Olgunlaşmış taneleri yani tohumları kavrularak  yenebilir (yer fıstığı gibi lezzete sahiptir). Yaprakları hem çiğ halde salatası yapılarak hem yeşil sebzeler gibi pişirilerek yenir. Tohumlar tamamıyla kupkuru olduğunda ise öğütülüp un yapılır. Yabani turp benzeri köklerinin de yenebileceği söylenir ama bunun sağlığa zararı olduğuna dair uyarılar var.

Moringanın sıvı yağının çıkarılması ve moringa çayı gibi daha birçok kullanım biçimleri var. Burada konu bunlar değil. Sadece bir bitki olarak Moringa oleifera türü hakkında bilgi vermeye çalıştım. Yetiştirilmesi vb konularda sorularınız olursa aşağıya yazabilirsiniz.

Kaynaklar

Moringa, Drumstick Tree, Horseradish Tree, Ben Oil Tree, Benzoil Tree: Moringa oleifera — Dave’s Garden
Moringa oleifera — Wikipedia
How to Plant, Cultivate, Grow Moringa — Miracle Trees

Yazar: Erdal Yüksel

Kategori: Sebze - Bostan - Tarla

Etiketler: |

'Moringa oleifera' hakkında sorular, açıklamalar

  1. Veysel D. -İstanbul dedi ki:

    Moringa bitkisinin sıcaklık ve nem ihtiyaç aralıkları nedir? Toprak özelliği daha detaylı gübre isteği nedir?
    ***
    Nem konusunda duyarlılığı yok. Kışa dayanıklılıkları yukarıda iklim isteği bölümünde yazılı. Fazla sıcaklık ise 35C dereceye kadar sorun olmaz. Yazın sürekli 40C derece ve daha fazla sıcak olan yerlerde sıkıntı olabilir ve buralarda tüm gündüz boyu direkt güneş alan yerlerde yetiştirilmesi tavsiye edilmez. Toprak ve gübre isteği konusunu biraz önce yazı içine ekledim (iklim konusundan hemen sonra).

  2. Can, Lefkoşa dedi ki:

    Kıbrıs’ta tohumdan moringa fidanı yetiştirmeyi planlıyorum. Tohum teminini yaptım. Tohumların ekim zamanı hakkında (sonbahar/ilkbahar?) ve fideler olgunlaştıktan sonra daha büyük saksıya aktarmak için en uygun zaman hakkında bilgi alabilir miyim?
    ***
    Moringa tohumlarının çoğunluk bitki türlerinde olduğu gibi uzun süre canlı kalabilme özellikleri yok. Tohumlar olgunlaşır olgunlaşmaz hemen ekilmelidir. Ne kadar geciktirilirse canlılıkları o kadar azalır ve ölürler. Yine de uygun şartlarda bir yıla kadar dayanabilirler ama riskli. Tohumları çabucak çimlendirmek için pratik yol: Bir tabağa iki kat kâğıt havlu üzerine tohumları birbirlerine temas etmeyecekleri şekilde yerleştirin. Üstünü kağıt havlu ile örtün. Sonra iyice ıslatın. Kağıtlar kurumaya başladıkça tekrar ıslatın. Birkaç günde ya da 10 gün içinde çimlenmeye başlarlar. İlk çenek yapraklar geliştiğinde alıp kumlu toprağa 5cm mesafe ile dikin. Saksıda toprak derinliği 25cm kadar derin olmalıdır. Güneşli ve havadar bir yerde tutun. İlk 4 ay 20C dereceden serin olmayan ve güneşli bir yerde gelişmeleri devam etsin. Ana gövdeler yeterince güçlenmiş hale gelir. Sonra esas yerlerine dikersiniz. Şu an için yeterince sıcak ve güneşli yeriniz yoksa ilkbahara kadar tohumları serin bir yerde koruyun.

  3. Orhan C. -Kayseri dedi ki:

    Bu ürünü nasıl temin edebiliriz?
    ***
    Ne yazık ki bilmiyorum.

  4. Kemal, İzmir dedi ki:

    Afrika’dan temin ettiğim tohumlardan fidan geliştiriyorum. Ancak bir müddet sonra alt dallardaki yapraklar sararmaya ve dökulmeye başlıyor. Bir türlü çok canlı bir fidan geliştiremedim. Acaba sulama konusunda mı hata yapıyorum?
    ***
    Oldukça derin toprak ister. Sığ saksılarda sağlıkları bozulur. Toprak süzek olmalı. Gübrelemeyi de bir hayli hafifçe yapmalısınız yani fazla gübrenin büyük zararı olur.


Sorunuzu / Yorumunuzu Aşağıya Yazabilirsiniz.

Lütfen sorunuzu konu ile ilgili sayfaya yazmaya gayret edin.

Sorunuzu/Yorumunuzu yazın:

Sorunuz cevabımla birlikte 1 saat veya en geç 24 saat içinde burada görünür olacaktır. Lütfen ara sıra kontrol edin. Hiç görünmüyorsa akıllı telefonunuzda önbellek temizliği yapmalısınız.