Primulaceae (Çuhaçiçeğigiller) familyasındandır. Ana vatanı Doğu Asya’dır. Sakin ve yavaş gelişimlidir. Doğal ortamlarda boyu 1m civarlarında olup yerine göre 2 metreye yaklaşır. İç mekanlarda ise yarım metreyi zor geçer.
Ardisia crenata türünün koyu yeşil yaprakları parlak ve gösterişlidir. Temiz baktığınız takdirde meyve vermese bile çok güzel bir salon bitkisi olarak yetiştirebilirsiniz.
İlkbahar ve yaz aylarında salkımlar halinde çiçekler açar. Meyvelerin olgunlaşıp kızarmaya başlangıcı kasım ayıdır.
Meyvelerini doğa hayvanları yer ve tohumlarını çevreye yaymış olurlar. Böylece uygun iklimli yerlerde Ardisia crenata istilacı olarak her yerde gelişirler. Fakat meyveleri zehirlidir. İnsanlara, kedilere, köpeklere, küçük ve büyük baş besi hayvanlarına ciddi zararlar verir ve öldürebilir. Yenmemelidir.
Kış soğuklarına -12C dereceye kadar dayanır. Tüm düşük rakım kıyı il ve ilçelerimizde Ardisia crenata bir bahçe bitkisi olarak sorunsuz yetişir. Yalnız yaz ayları fazla sıcak geçen yerlerde doğu cephe veya kuzey cephe duvar diplerinde yetiştirmeniz gerekir. Yani şiddetli sıcak + yakıcı direkt güneş bir arada olmamalıdır. Bunun dışında toprak seçmez. Bahçelerde yetiştirilmesi kolaydır.
Evde Ardisia yetiştirme
Yaz aylarında öğle ve öğleden sonra güneşinden koruyun. Sabah güneşi ya da akşam güneşi mutlaka gereklidir. Ayrıca hava akımlarına ihtiyacı var. Sık sık açacağınız bir pencere yanında tutun. Pencerelerden uzak, havasız, ışıksız, perde arkası köşelerde sağlıklı kalamaz.
Toprak ihtiyacı
Çoğunluk salon bitkilerden farklı olarak şöyle bir karışım uygundur:
3 ölçü torf toprak + 2 ölçü temiz ve kilsiz bir arazi toprağı + 2 ölçü iri taneli temiz dere kumu + 1 ölçü ponza taşı.
Sulama
Toprak asla kupkuru hale gelmeyecek. Ama asla sürekli çamur gibi halde de olmayacak. Yani toprak üst yüzeyinden 3cm derinliğe kadar ciddi bir kuruma oldukça, aşağıda anlattığım şekilde sulayın. Soğuk zamanlarda sulama suyu oda sıcaklığından fazla soğuk olmasın.
Sulamayı mutlaka saksı altından bol bol su dışarı gidecek şekilde, lavaboda yapmalısınız. Saksı altından su süzülmesi tamamen durunca yerine götürün. Başka türlü sulamalar Ardisia crenata’nızın çürüyüp ölmesine sebep olacaktır.
Bitki besini ve budama
Nisandan kasım ayına kadar ayda bir defa genel amaçlı bitki besini verin. Eğer toprak karışımını aynen yukarıda anlattığım gibi yaptıysanız bitki besinini yarı dozaj ayarlayın ve yine ayda bir devam edin.
Budama genelde istemez. Ama gerekli olduğuna inanıyorsanız kış sonunda, yeni gelişimler hiç başlamadan önce budayın. Aslında benim tavsiyem dallarının yoğun sıklıkta olmayacağı şekilde budamalar yapmanızdır. Çünkü fotoğraflarda gördüğümüz yoğun sıklıkta dallılık iç mekanlarda çok fena bitlenmelere ve hastalıklara sebep olur.
Üretim
Ardisia crenata tohumlarıyla ve kökten ayırmayla üretilir. Kökten ayırmak için dipten çok gövdeli olması ve en az 5 yıllık gelişmiş, güçlenmiş olması lazım. Tohumla üretim daha iyidir. Yalnız tohumların çok taze olması gerekiyor. Hatta dalında bile olsa kurumuş meyvelerin tohumları genellikle fazla bayatlamış ve ölmüş olur. Kurumamış meyvelerini olduğu gibi toprağa ekin. Çimlenmeleri için 20C – 25C arası sıcağa ihtiyaç var. Ardisia tohumlarının çimlenmesi 3 hafta ile 6 hafta arasında değişir.
Ayrıca pek tavsiye edilmez ama yarı olgun dal çeliği yöntemi‘ni deneyebilirsiniz. Ardisia crenata için zamanı yaz değil ilkbahardır (nisan sonunda başlamanızı tavsiye ederim). Çelikleri 15cm kadar hazırlayın. Alt yaprakları makasla keserek giderin. Dal ucunda iki yaprak yeterli.
Problemleri
Yanlış sulama tarzı genelde öldürüyor. Havasız, ışıksız odalarda da sağlıklı kalmaz. Bunların dışında, iç mekanlarda en büyük Ardisia crenata zararlısı örümcek bitler‘dir. Temizliğine büyük önem vermelisiniz. Sık sık duş altında ya da hortumla su sıkarak tazyikli su ile tüm yaprakları ve dalları yıkamanızı tavsiye ederim. Yıkadıktan sonra iyice silkeleyip ıslaklığını giderin. Kapalı mekanlarda ıslak kalması hastalık yapar. Ayrıca kim ne derse desin sakın yapraklarına su fısfıslamayın.
Ardisia Crenatam geldiğinde çok güzeldi. Burayı okuyarak dış mekana daha uyumlu olacağını düşünerek dış mekanda bahsedilen toprak karışımıyla diktim. 2 senedir İstanbulda açık balkonda bakıyorum. Meyvelerini döktü, sonra yaprak uçları kurudu, yapraklar cansızlaştı. Rüzgar alan kuzey cephe balkonum. Bu kış meşhur bir fidanlığı gezerken Ardisiaların iç mekanda tutulduğunu gördüm. Gelişim göstermemesi yanlış konum heralde diyerek içeri aldım. Toprağını bahar sezonunda yine verdiğiniz ölçülerde zaten değiştirmiştim. İçeri aldıktan sonra uçları kurumuş cansız yaprakları da döktü. Üstte yeni filizler var ama alt tarafta hiç yaprak kalmadı.
***
Fidanlıklarda ne görürseniz görün asla ölçü almayın. Çünkü başka yerlerde geliştirilmiş, satış için veya başka satış yerlerine gönderilmek üzere geçici bir süre orada tutarlar. Yani orada serpilmiş gelişmiş sanmayın. İki yıl sürekli dışarıda tutuyormuşsunuz. Bu yazımı okuduktan sonra toprağını değiştirmişsiniz. Yani tam kış ortasında bitkiyi öldürecek bir hata yapmışsınız. Bozulmasının sebebi bu. Sonra da bahar sezonunda değiştirmiştim diyorsunuz. Sözleriniz çelişkili. Oysa benim bu yazımın tarihi çok yeni iki ay önce yazmıştım. Her ne ise.. Anlattıklarınız çok karışık. İki yıldır açık balkondaymış. Veya iki yıldır açık balkonda iken benim yazımı okuyunca kış ortasında birden bire toprağını değiştirmişsiniz. Benim yazımı okuduktan sonra toprak değiştirdiyseniz iki ay kadar önce değiştirmişsinizdir. Ki kış ortasında demektir ve bitkiyi öldürecek bir hatadır. Öte yandan bahar sezonu demişsiniz. O günlerde bu sayfa ortada yoktu. Bu arada ardisia havasız ve sıcak odalarda yaşayamaz. Sürekli dışarıda durması gerekirdi. Eğer ölmezse ilkbahardan itibaren hızla toparlanmaya başlayacaktır. Ev içinde yetiştirmeyi düşünüyorsanız sık sık açıp bir süre açık tutacağınız bir pencerenin tam yanında tutmanız şart. Ayrıca kış aylarında kuzeye bakan açık balkonlar fena halde dondurucu rüzgar alır. Kış için pek uygun bir yer değil.
Merhaba, Herhalde kendimi yanlış ifade ettim. Ocak 2022 den daha eski bir yazı olduğunu sandım, yıllardır bu siteyi takip ettiğimden diğer yazılarınızla mı karıştırdım acaba? Aklımda yanlış kalmış herhalde. Özetle en son geçen bahar Nisan ortası gibi (yani yaklaşık bir yıl önce) bu yazıdaki karışımla uyumlu, güzel süzek bir toprak karışımıyla saksı boyunu büyütmeden toprak değiştirmiştim. Sanırım 2 senedir kuzey rüzgarı alan balkonum bitki için doğru olmadı. Asla donmadı ama yaprak uçları büzüştü ve kurudu. İstanbula kar gelmeden önce Şubat sonu gibi içeri aldım. Şu an ev içinde ama kalorifer yanmayan serin bir odada sürekli aralık bir cam önünde duruyor. Toprak değiştirmedim sadece içeri aldım. Baharda toparlanır diye bekliyorum ben de. Biraz karışık anlatmışım kusura bakmayın. Kolaylıklar dilerim.
***
Kuzey cepheler kışın hiç güneş almaz. Hatta sonbahardan ilkbahara kadar hiç güneş almaz ve fazlasıyla serin ve soğuk olduğu için, gelişimi sadece yaz aylarıyla sınırlı olmayan bitkilere hiç uygun bir yer değildir. Yukarıdaki bakım bilgilerine göre güneşten ve hava akımlarından mahrum etmeden yetiştirmeniz lazım.
Bende 3 senem ilk aldığımızda meyveliydi. sonra meyveler döküldü. gayet gelişimi güzel. hatta dibinden yeni sürgünler de fışkırıyor. yaprakları gayet güzel ve parlak. sadece çiçek yapmıyor ciceklenmesi için ne önerirsiniz?
***
İlkbahar ile yaz ortası ara dönemi içinde herhangi bir zamanda çiçek açar. Geçen yıl çiçek açmadıysa sebebi muhtemelen eski saksısına göre fazlasıyla rahat edeceği bir saksıda (veya bahçede) olması, yerini çok sevmesi ve bu sebeplerle daha iyi serpilme ihtiyacı içine girmesidir. Birçok çalı tipi süs bitkilerinde bu ilginç durum görülür. Bir problem yok. Bu yıl, veya olmazsa gelecek yıl çiçek açıp meyve verecektir.
2020 Aralık ayında hediye ettiler Ardisia’yı. 2023 Baharına kadar sorunsuz serpildi büyüdü, meyve vermedi ama yaprakları yeşildi. Baharda yaprakları sararmaya yumuşamaya ve canlılığını kaybetmeye başladı. Hep aynı şekilde sulamış olmama rağmen bir anda kötüleşti. Toprakta artık besin kalmadığını düşündüğümden Haziran ayında toprağı değiştirdim, kökleri sağlıklıydı. Şu an bütün yaprakları yumuşamış ve sürekli sararıyor. Budama mı yapmalıyım nasıl toparlamalıyım bilemedim.
***
Eğer sulama şekliniz hatalı idiyse ve hep aynı şekilde devam ettiyseniz yanlış sulama zamanla toprağı bozup bitkinin zehirlenmesine sebep olur. Ayrıca, toprak değiştirirken ciddi hatalar yapmış olabilirsiniz. Mesela kökleri eski topraktan iyice arındırırsanız, çıplak kökler yeni toprakta yanar, çürür, bitki büyük zarar görebilir, hatta ölebilir.
yeni aldim. cok guzel kirmizi meyveleri var. taze meyve tohumlarindan yetisiyor yaziyor. simdi ekmeli miyim cogatlmak icin? ana bitkiyi ciceklenme icin baharda acik golge alana mi cikarmaliyim?
***
Bir kısmını şimdi ekin bir kısmını sonraki haftalarda, nisana kadar çeşitli zamanlarda deneyin. İlkbaharda dışarı çıkarırsanız, sıcak eve alışık bitkiler az farkla bile serin olan ortama gidince kökler çürümeye başlıyor. Hazirandan önce dışarı çıkarmamalısınız. Eğer dışarı çıkarırsanız bir daha eve almamanız daha iyi olur. Açık hava seviyor. İstanbul’da kış soğuklarından zarar görmez.