Aslında her yerde kendiliğinden yetişen bir ot olmasına rağmen pahalı bir süs bitkisi olarak satarlar. Mesela Rize gibi sık sık yağışlı iklime sahip yerlerde betondan kaldırım taşı kenarlarında bile, hatta öğle saatlerinin tepe güneşini direkt alan yerlerde bile yetişirler. İstanbul’da eski büyük apartmanların aralarındaki su sızıntılı ve yosunlarla kaplı dip-köşe betonlu yerlerde de görebilirsiniz. Doğada ise en sevdiği yerler betonun ham maddesi olan kireç taşı kayalıklarıdır. Genellikle topraksız ortamlarda.
Doğada, kireç taşlarında Venüs saçı eğreltisi – fotoğraf: stringfixer.com
Yetiştirme, bakım
Pahalı fiyattan aldınız ve internetten bakım bilgilerini araştırdınız. Her yerde birbirinin kopyası kafadan atma bakım bilgileri görürsünüz. Hiç güneş almasın, sürekli sulayın, sürekli üzerine su fısfıslayın, hava cereyanından koruyun, karanlık banyoda tutun vesaire. Söylenilenleri eksiksiz yerine getirirsiniz ve Venüs saçı bitkiniz kısa sürede ölür gider. Zaten bir de yanlış topraklarda satıyorlar ki ev ortamlarında doğru bakımda bile ölüp gitme riski yüksektir. Siz en iyisi aşağıda anlattığım gibi yetiştirin.
Güçlü ışık, bir parça güneş ister
Venüs saçı eğreltisini yetiştirmede başarılı olan kişilerin şöyle bir iddiası var. “Mutlaka gökyüzünü direkt görmeli” derler. Doğru. Yani ev içinde çok güçlü aydınlık yerde tutmalısınız. Ayrıca günde 2 saat kadar sabah erken saatlerinin güneşini veya akşam güneşini direkt almalıdır. Ve elbette havadar ortam, sık sık hava hareketleri /hafif esintiler de sağlıklı gelişimi için hayati önem taşıyor.
Geniş ve derin saksı, havadar toprak
Saksının gereğinden büyük olması ve havadar toprak karışımı sayesinde toprağın derinlerinden sürekli yukarı yükselen nemlilik, siz sulamayı birkaç gün geciktirseniz bile bitkinizin köklerinin kendisini bir şelale yanındaymış gibi hissetmesini sağlar.
Toprağını ise şöyle hazırlamanızı tavsiye ederim: 1 ölçü torf toprak + 1 ölçü ince ince doğradığınız orkide çam kabukları + 1 ölçü ponza taşı + 1 ölçü mıcır. Çam kabukları kuru nohut kadar, ponza ve mıcır taneleri ise ortalama bir fındık kadar olmalıdır. Hepsini karıştırıp harmanlayın. Çam kabukları bulamazsanız onun yerine herhangi tamamen kurumuş ağaç, odun kabuğu parçaları uygundur.
Sulamanın ölçüsü, toprağın sürekli nemli kalmasıdır.
Sulamayı toprak üst yüzeyini kontrol etmeden yapmayın. 2cm derine kadar yeterince kurumuşsa sulayın. Kuruma ölçüsü ise, tamamen kupkuru olması değil, toprağın elinize yaşlık vermesinin gitmiş olmasıdır. Yani toprak üst yüzeyi hafiften kuruduğu zaman sulayın.
Hava nemliliğini abartmayın.
Hava nemlendirmek için bir şey yapmaya gerek yok. Evlerin kendine has hava nemliliği oranı genellikle fazlasıyla yeterlidir. Hem tarif ettiğim gibi büyük saksı ve uygun toprak karışımı bu işi zaten hallediyor. Yapraklara su fısfıslamak kapalı, esintisiz ev ortamlarında yapraklara fena zara verir. Eğer evinizin havası fazlaca kuru ve sıcak oluyorsa genişçe bir tepsiye iri çakıl taşları koyun. Taşların yarısına kadar su dolu olacak. Saksıyı tam ortaya, taşların üzerine oturtun. Böylece venüs saçı eğreltinizin çevresinde sürekli nemli hava olacaktır.
Kış aylarında havasız+sıcak evlerde bozulması normaldir. Kolay kolay ölmez. Sabredin. İlkbaharda sık sık pencereyi açıp bahar havası aldırdığınız zaman yavaş yavaş canlanacaktır. Aslında kış boyunca evinizin fazla sıcak olmamasını sağlamanız iyi olur.
Bitki besini (sağlıklı gelişim halinde olduğu zamanlarda) ayda bir defa, yarım dozaj verin. Genel kullanım (NPK eşit ağırlıklı) bitki besininden kullanın.
Sık sık adam akıllı yıkayın.
Banyoda, duş ile mümkün olduğunca sık yıkayın. Yıkamaları pencereyi açık tutabileceğiniz günlerde yapmalısınız. Yapraklarda hiç yaşlık kalmayana kadar pencere açık dursun. Ama yerini değiştirmeden, yani her zamanki yerinde durmalı. Dışarıda filan bekletmeyin. Bu önemli bir püf noktasıdır ve tüm salon bitkileri için geçerlidir. Özellikle serin ve soğuk zamanlarda dışarıda 5 dakika bile tutsanız, toprağın ani soğuması yüzünden köklerde çürüme başlıyor. Çok sık yaşanan bir problem.
Üretim
Adiantum capillus-veneris Venüs saçı çiçeksiz bitkilerdendir ve tohum vermez. Spor adlı tozlarıyla karmaşık bir süreç ile fideleri oluşur. Biz yapamayız. Neyin nasıl gerçekleştiğini merak edenler ⇒ bitkilerde eşeyli üreme sayfasından çiçeksiz bitkiler kısımı okuyabilir. Bizim yapabileceğimiz çoğaltma/üretim yolu kökten ayırmadır. Ama saksı içinde birbirinden uzak yeni gelişim yerleri olmalıdır. İşte bunları ayırabilirsiniz. İlkbahar ortasında, mesela mayıs başında yapmalısınız. Ayırırken köklerini toprakta arındırmadan, toprak ile birlikte ayırın.