Impatiens hawkeri, Yeni Güne çiçeği
Özellikleri
Impatiens cinsinin birkaç türü ile melezleme çalışmalarıyla birçok hibritlerini türetmiş ve bunlara Yeni Gine çiçeği adını vermişler. Hibritleri has türüne göre ihmallere ve güneşe daha fazla dayanıklıdır. Park – bahçe süs bitkisi amaçlı hibritleri çiçeklerinin renk ve irilik çeşitliliği ve yaprak rengi çeşitliliğiyle çok güzeldirler.
Kışın korursanız uzun ömürlüdür. Ama çok da uzun yıllar dayanamaz. Pekçok çeşitleri var. Yaprak rengi ve çiçek çeşitliliğinden başka 15-20cm kadar bodurları, 35cm kadar orta boy tipleri ve 1 metreye yaklaşan büyükleri ile zengin çeşittedir. Yenigine çiçeği ticari yetiştiriciliği yapanlar hangi tipleri ürettiklerini iyi bilmeli ve satışları ona göre yapmalıdır. Özellikle peyzajcılar için gerekli bitkilerin her türlü özelliğini bilmek büyük önem taşır.
Yetiştirme ve bakımı
Çoğunlukla park – bahçe süslemeleri için olan yenigine çiçeği saksılarda balkonlarda ve hatta evlerde bile yetişir. Aşağıdaki bilgileri dikkate alırsanız yetiştirmede zorluk çekmezsiniz.
Işık – güneş ihtiyacı
Saatlerce kesintisiz direkt güneş alan yerlere dikerseniz yaz sıcakları bastırırken sağlığı bozulur. Direkt güneş alamayan ama kuvvetli aydınlık yerler, güneşi az alan ve yine gün boyu kuvvetli aydınlık yerler ve sadece sabah güneşi veya sadece akşam güneşi alan yerler uygundur. Yaz boyu şiddetli sıcak olmayan memleketlerde bütün gün güneş almasında pek sorun olmaz ama en azından öğle civarı tepe güneşini almayan yerlerde yetiştirmeniz daha iyi olur. Evlerde yetiştirmek için mutlaka çok havadar olan ve kuvvetli ışıklı bir yerde, yani tam pencere yanında tutmanız şarttır.
Nasıl toprak ister?
Yenigine çiçeği bahçelerde orta verimliden daha kötü olmaması şartıyla toprak seçmez. Organik maddelerce zengin ve çok havadar toprakta daha iyi yetişir. Toprağınız fazla kireçli ise bol bol leonardit katarak terbiye edin. Ayrıca killi toprakları ponza taşı veya iri taneli temiz dere kumu ile karıştırıp süzek hale getirin. Saksılarda torf toprak uygundur.
Gübreleme
Bahçelere yenigine çiçeğini dikeceğiniz yerleri çok önceden, sonbaharda gübreleyin. Saksılarda ise sıvı bitki besininden 15-20 günde bir verin. Evde yetiştiriyorsanız ve kışın yeri sıcak ve güneşli ise kışın da 30-40 günde bir vermeye devam edin.
Su
Ev içinde yetiştiriyorsanız toprağı kontrol etmeden sulamayın. Toprak elinize yapışmayacak derecede ufalanıyorsa sulama zamanı gelmiştir. Aksi takdirde sulamayın. Dış mekanlarda toprak çabuk kuruyacağından dolayı ve yenigine çiçeği sık sık yıkanmayı sevdiğinden dolayı toprak kurumasa bile haftada bir veya iki defa yeniginelerinizi yıkayarak sulayın. Ev içindekileri de her sulamada banyoda duş altında güzelce yıkayarak sulamanız çok iyi olur.
Yazın sıcak günlerde akşamları üzerlerine su serperek serinletmeniz yenigine çiçeğinizi daha sağlıklı edecektir.
Yenigine çiçeği fide üretimi
Tohum ile ve çelik ile çoğaltılır. Yenigine çiçeğinin tohumlarını ilkbahar başında, gündüz ısısı 16C derecenin üzerine çıktığı günlerde ekin. Tohumları yarım santim veya en fazla 1cm derine gömün. Güneşten ısınacağı yerde tutmalısınız. Tohumlar çimlendikten sonra güneşin fazlasından koruyun. Fideler 6cm’yi geçince esas yerlerine dikin.
Çelikle çoğaltma basittir. Uçlardan yapraklı olacak şekilde dallarından kırıp direkt toprağa dikin. Yaz sıcaklarında ise önce suda köklendirin. Bir çay bardağında bir parmak yüksekliğinde gibi az su içinde 10-15 gün içinde kök salar. Sonra toprağa dikin.
Zararlıları
Saksıda pencere önlerinde veya ev içi pencere önlerinde yetişen yenigine çiçeğinin en büyük düşmanı örümcek bitlerdir. Bahçelerde yere dikili olanlarda bu problem görülmez. Çözümü basittir. Sık sık bol su ile yıkamanız yeter. Zaten örümcek bitlere her ilaç etki etmiyor. Kuru yerleri severler.
Yetiştikleri yere göre yenigine çiçeğinin yapraklarında mildiyö, külleme vb mantar hastalıkları olabilir. Uygun ilaçlardan kullanmak gerekir. Gerçi bu hastalıkların sebebi yine örümcek bitlerdir.
Kaynaklar
1- Impatiens hawkeri (group) – missouribotanicalgarden.org
2- Impatiens hawkeri – wikipedia.org
3- Impatiens, New Guinea – costafarms.com
Ben bu çiçeği nereden temin edebilirim? Çiçek açan ev çiçekleri yetiştirmek istiyorum. Zararı yoksa kışın odada yazın da kapalı balkonda bakma imkanım var.
***
Aslında evlere pek uygun değil. Her evde yaşayamıyor. İlkbaharda fideleri her yerde satılır.
Ben iki adet yeni gine çiçeği aldım. Pembe çiçekli olan gayet güzel gelişirken beyaz çiçekli olanın yeni gelişen yapraklarında kararmalar ve ardından kurumalar oluyor. Çiçeklerinde de siyah beneklenmeler var. Derdini öğrenebilsem sanırım çözümünü de bulabileceğim.
***
Fide olarak aldığımızda, fidenin köklerinin olduğu toprak eve getirdiğimizde kökleri çürütebiliyor. Problem bu ise kurtulması çok zor. Ayrıca büyüteçle dikkatle inceleyin. Mini bitki bitleri zarar veriyor da olabilir.
Katmerli yeni gine çiçeğimin dalları aşağıya düştü. Sebebi nedir?
***
Köklerinin bulunduğu toprağın kimyasal özelliği ile ilgili bir şey. Bazı topraklar havalar serinleyince köklere kısmen ya da hepsine zarar vermeye başlıyor.
Yeni Gine çiçeğimi 1 hafta oldu alalı. Şu anda bir problem yok. Balkonda duruyor. Bazılarının kökünde hormon bezi var. Onu çıkart, çiçeği çürütüyor diyorlar. doğru mu acaba? Başka saksıya alsam mı?
***
Yanlış. Bir deli bunu sosyal medyada yaydı herkes inandı. ben öyle birbirinden farklı çok bitki satın aldım. Bazıalrını yıllarca yaşattım. Bazıları zaten mevsimlikti ama gerektiği gibi birkaç ay güzelce çiçek açtılar. Sorduğpunuz iyi oldu. Müdahale ederseniz esas o zaman ölür. Zaten yeni gine çiçeğini çok erkenden almışsınız. İstanbul’da bile mayıs girmeden almamak lazım. Çünkü alışık olduğu üretildiği yere göre daha soğuk olan yerlerde daha ilk günde kökleri çürüyor. Siz şanslıymışsınız bir hafta geçmiş ama bir bozulma yok. Herhalde balkonunuz kapalı balkon ya da o fideler çok sağlıklı toprakta geliştirilmiş.
Yeni gineyi çelikten çoğaltmaya çalışıyorum fakat toprağa dikince yaprakları kuruyor ve ölüyor. Neden?
***
Önce üç gün suda bekletin. Geçici mini saksı kullanın. Toprak ise gübresiz ve bolca kumlu olmalı. Mni saksıda köklenme olduğu zaman kökleri kumlu topraktan hiç ayırmadan alıp esas saksıya uygun toprak ile dikin.
Yeni gine çiçeğim kurudu. Kökünü suya koydum ama canlanır mı acaba? Sadece kökü kaldı.
***
Hiç sanmıyorum. Bekleyip göreceksiniz artık.
Yeni Gine çiçeğim beyaz yapışkan pamukçuklarla bozulmaya başladı. Ne yapabilirim? Nereden kaptı bu pamukçukları bilmiyorum.
***
Ucu pamuklu kulak temizleme çubuğu veya benzer bir şey yapın. Ve elma sirkesi lazım. Sirkeyle ıslattığınız çubukla bitleri ve daha ince beyazlıkları tek tek silip yok edin. Tamamıyla ortadan kalkıncaya kadar haftada iki defa bu işe devam edin.
Yeni Gine çiçeği tek yıllık mı, çok yıllık mı. Ankara’da kışın bahçede kalabilir mi?
***
Mevsimliktir.
Yeni gine çiçeğim 4 aydır gayet güzeldi. Sıcaklardan mıdır bilmiyorum yapraklar büzüştü döküldü. Budama gerekiyorsa nasıl bir budama yapmalıyım?
***
Yaprakları pörsümüş, büzüşmüş hale gelmişse büyük bir ihtimalle kökleri ve dip kısmı çürümüştür. Dallar iyice kötüleşmeden önce en sağlıklısını kesip alın. Suda köklendirmeye çalışın.