Eski çağların gizemli bitkisi Adamotu sonbahar ortası – ilkbahar başı döneminde yapraklı, yılın geri kalan döneminde sadece toprak altı kazık köküyle yaşayan bir bitkidir. Eskiden büyücüler, şifacılar ve tıbbi alanda çalışanlar adamotuna büyük önem verirmiş. Avrupa’da eski adlarından en yaygını Mandrake imiş.
Solanaceae (Patlıcangiller) faimilyasındandır. Bilimsel adı Mandragora officinarum. Tüm Akdeniz kıyısı ülkelerinde adamotu kendiliğinden yetişir. Didim’de evimin yakınındaki boş arazide 10 yıldır görüyorum. Sonbahar yağmurlarından sonra yapraklarını çıkarırlar. Burada çiçek açma dönemi genelde ocak ayının ortasından mart başına kadardır. İlkbaharda havalar ısınana kadar meyveleri olgunlaşıyor (soluk turuncu renginde, iri zeytin kadar meyvelerdir). Ve yaz gelmeden önce her şeyiyle ortadan kayboluyorlar.
Kışın açtığı çiçekleri lila renginin çeşitli tonlarında oluyor. Rengi ve şekliyle biraz maviş çiçeğinin çiçeklerini andırırlar. Aynı bir adamotunun tohumlarından çıkan yeni nesil bireylerin çiçekleri birbirlerinden farklı olur. Bazılarının çiçekleri neredeyse mavi, bazıları lila, bazılarının mora çalar lila, hatta mor, bazılarının ise beyaza yakın, belirsiz bir lila tonunda. Çiçek şekillerinde bile ufak tefek farklılıklar oluyor. Gördüğünüz fotoğraf bugüne ait (29 ocak 2025). Yapraklar geliştikçe yere daha fazla yakın pozisyon alır, rozet biçimi oluştururlar.
Adamotu yaprakları genelde ıspanak yapraklarından iricedir ama yaprak sapları kısacıktır. Yapraklar yerine göre çok iri gelişebiliyor. Gövde uzatmaz. Yaprakları da çiçekleri de direkt kalın kazık kök üzerinden çıkıyor. Kökleri toprak altında uzun ömürlüdür. Bu uzun ömürlü kazık kök, aslında bitkinin kendisidir, bir yumrudur. Yılın yarısını toprak altında, yapraklanmadan, uyku halinde geçiriyor. Bu yumru beden havuç gibi kalın ama düzensiz şekilli ve birkaç parçalı olur.
Fide üretimi: Kış sonunda kırlarda meyveli bir adamotu görürseniz bir meyvesini alıp açık havada kurutun. Sonra çekirdeklerini çıkarıp sonbahara kadar bekletin. Sonbahar başında toprağa yarım santim gibi derine gömün. Unutmayın ki yılın serin ve soğuk döneminin bitkisidir. Yaz sıcaklarında yumrusu uykuya çekilecek. Bu yüzden, mini fidelerin en geç nisan ortasına kadar epeyce güçlü yapılanmaları gerekir ki yaz uykusunda zayıf düşüp ölmesinler.