Genel özellikleri
Burada konu Yucca gigantea ve Yucca filamentosa türleri ile ilgilidir. Çünkü süs bitkisi olarak bütün dünyaya yayılmış olan ve kısaca Yucca denen bitkiler genellikle bu iki türdür. Dolayısıyla aşağıdaki bilgiler Yucca cinsinin tüm türlerine genel değildir.
Dikkat: Dracaena frangrans türünün birçok çeşidi yanlışlıkla Yucca olarak alınır satılır. Oysa Yucca’lar biraz çöl bitkisi muamelesi istiyor ve Dracaena türleriyle aynı bakım yapıldığında kolayca çürüyebiliyor.
Yucca gigantea: Esas bilimsel adı budur fakat Yucca elephantipes adı daha yaygındır. Genelde boyu 6 metreyi aşmaz ama 12 metreye kadar devleşme potansiyeline sahiptir. Ve bu yüzden buna dev yuka denir. Ayrıca ana gövdesinin dip kısmı kodeks yapılıdır. Yani dip kısmı oldukça kalınlaşır ve fil ayağı gibi olur. Gerçi Yucca’ların tüm ana gövdesi ve yan dalları kodeks yapısındadır. Ama görsellik anlamında bitki meraklılarının kullandığı kodeks terimi çok şişkin dip kısımlarla ilgilidir. Çiçekleri sarıdır.
Yucca filamentosa: Yaprak kenarlarında kendiliğinden soyulan açık renkli ince lif ile diğer Yucca türlerinden ayırt edilir. Beyaz çiçek açar. 3 metre uzar. Dipten sürgünlerle yeni dallar geliştirme özelliği olduğu gibi üstten de yan dallar verir. Özellikle üst kısım kesilirse hem dipten hem gövdesinin birkaç yerinden filizlenir. Doğada esas yaşam alanları ABD’nin güneydoğusundan güneyinde Teksas civarlarına kadardır. Türkiye’de de park ve bahçelerde süs bitkisi olarak kullanımıyla beraber tohumlarının çevreye dağılmasıyla bazı yerlerde doğal bitki örtüsüne karışmıştır (Wikipedia).
Yucca filamentosa‘nın önemli bir kültivarı ‘Bright Edge’ yaprak kenarları soluk sarı renkte şeritlidir. Biraz küçük yapılı, ince gövdelidir. Boyu 2 metreye yaklaşabilir ama bunun için uzun yıllar ister.
İklim uyumu ve dayanıklılığı
Yucca’ların bütün yıl yapraklı olduğunu söylemeye gerek yok. Yaz aylarında dimdik yukarı uzattığı yarım metre kadar çiçek sapı üzerinden iri iri pekçok çiçekler açar. O zaman son derece gösterişli olur. Şiddetli sıcak, kurak, yarı çöl iklimli yerlere tam uyumlu, susuzluğa müthiş dayanıklıdırlar. Tuzlu topraklara, deniz kenarı bahçelerine uygun bitkilerdendir.
Yucca filamentosa kış soğuklarına -25C dereceye kadar tam dayanıklıdır. Duruma göre ya da az bir korumayla -35C derece don olaylarına bile dayanır. Kış soğuklarına iyi dayanmaları Yucca’ları Türkiye’nin birçok yerinde parklarda bahçelerde yetiştirilen en önemli peyzaj bitkilerinden etmiştir. Ayrıca iç mekan uyumluluğu ve ciddi ihmallere dayanıklılığından dolayı da en yaygın ofis bitkilerinden olmuştur.
Yucca gigantea o kadar dayanıklı değildir. Rahat dayanacağı soğukluk en fazla -5C derece, kuzeyli rüzgarları direkt almayacağı korunaklı yerlerde ise en fazla -8C dereceye kadar ama yıpranarak dayanırlar.
Dışarıda saksıda yetiştirdiğim Yucca. Fotoğraf: ağustos, 2021
İç mekânlarda yetiştirme, bakım
Salonlarda, ofislerde toprağının havadarlığına ve toprakta önemli bir kuruma görmedikçe sulamamaya ciddi dikkat etmelisiniz. Aşağıda anlattığım şartların dışına çıkarsanız kolayca çürürler.
Güneş
Tüm Yucca türleri şiddetli güneş isteyen bitkilerdir. Fakat zarif görünümlü olmaları, ofislerde salonlarda daha güzel görünümlü bir hal almaları güneşin aşırısından korunmasıyla mümkündür. Yine de direkt güneşten tamamen mahrum etmeyin. Hiçbir şekilde mümkün değilse en azından bulunduğu yer odanın en güçlü gün ışığı alan yeri olsun.
Toprak
Saksıda iç mekânlarda yetiştirilen yukanın toprağı mutlaka çabuk kurur özellikte ve havadar olmalıdır. Toprağa hem ponza taşı hem iri taneli dere kumu karıştırmak çürüme riskini büyük ölçüde azaltır. 3 ölçü torf toprak + 1 ölçü iri taneli dere kumu + 1 ölçü ponza taşı.. hepsini birbirleriyle harmanlayın. Toprak karışımında kesinlikle cocopeat, peatmoss, perlit ve vermikülit kullanmayın.
Sulama
Sulama suyu klorlu olursa yapraklarda hasarlara neden olabiliyor. Onun için direkt musluktan su ile sulamayın. Önce iki gün ağzı açık bir kapta iki gün açıkta bekletin ki kloru uçsun.
Toprak yarıdan fazla kurumadıkça kesinlikle sulamayın. Özellikle de havasız esintisiz mekânlarda toprak uzun süre fazla ıslak kalırsa Yucca hastalıklanıp çürümeye başlar. Kış boyunca ise toprak kupkuru olsa bile sulamayı bir iki hafta geciktirin. Yukanızın bulunduğu oda soğuk oluyorsa bir iki ay geciktirmenizin hiçbir sakıncası olmaz.
Besin verme
Genel kullanım bitki besininden mayıs – ekim arasında 20-30 günde bir defa suya karıştırarak verin. Gelişim çok hızlı ve çok güçlü ise 15 günde (ya da her 3 sulamada bir defa) vermelisiniz. Diğer besinsiz su ile sulamaları ise mutlaka saksı alt deliklerinden bolca su çıkacak miktarda su ile yapmalısınız.
Budama
Yucca kolayca yan dallar oluşturabiliyor. Dipten bile budasanız yeniden birkaç filiz verip gelişime devam eder. Yalnız budamayı mutlaka çok sık ve uzun süreli esinti alabilmesini sağlayacağınız zaman yapmalısınız. Serin, soğuk mevsimlerde pencereleri pek açmayacağınızdan dolayı eğer bu zamanlarda budarsanız kesik yerlerden hastalık kapıp çürümeye başlar. Budadıktan sonra kesik yerlere sakın macun, mum filan sürmeyin. Bunun ayrı ilacı ve usulü vardır. Siz yaparsanız tam tersine çürümeye yol açar. En iyisi esintili yerde tutarak kesik yerlerin rüzgâr yoluyla kurumasını sağlamanızdır. İlkbahar ortası – yaz başı arası en iyi budama zamanıdır.
Fidan üretimi
» Çelikle çoğaltma usullerinden yaprak çeliği hariç hepsi yuka üretime uyar. Kök çeliği dahil -ve hatta salt kalın kök ayırmayla bile.
Yuka dallarını köklendirmek
Ya köklendirme toprağı hazırlayın ya da torf veya doğal arazi toprağı farketmez, herhangi toprağı kendi ölçüsündeki dere kumu ile harmanlayın.
Dalın en az 8cm kısmı toprak altında kalacak şekilde saksıya dikin. İlkin sulamayın. Sonra toprak her kupkuru hale geldiğinde bol bol su dökerek sulayın.
Zamanı, mekanı
Yılın her zamanı uygundur. Yeter ki sürekli esinti alsın. Eğer kış aylarında yapacaksanız kışın fazla soğuk olmayan yerlerde devamlı dışarıda tutmanız daha iyi olur. Güneşli bir yerde tutun. Kış olmasına rağmen hem köklenip hem yeni yapraklar vermeye başladığını göreceksiniz. Yani Yucca çoğaltmak burada anlattığım gibi doğru toprakta olunca ve toprak kurumadan sulamadıkça sorunsuz, kolay ve basit bir iştir.
Köklenmeyi beklerken dalın yumuşaması
İçi boşalmış gibi yumuşar. Çürüdüğünü sanırsınız. Ama hayır. Köklenmeye başlar başlamaz hızla sertleşir ve dolgunlaşır. Sakın hata edip de yumuşadı diye sık sık sulamaya kalkışmayın. Her şey yolunda gidecekken çürür.
Tohumla yuka üretimi
Bu da basittir. Güneşli ve havadar bir yerde, çabucak kuruyucu özellikli toprakta güneşin ısıtmasıyla bir iki haftada tohumlar çimlenir. Tohumların önce zımpara kağıdı ile zımparalayın. En fazla 1cm derine gömün. Toprak üst yüzeyi hafiften kuruma gösterdikçe sulayın.
Problemleri
Doğru şartlarda hiçbir problem olmaz. Kapalı mekânlarda yanlış toprak, gereksiz sulamalar, ışıksız esintisiz köşelerde tutmak çürütür. Yucca türleri oldukça dayanıklıdır. Buna rağmen ev, ofis vb iç mekânlarda çürümesinden çok şikâyet var. Sebepler belli. Yukarıdaki bakım bilgilerinin dışına çıkmayın. Klorlu su ile sulamak, havasız ve kurumayan özellikli topraklar, toprağa perlit, vermikülit karıştırmak, toprak kurumadan sulamak gibi hatalara düşmeyin.
Yaklaşık iki yıl önce almış olduğum bir Yuka var. Yeşil yaprakları tepeden yenileniyor. Üzeri mumlu olduğu için kütük kısmı uzamayacak demişti çiçekçi. Ama ben sap kısmının da uzamasını istiyorum. Ne yapmam lazım acaba?
***
Kesik yer elbette uzamaz. Uzaması yeni yapraklar geliştirmesiyle, yaprak geliştiren dallarda yapraklarla birlikte olur. Bunun için yapmanız gereken ne varsa yukarıda anlatılmıştır. Yani bakımını doğru yapmanız lazım. Güneş ışınlarından ve hava akımlarından asla mahrum etmemeniz lazım. Ne tavsiye etmişsem hepsini uygulamanız şart.
Yucam tüm kışı saksıda bahçede geçirdi. Artık bahçeye ekmek istiyorum. Bahçe için toprak ve yer önerileriniz nedir?
***
Antalya’da ve bahçede olunca her şekilde her yer her toprak yuka için uygundur. Gerçi başka yerlerde de toprak seçmiyor ama iki şey var: Birincisi, fil ayağı yukalar her iklime uymaz. Ankara gibi memleketlerde dışarıya bahçeye dikmek hata olur. Diğer yuka türleri kadar kış soğuklarına dayanamaz. İkincisi, tüm yukalar için güneşli yer şart (ama sizin orada bahçede farketmez).
2 gövdeli yukam var. kısa olan gövdeyi ayırıp başka saksıya alabilir miyim ve bunu nasıl yapabilirim? direk dipten ayırsam olur mu?
***
Ev ortamlarında genelde çürüyorlar (sebep toprakların özellikleriyle ilgili). Onun için şunlara dikkat etmeniz lazım: Aynı saksıda olduklarından dolayı kökleri birbirlerine dolanmıştır. Nisan sonun bekleyin (bu arada şimdiden çok güneşli ve çok havadar bir pencere yanına alıştırın). İri taneli dere kumu ve ponza taşı ayarlayın. Sonra yazı içinde açıkladığım gibi toprak karışımı yapın. Yukaları saksıdan çıkarıp birbirlerinden ayırın. Kökler kopabilir ama yapacak bir şey yok. Bu anlattıklarıma uygun davranırsanız sorunsuz ikisi de zamanla tutacaktır. Ayrı ayrı saksılara yukalara uygun toprak karışımı ile yerleştirin. Ama hemen sulamayın. Toprak kupkuru olsa bile bir hafta sulamadan dursunlar. Toprak kuru değilse, yine sulamayın ve toprak adam akıllı kupkuru hale gelinceye kadar sulamamanız gerekiyor. Tutmalarında en önemli iki faktör (uygun toprak karışımından sonra) hava akımları ve güneş ışınlarıdır. Temmuz ayı girinceye kadar sulamaları sadece toprak adam akıllı kupkuru oldukça yapın. Sonra normal sıklıkta sulayın. Eylülden itibaren gelecek yılki yaza kadar yine toprak kupkuru olmadan sulamamalısınız. Şunu unutmayın: Yuka bitkileri “eğer ev içinde yetiştiriliyorsa” aynen kaktüs muamelesi gerekiyor.
Ben bu bitkiyi beş yıldır evde yetiştiriyorum. Çiçekli bir bitki olduğunu bilmiyordum. Depremden dolayı evimizi uzun süre terk etmek zorunda kaldık. Döndüğümüzde alttaki yaprakları sarardığı için yaprak diplerinden kestik. Kısa bir süre içinde çiçekli kısım çıktı ve çiçek açtı. Beş yıldır çiçek açmamış olan bu bitkinin çiçek açması için ne gibi bir ortam oluşmuş olabilir? Yani bundan sonraki süreçte çiçekli kalması ne yapmalıyım? Bir de yaprakları uçlarından sarardığında sadece uç kısımlarını kesmem yeterli mi yoksa dipten mi kesmeliyim?
***
Sanıyorum çiçek açması bu kış soğukta kaldığından ötürüdür. Bazı bitkiler kışın yeterince üşümezse yıllarca asla çiçek açmaz. Şimdi çiçekleri için yapmanız gereken bir şey yok. Yaprakları istediğiniz gibi kesebilirsiniz. Ben hiç kesmem. Her ilkbahar başında en eski yaprakları en alttakinden başlayarak tek tek bitkinin gövdesinden dikkatli sıyırarak çıkarıyorum. Böylece tepede yapraklar oluyor ve daha güzel görünümlü oluyor.
Şimdi yukkom 2 yıldır bu toprakta. Köklerinden ayırmadan kaldırıp aynı saksinin altına toprak ekleyip tekrar bu saksıya oturtma gerekir mi? Ayrıca en alttaki yaprakları birakayim ki yoksa onları da sıyırıp koparayim mi? Yaza girerken havalar ısınınca sabah güneşi alan balkona koyayım mi yaprakları diklesir mi?
***
Evet öyle yapın. Eski yapraklar aşağı yönelir ve sonra bir daha dikleşmez. En eski birkaç yaprağı çıkarmanızda sakınca yok. Yukaların düzgün/ muntazam görünümlü yapraklar geliştirmesi bolca direkt güneşli ve “püfür püfür havadar” yerde mümkündür. Aksi takdirde eğri büğrü oluyorlar.
Yukada gövdenin kalınlaşmasını nasıl sağlayabiliriz?
***
Günde en az 3 saat direkt kızgın güneş, mutlaka hava akımları, bu iki şart öncelikli olarak toprağını, bakımını aynen yukarıda anlattığım gibi kusursuz yaparsanız, boyu 1,5 metreye yaklaştığında gövdesi de yeterince kalınlaşmış olur. Ve boyu ne kadar uzarsa gövde o nispette yavaş yavaş kalınlaşır.
Çelikle çoğaltma işlemi için en az 8 cm toprak altında olmalı demişsiniz. Emin olmak için sormak istiyorum yaklaşık bir buçuk iki metre civarı budama için kesilmiş olan Yucca gigantea dallarını en az 8cm ama istenirse daha derin ekilebilir diye anladım. Peki en fazla ne kadar derin olmalı ve ayrıca öğrenmek için sormak istiyorum dilediğim ölçülerde küçülterek direk bahçe toprağına ekilebilir mi?
***
Çelik boyu da önemli. 40cm’den kısa olmalarında yarar var. Upuzun yaşlı bir dal ile uğraşmayın. Kısaltın. Yapraksız parçalar bile gayet güzel köklenir ve filizlenir. Fazla derine gömmeyin. Toprak altında kalacak olan kısmını ince dallar için 8cm-10cm gibi, çok kalın dallar için 15-20cm gibi düşünün.
Bahçede Yuka ağaçlarım var çok fazla büyüdüler. Evin temeline zarar verir mi?
***
Hayır zarar vermezler.
Evde iki adet yuka bitkim var. Büyük olanı tamamen sadece gövdeler kalacak şekilde budamaya karar verdim. Büyük olanın saksısı 50 cm genişliğinde küçük olanın 40 cm. Büyüğü budadıktan sonra budanmış haliyle küçük saksıya, budanmamış olanı da büyük saksiya almayı düşünüyorum. Yani saksıları takas edeceğim ikisi arasında. Sorum şu, budama ve saksı değişimini aynı anda yapmanın bir zararı olur mu? Bir de perlitsiz güzel bir torfum var ama paketini 1.5 sene önce açtım, o zamandan beri güneş görmeyen bir yerde bekliyor torf. Hala kullanılabilir durumda mıdır acaba?
***
Bırakın kendi saksılarında kalsınlar. Çünkü büyük olanının muhtemelen kök sistemi de çok iyi gelişmiştir ve bu sayede, budamadan sonra hızlıca iki-üç yeni gövde ile uzamaya başlar ve saksısı küçük kalır. Torf ne torfudur bilmediğim için bir şey diyemem. Her şey şansınıza kalmış. Hatta yeni alsanız bile onlar da şans işi. Hiçbir şeyi doğru dürüst yapmıyorlar.
Yuka ağacı için saksı nasıl olmalı büyük ve derin bir saksı mı yoksa köklerin tam sığacağı bir saksı mı olmalı (küçük bir Yuca ağacı için).
***
Bunlar çok fazla köklenmiyor ama çok sağlam köklerle toprağa sıkıca tutunurlar. Yani kocaman saksı gerekmez. Ama torpikal bitki olmadığından dolayı da köklerinin anca sığacağı kadar saksıda yetiştirin diye tavsiye etmiyorum. Cüssesine göre uygun büyüklükte bir saksı seçin. Veya isterseniz çok büyük bir saksının hiç sakıncası yok.
İki adet yucca bitkim var Yucca filamentosa olan ilk geldiğinde yaprakları cansız aşağı düşüktü. şimdi daha dik duruyor ama yaprakları içe doğru kıvrık. bu neden olur acaba? balkonda sabah güneşi alan kuvvetli esintili bir yerdeydi şimdi içeri aldım. Resmini gönderdim.
***
İçe kıvrık, demek ki kökleri işlevsiz, topraktan su alamıyor ve o sebeple böyle. Geldiğinde yapraklar aşağı kıvrıktı ama şimdi biraz dik diyorsunuz. Bu aslında işlerin yolunda gittiğini göstermez. Birçok bitki türü kökleri ilk çürüdüğünde topraktan su alamaz ve yapraklar eğilir. Ama zamanla yapraklarda su kaybı arttıkça hafifleme oluyor ve yapraklar biraz dikleşir gibi oluyor. Mesele budur. Sürekli dışarıda tutmalısınız. Bu halde havasız kapalı mekanlarda yeniden köklenme mümkün olmayabilir. Tehlikeli.
Yukkam ortan ikiye kırıldı. cok güzel dallı bir şekilde büyümüştü. kırılan dallı kısmını da kökünüde suya koydum. kökünümü tekrar diksem olur mu? diger dallı gövdeyide atmaya kıyamıyorum. ne yapmam lazım acil bilgilendirseniz sevinirim.
***
Anlattıklarınıza göre, anlaşılan üst kısım kırıldı diye saksıdan sökmüş, suya koymuşsunuz. Yanlış yapmışsınız. Keşke hiç sökmeseydiniz. Kısa zamanda birkaç yeni dal uzatmaya başlayacaktı. Yukaların öyle bir özelliği var. Kazayla kırılınca veya dipten kesilince bir değil birkaç tane olarak hızlıca büyür. Ama sökmeniz maalesef büyük hata olmuş. Hemen toprağa dikin ve dışarıda tutun. Açık havada canlanması şansı çok yüksek. Kırılan üst kısma gelince, neler yapacaksınız, yukarıda yazı içinde fidan üretimi başlığı altında ihtiyacınız olan her şey güzelce anlatılmıştır. Okuyup gerekenleri yapın.
Yucca bitkimi budadım. Budadığım gövde kısmını macunla kapatmam gerekli mi? Ana gövdeden yeni sürgünler dallar almam için ne yapmam gerekiyor?
***
Macun gibi şeylerle kapatmayın. Bunu kim yapsa orada fena halde kokuşmalı çürüme başlıyor. Kesik yer bol bol hava akımları almalı ki çabucak kurusun. Ana gövdede yeni yan dallar oluşması pek mümkün değil (bunun için çok güçlü gelişim göstermiş ve epeyce büyümüş olması lazım). Ama tepesini keserseniz hemen birkaç yan dal geliştirecektir.
3-4 metre boyundaki yuca bitkisi yan dal vermiyor. Sırık kıvamına geldi. Yan dallar vasıtasıyla bitkili kısımların çoğalmasını arzu ediyoruz. Tavsiyeniz ne olur?
***
Bunun çözümü gayet basit. İsterseniz yarısından, isterseniz dibe yakın yerinden kesin. O kadar büyümüş olduğuna göre kök sistemi de bir hayli güçlenmiştir. Bu sayede, budadığınız zaman bir veya iki değil, birçok çok yeni dallar vererek hızlıca gelişim gösterecektir.
Benim yuka çiçeğim tek gövdeli yarım metre boyunda filizlenmesini istiyorum. bol yeşilli olsun. gövdesinde yaprak yok. o yerlere vazelin sürsem filizlenir mi ya da üstten kesmeden filiz vermesi için ne yapabilirim?
***
Vazelin hikayelerine inanmayın. Birileri vazelin satışlarını arttırmak için mi bu söylentiyi çıkardı nedir bilmiyorum ama işe yaramaz. Tek çareniz dipten kesmek. Böylece yeni iki veya üç dal uzatarak büyür. Ayrıca yarım metre ise çok güçsüzdür. şimdi keserseniz muhtemelen ölür gider. Bir metreyi geçmiş olması ve ayrıca bol bol güneşli ve çok havadar bir yerde, tarif ettiğim gibi toprak karışımında olması lazım. Işıksız, havasız yerlerde, yanlış toprakta, cılız gelişimli yukalar zaten her an komple çürüyüp ölebilir.
İri taneli dere kumuna alternatif başka bir malzeme var mıdır? Online bulması baya zor bir ürün, pek seçenek yok.
***
Niçin her şeyi online düşünüyorunuz? Ben dışarıda dolaştıkça inşaat yerlerinin çoğunda dere kumu görüyorum (sarımsı renginden dolayı yüz metre öteden bile ne olduğu anlaşılır). İnşaat malzemeleri satan yerlerde de var. Hatta akvaryumcularda yıkanmış temiz olarak var. Ama Yucca için şart değil. Onun yerine ponza taşını biraz fazla tutarsınız ve sorun kalmaz. veya ponza taşının yanı sıra, kum yerine hem mangal kömürü parçalarından, hem strafor köpük parçalarından kullanabilirsiniz. Yalnız, yucca için saksı içeriğinin ağır olması lazım. Ki basit sebeplerle devrilme olmasın. Bunu telafi etmek için saksıya toprak karışımı doldurmadan önce en alta ağırca birkaç taş parçası koyarsınız.
Yucamı tanıdıktan aldığımda çok kötüydü, ağaç kısmı çürümüstü. Yeşil kısmı kesip suda köklendirdim. Sonra topraga ektim. Fakat bir buçuk hafta sonra, şimdi yaprakları içe doğru kıvrılmaya başladı nedeni ne olabilir? Acaba yerini mi sevmedi? ne oldu anlayamadım.
***
Suda köklendirme işlerinin bu tip ciddi tehlikeleri her zaman olur. Çünkü o kökler toprağa uyum sağlamak, sağlayamamak şöyle dursun anında yanıp çürürler (toprağın özelliğine göre). Esasen suda değil bolca dere kumu karışık bir toprakta köklendirmeniz iyi olurdu. Ben yukaları daima böyle köklendiririm. Ve toprak tamamıyla kurumadan sulamam. Önce bir hayli kötüleşir, gövde yumuşar, hatta yamulup eğilir ama bir yandan köklenir, hayata tutunur. Şimdi sizin yapmanız gereken şey toprak adam akıllı kupkuru olmadıkça sulamamak. Böylece yeni kökler geliştirir.
3 gövdeli yukam var. Alalı biraz oldu. Ancak saksısını yeni değiştirdim. Kuruyan yaprakları olmakla birlikte yeni yaprakları da var. Kupkuru olmadıkça sulamıyorum. Salonda duruyor. Ancak bundan sonra yaz kış bolca öğleden sonra güneş alan cam balkona geçirsem doğru olur mu?
***
Evet havalar soğumaya başlamadan önce şimdi halledin. Kış boyunca hava çok fazla soğuk olmadıkça balkonun pencerelerini açık tutun. Orada hem güneş hem hava akımları sayesinde kış boyunca yeni yapraklar vermeye devam eder.
Guney cephesine bakan pencere onune direkt gunes ic mekanda tolere eder mi?
***
Yucca türleri zaten çöl bitkilerindendir. Ama yıllardır gölgeye alışık yetiştirip aniden güneşe çıkarınca yapraklar yanar. Her bitkide böyledir. Onun için aralık ayında güneşli yere çıkarın ki kış boyunca zarar görmeden güneşe alışsın.
Şoktan yucca aldım. Önceleri yeni bitki alınca saksılarını değiştirdim, yanlışmış sanırım. Toprağını beğenmedim. Değiştireyim mi saksıyı yoksa beklemeli miyim? Bahçe torağını da karıştırarak koyuyorum.
***
Sürekli dışarda tutacaksanız olur. Ama evde tutacaksanız kökleri rahatsız etmek için çok yanlış bir zaman. Nisan ayını beklemeniz lazım. Bu süreçte sadece toprağı kupkuru oldukça sulayın.
Yukanın yaprakları ne aralıkla nemlendirilir? Yeni filiz vermesi için ne yapmalıyım?
***
Yaprak nemlendirme diye bir şey yok. Yapmayın. Yanlardan filizlenip yeni dallar vermesi için tepesini kesmelisiniz.
Merhaba bahçemde yukka hançer bitkisi var. Uçları sivri dikenli sert yapraklı. Site ortak yürüme alanından geçerken batıyor. Uç dikenlerini kırdım fakat yapraklar da sert, engel oluyor geçişlere. Alttan yaprak budama yaptık yine rahatsızlık verdi komşuya. Geçişe engel olan uzun yapraklarını yarısından kessem yan yapraklar kalacak şekilde formunu korusa. Kesilen yarım yapraklar bitkiye zarar verir mi?
Yukka balkona doğru çıkmasın çok büyümesini istemiyorum. Bir yorumda tepesini kesin yanlardan Filiz verir demişsiniz. Tepesi çiçek açtığı yerden mi acaba? Yoksa beden odunsu olan yeri mi tam anlayamadım.
***
Hiç zarar vermez. Sadece bitkinin bir güzelliği kalmaz. Diğer sorunuza gelince, istediğiniz yerden kesebilirsiniz. Sizin için hangi boy uygun olacaksa.
10 gün önce 3 gövdeli yuka hediye aldım. saksısı büyük. değiştirmedim. drenaj delikleri nemliydi sulamadım. Genç yaprakları sert ama sararmaya başladı. nedendir acaba?
***
Kışın yer değiştirme durumlarında hep olan bir problem. özellikle sıcak yere alışıkken serin bir yerde kısa bir süre bekletilse bile ve toprak ıslak ise genellikle böyle olur. Sonrada tekrar sıcak bir yere götürmek durumu düzeltmez. Şimdi yapmanız gereken şey toprak kupkuru bile olsa uzun bir süre hiç sulamamak.
agacımi kis ayi olmasi sebebiyle 2 haftada bir suluyorum. sprey ile yapraklari surekli nemli tutuyorum.agac yapraklari guzel durumda fakat bazi yapraklarında catlamalar var,aldigimdada vardi simdi bir kac tane daha oldu. Sebebi ne olabilir?
***
Mesele toprakla ilgili. Serin ortamlarda böyle etki ediyor. O toprağı değiştirin. Yeni toprak karışımını aynen tarif ettiğim gibi yapın. İki haftada bir gibi düzenli sulamak çok yanlış bir şey. Belki de sebep budur. Toprakta kuruma olmuyorsa iki hafta değil 5 ay bile geçse sakın sulamayın. Ayrıca yapraklara su püskürtmek rüzgarsız esintisiz odalarda çok feci zararlar verir. Yucca zaten çöl bitkisidir. Bir de ikide birde ıslatmak, üstelik havasız odalarda.. Ne gerek var? Zarar vermekten başka hiçbir işe yaramaz. Bitkinin buna hiçbir şekilde ihtiyacı yok bu da ayrı bir mesele.
Yuccayı bahçeye ekebilir miyim? Sabah güneşi alıyor.
***
Evet bahçeye daha uygundur.
Bahcemde yukalarim var en kucugu neredeyse 2 metre oldu. govdeler kalin sayilir agac kivaminda diyebiliriz. Yakininda kayisi zeytin agaclari var. yukam buyudukce onlarla iyice ic içe girmeye basladi. acaba budamak mantikli olur mu? bu budadigim yukada neredeyse 2 3 metre boyunda olacak. onu bahcenin baska bir yerine dikmek istesem uygulamam gereken seyler nedir?
***
Budamak için tam zamanı. Köklendirmek için de iyi bir zaman. Burada yani Didim’deki denemelerimden biliyorum, serin/soğuk dönemde yuka dalları açık havada dışarıda soğukta kolayca kökleniyor. Yalnız, toprağı hem dere kumu hem ponza taşı ile karıştırmanız iyi olur ki çürüme olmasın. Bu kadar basit. Ayrıca dalları kısa parçalara bölün. 45cm’den uzun olmasın. Ne kadar kısa, o kadar iyi. Bizim burada insanlar bahçelerindeki yukalarını ara sıra budar, koca dalları çöpe atarlar. Budanmış, bir hayli kısaltılmış bir yuka birkaç filiz verir ve artık hayatına tekli değil çoklu olarak çok daha gösterişli bir şekilde devam eder.
Yukam önceden sağlıklı görünse de şu anda yaprakları sararıyor ve yapraklarının hepsinde un dökülmüş gibi bir şeyler var. İnternette konuyla alakalı pek bir şey bulamadım. Nasıl kurtarabilirim?
***
Anlaşılan havasız, karanlık ve fazla nemli bir yerde tutuyorsunuz. Hayatım boyunca hiçbir yukada böyle bir problem görmedim ve duymadım. Veya belki de toprak zehirlemiş, bütün bünye fena halde zarar görmüş olabilir. En iyisi topraktan çıkarıp köklerini yıkayın. Kökler çürümemişse şanslısınız demektir. Sonra kupkuru toprağa ekin ve dışarıya koyun (sürekli dışarıda açık havada durursa ve kuru toprağın da sayesinde ölüm sürecinden dönebilir). 20 gün geçmeden sulamayın.
Merhaba öncelikle verdiğiniz bilgiler için çok teşekkürler, emeğinize sağlık. Bilinen bir marketten tek gövdeli yucca aldım, birkaç gün sonra dediğiniz gibi bir toprak karışımı yapıp market toprağından arındırdım. Bir kere de suladım. Balkon kapısının önünde ışık alan bir yere koydum, yeni yapraklar çıkartıyor fakat dün yeni yavrulardan birinin kuruduğunu gördüm dokunmamla da düştü yaprağı zaten. Neden olur acaba bir bilginiz var mı?
***
Kökleri topraktan tamamen arındırmanız yanlış. Ve yeni toprağa dikince hemen sulamanız diğer bir hatanız.
1,5 yıl önce şok marketten gövdesiz yuka aldım. o günden beri yavaş yavaş büyüdü, yaprak sayısı arttı ancak hala hiç gövde çıkarmadı. Yukalar ne kadar büyüdüğünde veya kaç yılda gövde çıkarmaya başlıyor?
***
Öyle olması normaldir çünkü o şekilde satılanlar neredeyse sıfır güce sahip. Yıldan yıla gücü arttıkça büyüme hızı da artar. Güçlü kök sistemi oluşturması lazım. Kök sisteminin yanısıra, besin ve enerji deposu haline gelen gövde gerekiyor ki güç toplamış olsun ve hızlı uzasın. Şimdiye kadar herhalde kökler yeterince güçlenmiştir. Yaprak sayısı arttıkça gövde uzaması devam ediyordur. Bendekiler bahçeye ekili. Her ilkbaharda en eski yaprakları en alttan başlayarak dikkatlice tek tek sıyırıp çıkarıyorum. Boyu 40cm ise, yılda ortalama 10cm kadar gövde uzaması oluyor. Boyu daha uzun ise, daha doğrusu kökler daha da güçlenmiş ise, yılda 30cm gibi uzama yapabilir. Bu arada, fazla güçsüz yukalar güneşsiz ortamlarda kolay kolay güçlenemezler. Güneş ışınlarının çok güçlü ışık etkisi ve biraz da “değdiği yeri ısıtıcı etkisi” yukalarda dolgun ve güçlü gelişim sağlar.
yucca agacımın yaprakları resmdeki sekle geldi. musluk suyundan oldgnu smdi tekrar okuyunca tahmin ettim. Sizce de öyle mi? İkinci sorum ise saksısı küçük mü acaba?
***
Yapraklardaki uç hasarları sanki gelen geçenin sürtünmesiyle, çarpmasıyla oluşmuş kırıklara benziyor. Veya birileri yaprak uçlarını özellikle oynayarak eziyor olabilir. Bu tip hareketleri daha çok sıkıntılı misafirler yapar. Saksısı küçük sayılmaz. Bir yıl daha kalabilir.
2 gövdeli yuka bitkimi güney cephe havadar sıcaklık 10-20 derece cam balkonda yetiştiriyorum. son günlerde gövdenin birisi buruştu. suyu çekilmiş gibi. ne yapabilirim?
***
Yuka aslında son derece dayanıklı bir çöl bitkisidir. Kapalı mekanlarda sürekli ıslak kalan topraklarda çürüyebilirler. Saksıda anlaşılan iki ayrı yuka varmış ve birinin kökleri çürümüş. Yukarıdaki bakım bilgilerine göre gerekenleri yapın.
Zamanında düğünlerde hediye gelen ve eşden dosttan çoğaltarak babam Rize’de yuccaları orman haline getirmiş. 2 yıl önce buraya kesip getirdiğimiz dalları diktim hepsi tuttu. sıra sıra dikili halde çok sağlıklılar. ama asla büyümüyorlar. Çok yapraklandıklarında alt yaprakları yoluyorum. diplerinde koyun gübresi var ve düzenli çapalama yapıyorum. ancak hiç göze gelecek şekilde büyümüyorlar. heykel gibiler. ne yapmamı önerirsiniz?
***
Acele ediyorsunuz. Eminim ki babanızınkiler bile bu kadar hızlı değildi ama o zamanlarda onca yıllar içinde siz farkına varmamışsınız. Yucca’ların yapraklar geliştirmesi demek gövdesinin uzaması demektir. Zaten henüz iki yıl olmuş. Esas fazla hızlı gelişimleri orada üç yılı doldurunca olur. Çünkü o zamana kadar öncelikli olarak çok iyi bir kök sistemi geliştirmiş olacaklar. Şimdilik, yine de çok hızlılar. Hiç şüpheniz olmasın.
Salonumuzda bir adet yuka var. Yapraklari harika. Ve tepeye dogru baya cok ve komple yesil. Fakat govdesi yumuşadı. Ustten hava almis olabilirdi catlak vardi. Slikon yaptik iyice. Kendini toplar mı? Yani yumuşaması gider ve govdesi eskisi gibi sert olur mu? Cunku yapraklari govdeyi gecti. Sayet yumusama gitmezse, kenarindan kesip, suda köklendirip yeniden mi ekmeliyim. (Govdesi 30 cm. Yesil yapraklari nerdeyse 60cm) Gövdeyi de kaybetmek istemiyoruz.
***
Silokon hiçbir şeyi tedavi etmez. Gövdede yumuşama köklerin çürüyüp topraktan hiç su alamaması yüzünden olur. Eğer sizin yumuşama dediğiniz şey üst kısmı taşıyamayıp eğilmesinden ibaretse tehlike yok demektir. Aslında açık-çıplak çöl bitkisi olan yukalara genellikle alakasız yanlış toprak kullanıp toprağının sürekli ıslak kalması sağlanırsa zamanla kökler herhangi bir etkiyle tamamıyla çürür. Sonra çürüme gövdede ilerler. Burada tavsiye ettiğim gibi toprak karışımı yapmalı ve direkt güneş ışınlarına alıştırmalısınız. Toprağında tam bir kuruma olmadıkça sulamayın. Bu sayede olması gerektiği gibi sağlıklı olur.
Bir adet yucca çiçeğimiz var. 2-3 hafta önce saksı değişimi yaptık. Kökleri muazzam büyümüş bir boy büyük saksıya aldık. Tek gövde olan Yuccamızın yaprakları da maşallah gövdeden büyük hiç bir sıkıntısı yok. Değişim esnasında fark ettik ki odunsu kısma ellediğimizde sert kısımla kabuk kısım arasında hafif bir boşluk var. Önce yumuşama mı var acaba dedik ama yok gayet sert. üst kısımda biraz boşluk gördük onu da hemen silkonla kapattık. Bu geçen zaman zarfında da kontrol ediyoruz. ne köklerde çürüme, ne yapraklarda sararma hiç bir şey yok. Bu boşluğun olması normal bir şey mi? Bir de gövdesi yaprakları kadar neden hızlı büyümüyor acaba? Yapmamız gereken bir şey var mı?
***
O boşluk gibi olan yerler, siz satın almadan çok önce, muhtemelen o parçanın köklendirme aşamasında olmuştur. Yani o süreçte bazen kalın dal içi boşalmış gibi yumuşar ve eğilir (dümdüz durması için değnekle destekleyip bağlamak gerekiyor). Köklenme oldukça tekrar sertleşir, sağlamlaşır. İşte o eğilme zamanında bir şekilde o çöken kısım tekrar dolgunlaşamamıştır. Problem değil. Silikonla kapatmanız çok zararlı. Böyle şeyler yapmamalısınız. Gövde yavaş uzuyor. Bu konuda yapılacak hiçbir şey yok. Ve ne kadar çok yapraklanıp ona göre ne kadar yavaş uzuyorsa, o derecede gövde kalın gelişir yani çok iyi bir şeydir.
Çiçekleri silikonla kapatmak ya da mum damlatmak esasında sicakken yapılan işlemler değil mi? Bunlar çiçeklere sıcak bir etki yaptığı için mi zararları var?
***
Onun da zararı olur ama dokuları havasız bırakmanın sonucu oralarda hastalıklanma başlar. Çok kişinin salon bitkileri sırf bu yanlış işler yüzünden mahvolup gitmiştir.
Gövde, yapraklar dimdik. eğilen yada bozulan kısım yok. Fotoğraf ekleyebilseydim daha iyi anlatabilirdim sanırım. odunsu gövdesini şöyle anlatayım. Odun kısmı sağlam dimdik ellediğinizde yarım mm lik bir boşluk var (bacak pantolon gibi düşünebilirsiniz) silikonu buraya içine sıkmadım. Bir yerde okumuştum odunsu kısımda açılma varsa (pantolonun üst kısmında kesik var gibi düşünebilirisiniz) mum veya silikonla kapatın yazıyordu. Bende evde silikon vardı sadece o boşluk hava almasın diye üstünden kapattım o kadar alıp mumla kapatabilirim. Gövde 30cm gövdenin üstten bir karış aşağıdan yaprakları var. Yapraklar 60cm civarı. Yani yapraklar gövdeden büyük. Ama bu iyi bir şey diyorsunuz. Yavaş ama zamanla kalınlaşacak anladığım.
***
Yarım mm boşluk diyorsunuz. Yarım santim bile değil, yarım mm. Neredeyse kıl inceliğinde bir şey! o kadarcık şeyi gözünüzde büyütmüşsünüz. Her şeyi kafanıza takmayın. Gövde zamanla kalınlaşırken en dış yüzeyde aslında en dış kabuk kısmında yarılma gibi şeyler elbette olacak. çünkü orası ölü dokulardan ibaret. Ve canlılığı olmadığından, gövde kalınlaştıkça o yüzeyler genişleyemez, çatlar, yarılır. Ve genişleyerek yavaş yavaş ortaya çıkan yeni dokuların hava alması, zamanla onların da sertleşip ölü doku haline gelmesi lazım. Bitkiler kendilerini sürekli yenilemekle meşguldür. Eğer çatlamalar olmazsa gövde nasıl genişleyecek kalınlaşacak? Bunlarla uğraşmayın. Bitkiyi öldürürsünüz. Her kim bu silikon meselesini tavsiye etmişse, bitkiler hakkında hiçbir şey bilmediği kesin. Her yerde gördüğünüze okuduğunuza inanmayın. Esas dikkat etmeniz gereken şey (tüm salon bitkileri için) yaprak temizliğidir. Daima tertemiz tutmak lazım ki yaprak bitleri türemesin yaprakları mahvetmesinler. Gövdenin hızlı uzamasına gelince: Güneş/ışık yetersizliğinde gövde incecik ve dayanıksız olarak hızlı uzar. Deforme, sağlıksız bir uzamadır bu. Zamanla dik duramaz eğilir. Hatta kırılır. Güneş ve çok şiddetli güçlü ışık sayesinde yukalar sağlam ve dayanıklı gelişirler. gövde ise sağlıklı bir kalınlıkta dolgunca gelişir.
Yuccam yeni yapraklar çıkarıyor ama gövde boyu uzamıyor. Yeni çıkan yapraklar dik ama diğerleri aşağı doğru eğiliyor. Sabahtan güneş alan bir pencere önünde duruyor. Bu durum normal mi? Bol güneş ve esinti almasının önemli olduğunu yazmışsınız. sabahtan öğleye kadar direkt güneş alan balkona çıkarmalı mıyım?
***
Aslında salon bitkileri sürekli salonda ve sürekli tam aynı noktada durmalıdır. Güneş yeterli mi değil mi şuradan anlarsınız: Yaprak aralarında gövde kısmı hiç gürünmüyorsa yeterlidir. Güneş eksikliğinde biraz ince ve sağlıksız gövde uzaması olup yapraklar arasında gövde kısmı görünür şekildedir. Eğer güneş yeterli ise ve hızlıca yeni yapraklar geliyorsa hiçbir sorun yok. Yukaların sağlıklı gelişiminde gövde hızlı ve ince uzama yapmaz, yavaş ve kalın gövde gelişimi göstererek uzar. Yeni yappraklar gelişiyorsa uzadığı kesindir. Uzamaması demek hiç yeni yaprak geliştirmemesi demektir. Bu arada toprağını sürekli ıslak tutmayın. Düzenli gün aralıklarıyla sulamayın. Ne zaman toprak üst kısmı tamamıyla kupkuru olursa o zaman sulayın. Ayda bir iki defa saksının yönünü çevirerek pencereye bakan kısmını içeri bakar hale getirin. Bu şekilde dümdüz yukarı gelişir. Eğik olmaz.
Yaklaşık 1 hafta önce 3’lü Yuka’yı sağlıklı bir şekilde aldım. Evim çok güneş almıyor. Işık alabileceği bir pencere önüne yerleştirdim. 2 gün önce de 3’lü Yuka gövdelerinden birinde, gövde üzerindeki birkaç noktada köpük şeklinde sıvı taşmalar gözlemledim. Koyu zamk kıvamında ve bir parça koku da yapıyor. Gövdenin bu kısımları nemli ve gövdeyi biraz sıktığımda içinin su dolu izlenimi veriyor. Gövdeden dışarı su veriyor bitki. Şu an gövdenin belli bölgelerinin içi su dolu ve dışı nemli. Saksıya aldığım süre boyunca hiçbir şekilde su vermedim. Sadece yapraklar için az bir püskürtme yaptım hepsi bu. Bitki gövdesinin içinin belli kısımlarının su dolu olması ve gövde ıslaklığı beni kaygılandırdı. Bu kadar su olması imkansız. Hiç sulamadım. Bitkinin özellikleri ile ilgili ön bilgiyi edinmiştim ve buna bağlı kaldım. Sebebi neden kaynaklanıyor?
***
Aşırı hızlı gelişim için azotlu özel gübrelerle yetiştiriyorlar. Sonuçta dolgun ama son derece sağlıksız ve kof bir gelişim olur. Bünyede kalsiyum vesaire birçok önemli direnç maddeleri eksik kalıyor. Sonra hücreler parçalanır ve dokularda çürümeler başlar. İşte olay budur. Acilen dışarı çıkarın ve alçılı su ile sulayın. İki ay boyunca dışarıda tutun. Toprakta çok ciddi kuruma olmadıkça sulamayın. Alçılı suyu şöyle yapın: 1 litre su içine 1,5 çay kaşığı basit ucuz alçı tozundan karıştırın. Bitkilerin kalsiyum eksikliğinde en kolay faydalanacağı maddelerden biri alçıdır. Kireç veya yumurta kabukları aynı işi görmez.
Yukamın yaprakları aldığımda dimdikti. şu an %80i aşağıya doğru eğilmiş şekilde. sebebi ne olabilir? tekrardan dik olur mu?
***
Eğer yumuşamalar ve bozulmalar yoksa hiçbir sıkıntı yok. Normali böyledir. Yapraklar ne kadar yeni ve taze ise o kadar dik olur. Eskidikçe yavaş yavaş yana açılır, yere paralel olur, aşağı yönelik olur. Yeniden eskiye eğim artar. Seralarda hızlı geliştirilenlerde tüm yapraklar dik oluyor ama bu hal doğal değil.
Resimden bildiğim kadaraıyla çiçeğim yucca bitkisi. Kalın gövde etrfında, tepesi kesilmiş yerden 4 kök dal üzerine. bunun bir kökünü kesip yetiştirebilir miyim tutar mı? kalın kökten mesela başparmağımdan kalınlığı var. boyuda 30cm. bu toprağa dikince tutar mı? bu riski aldığıma değer mi hem de ana gövdeyi 3 kök üzerine bırakmış olacağım şekli bozulur mu? Ama çoğaltmayı çok istiyorum.
***
Olur olmasına da bazı şartları var. Yazı içinde bunları açıklamıştım. Oradan okuyun. Rastgele yaparsanız çürür gider.
Bitkimin toprağında siyah sinekler oluştu. Nasıl bir kurtulabilirim?
***
O sinekler hep ıslak kalan topraklarda olur. Ve yuka toprağı iyice kurumadan sulanmaz. Yani toprak kupkuru oldukça sulamanız gerekirdi. Bu hata yüzünden çok kişi çürüyüp ölmelerine sebep oluyor. Gerektiği gibi sularsanız zamanla sinekler kaybolur.
Güçlü güneş ışıgı alan yukam sararmaya başladı. neden olmuş olabilir?
***
Görünüşe göre toprağın yanlış olması ve ayrıca sizin sürekli sulayıp durmanız zarar vermiş. Perlitli toprak yukalara feci zarar verir. Perlit yerine ponza taşı kullanmak lazım. Onu da bulamazsanız bol bol taşlı bir yol kenarı toprağı daha sağlıklı olur. Toprakta çok ciddi bir kuruma olmadan, hatta toprak tamamıyla kupkuru olmadan tekrar tekrar sulamak salonlarda yine yukaların düşmanıdır.
Yuka çicegi hediye geldi. tek dal uzerinde yavrulari vardi. geldiginde camin onune disarida yaz kiş hiç yerini degistirmedim. yavrulari kurudu. dibinden yeni yavru verdi. simdi govdesi usten burusmus. burusan yerden kestim tarcin doktum. topragi gecirgen kurudukca suluyorum. govde neden yumşama buruşma oldu? kestigim yerde icinde kahve rengi leke vardi o giden yere kadar kestim.
***
Yanlış ve bozulmuş topraklarda her sorun çıkabilir. Yuka için yukarıda tarif ettiğim gibi toprak karışımı yapmak şart.