Phoenix roebelenii

Özellikleri, bakımı

Oldukça sık yapraklar (yaprak sapları) geliştirir. Ortalama 1m uzunluğunda yaprak saplarında çok sık dizili ince ve zarif yaprakçıklarla cüce hurma ortama fazlaca yeşillik sağlar. Bu özelliğinden dolayı çok geniş, büyük salon ve ofislerde süs bitkisi olarak kullanılır. Küçük salonlara özellikle çocuklu evlerde tavsiye etmem. Çünkü yaprak saplarının daha alt tarafında kısa kalan yaprakçıklar çok tehlikeli diken halinde olurlar. Cüce hurma palmiyesinin tehlikesi bu kadar. Ama normal hurmalarda tüm yaprakçıklar aşırı tehlikelidir. İnsanın gözünü oyma tehlikesi var. Evlerde bulundurmayın.

Fazla yaşlı halde boyu 2m ile 7m arasında değişir. Bahçelerde genelde yarım metre ile 1,5 metre arasında olur, saksılarda daha küçük kalırlar. Zaten gelişimi yavaştır.

Gövdesi boyuna göre oldukça ince kalır. Bu haliyle, tepesinde yoğun yapraklı olarak çok güzel görünür. Gövde 3 metre iken çapı (kalınlık) en fazla 15cm’dir. Daha küçükken gövde daha incedir.

Ağaçları ya dişi ya erkektir. Dolayısıyla erkek ağaç olmayan yerde dişi ağaçların çiçekleri meyve vermez, tohum oluşturmaz. Çiçek açma zamanı birçok palmiye türünde olduğu gibi ilkbahar ortasıdır. Phoenix roebelenii türünün meyveleri (hurmaları) yenebilir ama küçük ve az etlidir. Yetiştirme amacı zaten sadece palmiye görselliğidir. Daha çok iklimi uygun yerlerde gözde bir bahçe süs bitkisidir. Akdeniz kıyı kesimlerinde peyzajcılıkta önemlidir.

Dipten kardeşlenme özelliği yoktur. Fotoğraflarda, çevrede üçü bir arada görüyoruz ama onlar bir arada tohumdan yetişmiş üç ayrı bitkidir. Yani bir palmiyenin dibinden filizlenmeyle üç gövdeli olmuş olduğunu sanmayın. Boyları uzadıkça gövdeler birbirlerinden uzak pozisyon alır, çevreye eğimli gelişir, üçü bir arada oldukça güzel bir hal alırlar.

Kış soğuklarına sağlamca sarıp sarmalayarak korumak şartıyla -6C dereceye kadar dayanır. -3C dereceyi aşmayan çok hafif don olaylarında ciddi zarar görmez, belki yapraklarda kısmi bozulmalar olur.

Zehirli veya toksik özelliği yoktur.

Toprak-sulama

Öncelikle belirtmek gereken şey, Phoenix roebelenii türünün tuzlu topraklara uyumlu olmamasıdır. Deniz kenarlarına da hiç uygun değildir. Kuvvetli rüzgarlar yapraklara deniz suyu getirirse yapraklar zarar görür.

Hafif asitli ve nötr toprakları sever. Alkalinli topraklar pek uygun değildir. Cüce hurma fidanı dikeceğiniz yere (eğer toprağınız kireçli ise) kocaman bir çukur açarak içini uygun toprakla doldurmanızı tavsiye ederim. Uzun süre susuz kalmayı tolere edemez. Fena zarar görür. Sulamalarda dikkatli olun. Ancak ekildiği yerde 5-6 yıl iyice yerleştikten sonra susuzluğa dayanabilir ama yine de yaz boyunca susuz bırakmayın.

Saksıda yetiştirme

Phoenix roebelenii, cüce hurma saksıda yetiştirmek için gerçek hurmadan daha iyidir. Çünkü saksıda onun gibi agresifçe aşırı çoklukta kök geliştirmez. Dışarıda açık havada yetiştiriyorsanız yaz boyunca tam öğle saatlerinin dik güneşinden koruyun. Ama iç mekanlarda olunca, yaz aylarında bile ne kadar uzun süre direkt güneş alsa o kadar iyidir.

Toprak olarak 3 ölçü torf + 1 ölçü iri taneli dere kumu + 1 ölçü kil bilyeleri karışımı yapmalısınız. Yeterli büyüklükte saksı kullanın. Saksının dibine birkaç tane ağır taş koyun ki rüzgardan devrilmesin. Zira fazla yapraklı olması yüzünden hafif bir rüzgar bile saksıyı devirebilir. Toprak karışımını aynen dediğim gibi yaparsanız bu da ağırlık açısından yeterli olabilir (yani kil bilyeleri ponza taşından daha ağırdır ve dere kumu da var).

Saksıda yetiştirirken sulama hataları yüzünden çürümeler, ölmeler sık görülür. Dikkat edin. Toprakta yeterli kuruma görmeden sulamayın. Sulayınca saksı alt deliklerinden dışarı bolca su çıkacak miktarda su kullanın. Ayrıca saksı su dolu tabakta beklememelidir.

Toprak değiştirme asla yapmayın. Kökleri çok hassastır. Sadece eğer daha büyük saksıya geçirmeniz gerekirse saksı değiştirin (genelde 2 yılda bir). Bu işi köklerini eski toprağından hiç ayırmadan yapmanız gerekiyor.

İklim ve konumlandırma

Dış mekan bitkisi olarak cüce hurma Phoenix roebelenii Türkiye şartlarında sadece Akdeniz ikliminin tam hakim olduğu güney Ege’nin ve Akdeniz bölgesinin deniz seviyesi düşük rakım yerlerine uygundur. Yalnız, öğle saatlerinin tepe güneşi buralarda zararlı olur. Birçok tesadüflerle kışın pek soğuk olmayan “mahalle/sokak mikrokliması” sayesinde İzmir, İstanbul, Trabzon vb illerinde de (ama bazı uygun korunaklı yerlerde) sorunsuz yetişebilir ama kesin değil. Tamamen şans eseri.

Phoenix roebelenii palmiyesi hava akımlarına pek açık olmayan bahçelerde çim alanlara dikilmemelidir. Çünkü sıkça sulanan çimlikler yüzünden yoğun gece nemlilikleri olur ve sonuçta cüce hurmanın yapraklarında ciddi mantar hastalıkları türer. Öte yandan tam gün direkt güneş alması ve buna paralel olarak susuz kalması yüzünden yapraklarda yanıklar ve/veya ağarmalar olacaktır. Bu şartların dışında Akdeniz ikliminin şiddetli yaz sıcaklarından zarar görmez.

Dev ağaçların hafif gölge verdiği ve çok havadar, esintili bahçeleri çok sever. Veya büyük binaların öğleden sonrası güneşini engellediği, binaların doğu cephesi en uygun yerlerdendir. Belki biraz abartmış olacağım ama Alanya’da dahi kuzeyli rüzgarlara açık cepheler tavsiye edilmez. Özellikle Bodrum’da kuzeydoğu rüzgarlarına açık yerlere dikerseniz her kış yapraklar mahvolacak, ilkbaharda sıfırdan yeni yapraklar geliştirmesini bekleyeceksinizdir. Ve olması gereken güzelliğine tekrar kavuşması yaz sonunu bulur. Bu kısır döngü aynı şekilde sürer gider.

Sıcak ve kuru yerlerde yapraklarına örümcek bitler fena dadanır ve yaprakları kısa sürede mahvederler. Ya uygun bir kimyasal ilaç kullanmalı ( yaz boyunca 20-30 günde bir, sürekli) ya da her fırsatta yapraklarına hortumla güçlü tazyikli su fışkırtarak iyice yıkamalısınız.

Gübre, bitki besini

Toprağının kimyasal dengesinin ve besleyiciliğinin yerinde olması gerekiyor. Bu konuda hassastır. Yoksa yapraklarda çeşitli sorunlar çıkar. Gübre olarak en iyisi palmiyelere özel gübre veya aynı amaçlı bitki besinidir. Bitki besini veya gübre palmiyeler için özel hazırlanmışsa içeriğinde magnezyum ve potasyum tam yeterlidir. Bulamazsanızsanız diğer bitki besinlerinden kullanın. Ama bu durumda ayrıca hafiften magnezyum takviyesi yapın (magnezyum sulfat). Bitki besinini ilkbahardan yaz sonuna kadar ayda bir defa, tavsiye dozajın yarısını uygulayarak verin.

Fidan üretimi

Cüce hurma Phoenix roebelenii sadece tohumlarıyla üretilir. Tohumdan yetişmesinin hiçbir zorluğu yok. Yeter ki iklim şartları uygun olsun. Fidanların hızlı gelişimleri güneşe ve yeterli sıcaklığa bağlıdır. Yaz boyunca öğle saatlerinin güneşini mutlaka filtrelemelisiniz.

Bazen bir saksıda iki-üç fidan bir arada satarlar. Sakın bunları ayırmayı ayrı saksılara çoğaltmayı düşünmeyin. Yoksa hiçbir tutmaz, tümü ölür gider. Mecburen o şekilde büyüyecekler. Bahçeye dikerseniz yine o halde, köklerini toprağından bile ayırmadan ekmelisiniz. Bu halleriyle büyüdükleri zaman muhteşem güzel görünürler.