Tradescantia zanonia Telgrafçiçeğigiller (Commelinaceae) familyasının dev türlerinden biridir. Yani aynalı telgraf çiçeği. Ana vatanı ve yaşam alanları Güney Amerika kıtasında And Dağları etekleri ve Bolivya – Brezilya civarlarından Kuzey Amerika kıtasında Meksika’ya kadar yağmur ormanları ve sis ormanlarıdır.
Tradescantia zanonia (aynalı telgraf çiçeği) – fotoğraf: backyardnature.net
Özellikleri
Yaprakları uzunca oval şeklinde, biraz etli, biraz sert ve pırıl pırıl parlaktır. Yaprak genişliği 4cm ile 9cm arasında, uzunluğu ise 12cm ile 20cm arasında değişir. dalları bambu dallarına benzer ve dekoratiftir. Doğru şartlarda ve iyi bakımda dallar 2-2,5cm çapında kalın olur. Ama genelde 1cm çapında kalırlar. Boyları genelde 35cm ile yarım metre arasındadır. İyi bakım şartlarında 1 metreyi geçerler (ki bu bir yılı alır). Fakat 40cm’den itibaren dik duramazlar. Ya değneğe bağlayacaksınız ya da yüksek saksılarda sarkıcı yetiştireceksiniz.
Aynalı telgraf çiçeği ile ahtapot çiçeğini birbirlerine karıştıranlar, birini diğer sananlar çoktur. Oysa aralarında bir hayli farklar var.
Çiçek açması
Sonbahar serinlerinin başlamasıyla birlikte, ilkbahar sonuna kadar herhangi bir zamandadır. Uzamış dallar uca yakın yerlerinden ince yan dallar uzatarak o ince dallarında çiçek açar. Birkaç küçük çiçek bir arada olur. Tomurcuklar çarpıcı güzellikte mor renktedir. Ama çiçeğe dönüştükleri zaman çiçekler bembeyaz açarlar.
Soğuğa dayanıklılık
Aynalı telgraf çiçeği kışın sıfır ve sıfırın altında derecelerde soğuğa maruz kalırsa tüm yapraklar ve dallar kurur. Toprak altı kısmı en fazla -6C dereceye kadar dayanır ve eğer hayatta kalırsa ilkbaharda filizlenerek yeniden dallanmaya başlar.
Bakım istekleri
Yapraklarının ayna gibi parlak ve ışıltılı olması için sadece ev içinde yetiştirin ve direkt güneş ışınlarından koruyun. Zaten koyu gölgeye bile tam uyumludur. Güneşin uzun süre ısıtması halinde yapraklarda parlaklık az olur veya hiç olmaz. Ayrıca yer yer morluklar ve bombelilikler olacaktır.
Toprak ve sulama
Susuzluğa çok dayanıklıdır. Hatta sukulent özelliklidir. Şiddetli güneşe bile uyumludur ama güneşte yetiştirmeyi tavsiye etmem. Çok uzun süre susuz kalmaya da gereksiz yere sık sık sulamaya da uyumlu ve dayanıklıdır.
Toprak seçmez. Hazır poşet toprak uygundur. Ayda bir defa genel amaçlı bitki besini verirseniz çok daha güzelleşecektir. Saksı ve toprak değişimini yılın her zamanında yapabilirsiniz. Hiçbir sorun çıkmaz. Gerçi az köklenip büyük saksı istemez ve aynı toprakta birkaç yıl hiçbir sıkıntı çekmez. Şans bambusu gibi topraksız olarak vazoda su içinde bile yetiştirilebilir.
Budama, şekil verme
Dipten yeni dallar uzattıkça en eski uzun dallarını dipten kesebilir, hatta yeni dip sürgünleri azaltabilir ve dalları istediğiniz sayıda tutabilirsiniz. Üstten yan dallar verirse onları hemen köreltmenizi tavsiye ederim. Dalların tek gövdeler halinde uzaması daha güzel oluyor. Dallar uzadıkça alt kısımdaki yaprakları azaltır, sadece tepede 4 yaprak kalacak şekilde ayarlarsanız sanki minyatür palmiye gibi görünür. Aynalı telgraf dalları her türlü şekillendirilebilir. Büyük ve yüksek saksıdan dallar her yöne sarkık formda bile şekillendirmek mümkün. Zaten dalları 40cm’yi geçtikten sonra dik duramayıp yana yatar.
Aynalı telgraf fide üretimi
Çoğaltılması yönünden de aynalı telgraf çiçeği en iyi ev çiçeğidir. Yılın her zamanında dallarından kırıp direkt olarak toprağa dikebilirsiniz. Kökten ayırmayla da çoğaltabilirsiniz.
Eğer uzun dallarını iki boğumlu parçalara bölüp bu şekilde çoğaltmak isterseniz bunun için en iyi zaman ilkbahar başıdır. Her bir parçası kesinlikle köklenir ve en az iki dal uzatarak hızlıca büyürler. Parçaları toprağa yatırıp üstlerini belli belirsiz gömün ve sulayın. Parçaların biraz ışık alması gerekiyor. Veya yan yatırmak yerine diklemesine toprağa yerleştirip bir boğumunun toprak altında kalmasını sağlasanız da olur.
Bu bitkiden okulda var. Boyu 40cm kadar. Yeni yaprakları yeşil çıkıp sonradan mor-yeşil ve kıvrık hale geliyordu. Ben de bitkinin özelliği öyle diye düşünmüştüm. Demek güneş ışığından oluyormuş. Peki güneş ışığı sadece yaprak rengini/şeklini mi değiştirir? Başka bir zararı var mıdır? Bendeki bitki cam kenarında sabahtan öğlene güneş alıyor ve gelişimi çok hızlı. Hızlı gelişmeye devam etsin istiyorum. Güneş almayan bir yere koyduğumda gelişimi çok yavaşlar mı? Bir de bazı salon bitkilerinin özsuları yutulursa zehirli olabiliyor. Bu bitki de zehirli midir? Okulda olduğu için soruyorum. Zehirliyse çocukların ulaşamayacağı bir yere koymak lazım.
***
Güneşe tamamıyla adapte olabilir. Zararı yok. Ama güzel olmaz. Direkt güneş alması sabah saatlerinde ise şimdiye kadar önemli değil. Şimdiden sonra sabah güneşini tül ardından alsın. Direkt güneşi hiç almazsa gelişimi yavaşlamaz. Yerinin havadar olması daha önemlidir. Telgraf türleri bildiğim kadarıyla zehirsiz. Bu da olsa olsa yenildiği takdirde belki mideyi rahatsız eder, kusturabilir. Okul çocuklarının süs bitkilerini yemeyeceklerine göre bir sorun yok. Yapraklarını ellerine alıp sıkarlarsa ellerine bulaşan öz suyun hiçbir zararı olmayacağı kesin.
Okulda 13 tane aynalı telgraf bitkim var. Çok güzel gelişiyorlardı ama bugün ikisinin yapraklarında kurumalar fark ettim. Bazı yaprakları kenarlardan, bazıları ortadan kurumaya başlamış. En alt yapraklardan kurusa mevsimsel diyecem ama ortadaki yapraklarda sıkıntı var. Geçen hafta hepsine içme suyu (Hayat) verdim. Ondan sıkıntı olmuş olabilir mi?
https://resmim.net/f/HixnzY.jpg
https://resmim.net/f/flmiP6.jpg
https://resmim.net/f/33BdlQ.jpg
https://resmim.net/f/PG17PO.jpg
https://resmim.net/f/pMUuXh.jpg
https://resmim.net/f/MCBpem.jpg
Bitkilerin bulunduğu yer aydınlık ama doğrudan güneş almıyor. Saksıların altı delik, suda beklemediler. Paket toprak + kumlu bahçe toprağı + pomza taşı karışımı kullanıyorum (hepsinde aynı toprak var). Diğer 11 bitkide şu an için bir solma yok. Hatta bazıları pırıl pırıl parlıyor, çiçek açacak 1 tanesi. Ne yapayım şimdi? Bu hasarlı yaprakları keseyim mi kalsın mı? Yerlerini mi değiştireyim?
***
Şimdi bu mevsimde ısıtıcılar kullanılıyor. Bu ise her an çok ani ısı değişimleri olabiliyor demektir. Sebep budur sanıyorum. Ve buna ilaveten susuz kalması yaprakların bozulmasında büyük rol oynamış olabilir. Zira susuz kalan bitkilerin yaprakları ani ısı değişimlerinde fena zarar görürler. Aynalı telgraflar her ortama uyabilen ve toprak açısından da hemen hiç müşkülpesentliği olamayan türlerden biridir. Korkulacak bir şey yok. Şiddetli yaz sıcaklarında bile susuzluğa iyi dayanır ama yaz kış hiçbir zaman fazla susuz bırakmamalısınız. Yoksa yaprak güzelliğini yitirebilir.
Aynalı telgraf çiçeğim çok güzel gelişirken bir anda yaprakları bozulmaya başladı. Özellikle yeni çıkan bebek yapraklar kıvrık bir şekilde kalıyor ve sonrasında kuruyor. Bunun öncesinde ev değişikliği yaptık. Etken bu olabilir mi? Tekrar toparlamak için ne yapmalıyım?
***
Halbuki ev ortamlarına ve her türlü toprağa tam uyumludur. Böyle olmaması gerekirdi. Anlaşılan toprağın kimyasal dengesi felaket derecede bozulmuş. Veya direkt güneş alıyorsa almamasını sağlayın. Havasız kuytu yerde tutuyorsanız daha fazla hava akımları olan bir yere koyun. Sulamaları mutlaka şu sayfada anlattığım gibi yapın: Yaygın ve öldürücü sulama hatası
Aynalı telgraf çiçeğinin insan sağlığına herhangi bir faydası var mı?
***
O konuda bilgim yok.
Benim aynalı telgraf çiçeğim çok iyi gelişmekte idi. Açık Balkonda duruyordu hemde Aralık ayında. Kombi ustası geldi balkonda bir şeyler düşürdü çiçeğim üstüne kırıldı. Ama ondan sonra sağlam kalan yapraklar da dallar da sanki gelişimden kaldı. O kadar üzülüyorum. Çok seviyorum bu çiçeğim. Her defa ona baktıkça göz yaşlarımı tutamıyorum. Hastalanmış bir canlı gibi her gün daha geri gediyor. Ne yapa bilirim?
***
Bir kere bu bitki açık balkon bitkisi değil, salon bitkisidir. Ev ortamlarına yüzde yüz tam uygun çok az bitki türlerinin belki başında gelir. Ev ortamlarını çok sever ve direkt güneş ışınlarından korursanız yapraklar çok berrak, tertemiz bir cam gibi aşırı şekilde pırıl pırıl parlak olur. Gelişmemesine gelince, dışarıda soğukta kış aylarında elbette hiç gelişmez. Belki donup ölmüş bile olabilir. Dalları sert ve sağlıklı ise ölmemiştir. Havalar ısınınca güzelce gelişmeye devam edecektir. Soğukta elbette gelişmez ve donarak ölebilir bile.
Benim aynalı telgraf çiçeğimi çelikten diktim. Sürekli boya uzuyor. Hiç yan dal vermiyor. Ne yapmak gerekir?
***
Şimdilik bir şey yapmayın. İlkbaharda dibe yakın yerinden kesin. Dipten birkaç yeni güçlü dal uzatır. Kesip aldığınız kısmı ise birkaç parçaya bölüp her birini köklendirebilirsiniz.
Aynalı telgraf cicegi yazınızı baştan sona okudum. evet çok suladim saksıdan komple çikardım. toragini silkeledim. tam olamasa da kuru topraga ve büyük saksıya aldım. dediginiz gibi gün ışından uzaga koydum. nemli diye can suyu bile vermedim. dipleri çürümüştü. cogunu attim. baska ne yapmam gerekli?
***
Gün ışığından uzak tutmanız çok yanlış. Işıksız hiçbir bitki yaşayamaz. Benim tavsiyem sadece güneş ışınlarından korumanız. Gün ışığı başka, güneş ışınları başka. Güneş ışınları nedir? mesela ısıtan, yakan güneş ışınlarıdır. Gündüz vaktinin kuvvetli ışığı ile karıştırmayın. Aynı şey değil. Ve gün ışığından mahrum etmeyin. Muhtemelen ışıksızlıktan ölmeye başlamıştır. Yoksa, 13 yıldır bende hiç eksik olmayan bir bitkidir, yani iyi bilirim, her çeşit toprağa uyumludur, zarar görmez, çürümez. Karanlıkta tutmamalısınız. Pencereye yakın, en güçlü ışık nerede mümkünse orada tutun. Eğer zaten öyle bir yerde idiyse anlaşılan berbat kötü bir toprak kullanıyorsunuz demektir. Toprak zehirliyordur.
Benim hiç güneş almayan evimde en başarılı olduğum bitki bu. Hatta belki de tek en iyi yetişen bitki. Ama maalesef nasil oldu anlamadim boceklendi. Yapraklarinin arkasında kücük siyah noktalar farkettim. Lup ile baktım. Yuvarlak siyah toplar var kücücük. Onlara yapışık ince uzun seffaf böcekler. Yuruyorlar da. Ve bulundukları yerde yaprak zarar goruyor. Hemen yapraklari kestim attım. Bitkiler tüyleri yolunmuş kaza döndü. Ama yanlardan yine dal veriyorlar. Ama böcekler de bitmiyor. Ne yapsam?
***
Onlar böcek değil de bahçe salyangozu yavruları olabilir. Bir salyangoz toprağa yumurta bırakmıştır ve onlar olgunlaşıp mini yavrular ortaya çıkmıştır. Yaprakları kesip atacağınıza ıslak kağıt havlu ile silebilirsiniz.
Benim evim güneş almıyor lakin cam önünde salonda hep aydınlık yerde duruyor. bakimina cok dikkat ediyorum. yapraklari duzenli nemli bezle siliyorum. susuz birakmiyorum. cok su da koymuyorum. ayda bir bitki besini verdim. boyu uzamasi cok güzel. tek sikinti yapraklarin uclari kuru. neredeyse butun yapraklarda var. bunu nasıl duzelticem?
***
Kuruma sadece en uçtaki incecik uzantılarda oluyorsa onun doğal özelliği böyle. Makasla dikkatlice onları keseceksiniz. Ama daha fazla oluyorsa sulamanız hatalıdır. Toprak çok fazla kuruma göstermedikçe sulamayın. Sulayacağınız zaman ise lavaboya götürüp bol bol su dökerek toprağı yıkarcasına sulayın. Saksının alt deliklerinden bol bol su dışarı çıkıp gitmeli, toprağın zehiri de böylelikle gitmeli.
Aynalı telgraf çiçeğinin fidesini bir tanıdığımdan aldım ama hemen toprağa ekemedim toprağım yoktu diye. Suda bekletmemin bir sakıncası olur mu?
***
Aylarca suda bekleyebilir. Ara sıra suyu değiştirin ki zehirlenip çürümesin.
Eski çiçek toprağına eksem tutar mı acaba?
***
Evet. Toprak seçmiyor.
Aynalı telgraf çiçeğimi birkaç gün suda beklettim. minik minik köklendi. sonra toprağa ektim. yaprakları yumuşadı sanki toparlanır mı yaprakları tekrar sertleşir mi?
***
Evet. Bu sırada toprakta ciddi kuruma olmadan sulamayın. Zamanla toprağa uyumlu yeni kökler geliştirecek. Sık sık sularsanız tamamıyla çürür.
Çiçeğimi yaklaşık 10 gün önce toprağa ektim. üç ayrı fideydi. sadece bir tanesi canlı duruyor. diğer ikisinin yaprakları yumuşak. ne yapsam canlanır? pencere önünde ama güneş almıyor. 10 günlük sürede sadece 1 defa suladım.
***
Normaldir. Zamanla canlanırlar. Endişelenecek bir şey yok. Burada 35-40 derece yaz sıcaklarında kırılan dallarını kurusun çürüntü olsun diye bahçeye atıyorum ölmüyor bir şekilde düştükleri yerde toprağa kök salıyorlar. Bunları sadece aşırı ilgi ve zehirli toprak öldürür.
Bakımıyla ilgili bölümü okudum çiçek güneşli yerde kalırsa yapraklarda bombelikler oluşur diyor, benim çiçeğim ışık alan yerde fakat güneş almıyor yine de bombelikler oluştu neden olabilir acaba fikriniz var mı?
***
Siz daha köklendirmediniz bile. Acele etmeyin. Önce köklensin yeni yapraklar versin..
Sayfanızdan her zaman çok faydalanıyorum. Bir mağazada hiç gün ışığı almadan harika gelişmiş olan büyük ağaçsı bitkiyi övünce sağ olsunlar bir dal kesip verdiler. Araştırıp adını öğrendim. Şimdi sayfanızdaki bilgileri okudum. Aynı anlattığınız şekilde yetiştireceğim. Sağ olun. Daha önce önerileriniz hep işe yaramıştı. Hoşçakalın.
Bunu neresinden kesip suya koyarsam köklenir? çelikle çoğaltmak için suda bekletmek uygun mu?
***
Direkt toprağa ekin. Suda köklendirmeye çalışmayın. Yazı içinde anlattığım gibi yapabilirsiniz. Fazla küçük parçalara bölmeseniz daha iyi.
Hakikaten karanlık evde yasarken neler denedim. Bütün loş ışıkta yetişir denilen bitkileri denedim. Bir tek bu bitkide başarılı oldum.