Muz kışın çok hafif don olaylarına dayanıklı bir bitkidir. Birçok ilimizde bahçelerde güzelce yetişir. Bu şekilde ancak kocaman yapraklı bir süs bitkisi olarak düşünebilirsiniz. Ancak meyve vermesi her yerde her şartta mümkün değildir.
Genel özellikleri
Musaceae familyasının Musa cinsinden Musa acuminata türünün birkaç hibrit ve kültivarı hem muz meyvesi yetiştiriciliği için hem süs bitkisi olarak kullanılır. Anavatanı güney-doğu Asya’dır. Tropikal ormanların ağaç altı bitkilerindendir. Yağışlı iklimlerde sulak ve sulu arazilerde bulunur. Musa balbisiana türü ile melezleştirilip tam gün direkt güneşe uyumlu, meyveleri tatlı ve çekirdeksiz olan hibritleri ve kültivarları geliştirilmiş.
Bizde yaygın muz çeşitleri
Türkiye’de Anamur ve Alanya’da muz yetiştiriciliğinde en çok Musa acuminata ‘Grand Nain’ adlı kültivar (çikita muz) kullanılır. Bir de bodur muz var (aynı tür). Bu daha eskiden beri kullanılmakta olup yerli muz denir. Meyveleri fazla irileşmez ama çok lezzetlidir. Aslında bodur değil, normal: Boyu 1,5 metre ile 2,5 metre arasında değişir. Çikita muz ise gerektiği gibi bakılırsa 5-6 metre yükselir. Hatta 8 metreye kadar devleşir. Süper bodur muz bizde yaygın olmamakla beraber son yıllarda süs bitkisi sektöründe yerini aldı. Yine meyve amaçlı normal muz çeşitlerindendir ama daha çok salon – ofis dekorasyonu amaçlı satılır.
Kışa dayanıklılıkları
Kışın -7C dereceyi geçmeyen hafif don olayları görülen birçok yerde muz yetişir. İstanbul, İzmir, Trabzon, Sinop.. Fakat şu iki sebepten dolayı meyve vermeleri her yerde mümkün olmaz:
1— Kışın -3C derece ve daha fazla soğuk eğer bir gün gibi kesintisiz sürerse muzun toprak üstü kısımları tamamen donarak ölür. Baharda gelişime sıfırdan başlar. Halbuki çiçeklenip meyve vermesi için kışın soğukta sadece yapraklarını kaybetmesi, toprak üstü kesımlarının tamamıyla ölmemesi gerekir. Çünkü sadece bir yaşını (duruma göre iki yaşını) dolduran muz sürgünleri çiçeklenebilir. Kışın donmaması gereken toprak dışı kısımları sıkıca iç içe kenetli yaprak saplarından oluşmuş olan yalancı gövdelerdir.
2— Çiçek açmaya en geç haziran sonunda başlaması gerekiyor. Ve meyvelerin yeterince büyümeleri için sonbahar serinlerinin iyice bastırmasına kadar 4 aylık bir süreye ihtiyaç var. Yani uygun iklim ancak Akdeniz kıyı kesimlerinde ve Güney Ege kıyı kesimlerinde mümkündür. Meyvesi için muz yetiştiriciliği buralarda en güvenli şekilde seralarda mümkündür. Serasız açıkta ticari yetiştiricilik özel mikroklimaya sahip olan Alanya’da ve Anamur’da mümkündür. Yine de risklidir. Risk kışın ısının sıfıra ve sıfırın altına düşmesidir ki bu açıdan Türkiye’de güvenli hiçbir yer yoktur. Sera sayesinde yaz ortasından yeni açmış çiçekler bile meyvelerini büyütmeye vakit bulur.
Çiçeklenme, meyve verme şartı
Muz bitkisi toprak altında korm adı verilen büyük yumrulara sahiptir. Isı elverdiği sürece ara sıra sürgünler verir. Bir sürgün büyür, dünyaya geldiği ilk yaz boyunca 2 metreyi bulur, yeterince güçlenir ve şansına kış soğuklarında yapraklarının sadece yeşil kısımlarını kaybetmekten başka zarar görmezse ikbaharda gelişimine kaldığı yerden devam eder. Temmuza doğru çiçek sapı verir. Yani eğer muz her kış toprak dışı sürgünlerini kaybediyor ve her baharda sıfırdan gelişime başlıyorsa asla çiçek açmaz meyve de vermez.
Muzun çiçeklenmeye başlaması normal meyve vereceği anlamına gelmez
Kocaman bir çiçek sapı uzantısı çıkaran muzda üç tip çiçeklenme olur. İlk olarak dişi çiçekler (dolgun ve büyük bir baş parmak kadar meyvelerin ucunda), sonra daha az sayıda nötr çiçekler (daha küçük meyvelerin ucunda) ve en son erkek çiçekler (meyvesiz olarak) açar. Meyve elde edebilmeniz için gereken şey ilk açması gereken dişi çiçeklerdir. Fakat muzun kökleri yaz sıcaklarını iyice hissedemezse ilk açacağı dişi çiçekler oluşamaz. Çiçeklenme nötr çiçeklerden başlar. Nötr çiçeklerdeki meyveler güdük kalır. Gelişmezler.
Muzun ömrü
Toprak altı korm – yumru kısımları çok uzun ömürlüdür. Bizim gördüğümüz ağaca benzer kısım ise iç içe gelişen yapraklar kısmıdır. Muzda gövde olmaz. İç içe yaprak sapları çok sıkı katmanlar halindedir. Her yeni yaprağın sapı eskilerinden daha uzun olur ve böylece boyu uzar. Bu tip gelişime yalancı gövde denir. Bir sürgün yalancı gövde haline gelip 1 veya 2 yaşını doldurduktan sonra artık yeni yaprak vermez. En son olarak çiçek sapı çıkarır. Çiçek sapı çıkarmış bir muz sürgününün ömrü tamamlanmış demektir. Meyve hasadından sonra dipten kesebilirsiniz. Genel tavsiye kesmemek, kendiliğinden kurumasını beklemektir. Böylece yumrular o işi bitmiş sürgündeki besin ve enerji birikimlerini geri çekerek diğer sürgünleri beslemede kullanır. Muzun yaşam döngüsü böyledir. Çiçek açıp meyve veren sürgünler ölür gider ama toprak altından daima daha fazla sayıda sürgün vererek yıldan yıla çevreye yayılır.
Bahçelerde muz yetiştirilmesi, bakım istekleri
Kocaman yaprakları ve egzotik bir tropikal palmiye görüntüsü sunmasıyla muz yeterince geniş bahçeler için çok güzel bir dekorasyon bitkisidir. Kışın toprak üstü kısımları donup yok olsa bile ilkbaharda sıfırdan hızla büyür. Yaz ortasına kadar 1 metreyi aşmış olur. Bunun için güneye bakan (kış boyu ve ilkbaharda çok uzun süre direkt güneş alan) yerlere dikmeniz gerekir.
Sulama
Hava ne kadar sıcak oluyorsa, daha da önemlisi, toprak ne kadar çabuk kuruyorsa o denli sık sulamanız lazım. Sulama hızlı gelişim için, bol bol yaprak için gerekir. Yoksa muz çok fazla su isteyen bir bitki değildir.
Muz bitkisinin toprak isteği
Muz bahçe zemin toprağına dikecekseniz toprak seçmiyor. Ağır killi topraklarda bile gayet güzel büyür. Meyve verimi için ise mümkün olduğunca bitkisel çürüntülü, humuslu, karbon oranı çok yüksek ve kumlu bir toprak lazım. İyi meyve veriminin iki şartı: Birincisi ve en önemlisi köklerinin sıcağı iyi hissetmesidir. Onun için muz dikerken fazla derine gömmeyin ve toprağının da çok havadar, oldukça koyu renkli ve direkt güneşe açık olmasını sağlayın. İkinci şart toprağının organik besleyiciliğinin gayet yüksek olmasıdır.
Gübreleme
Amacınız meyve ise gübrelemek şarttır. En sevdiği şey organik gübrelerdir. Kış başında veya sonunda bolca koyun gübresi verin. Mayıs sonundan itibaren, eylüle kadar mpk gübresi takviyesine devam edin.
Meyve olmayacaksa gübreye gerek yok
Bahçenizde muz yetiştirecekseniz meyve için uğraşmanızı tavsiye etmem. Gübrelemeyle filan uğraşmayın. Yalancı gövdesini kışın bir şeylerle sararak don olaylarından korursanız yaz aylarında kocaman çiçek sapı çıkaracaktır. Bu da sadece görsellik için güzel olur. Meyveleri yaz sıcakları erkenden bastırmayan yerlerde nötr çiçek meyveleri olacaktır ve güdük kalacaklardır.
Güney Ege sahil kasabalarında muz bazen normal meyve veriyor ve meyveleri kışa kadar yeterince büyüyor ama her yıl olmaz. Ayrıca toprak ısısı yetersizliği sonucu meyve sayısı az olur. Hava şartlarına göre şansa kalmış bir şey. Akdeniz kıyı kesimlerinde meyve vermesi de iyi meyve verimi de daha fazla mümkündür. Her halükarda iyi bir meyve verimi için gübreleme kesin şarttır.
Meyve hasadı
Muz dalında olgunlaşabilir (en az 4 ay ister). Veya siz istediğiniz zaman keserek daha çabuk olgunlaşmalarını sağlarsınız. Pek serin olmayan bir mutfağın bir köşesinde en geç 10 günde sararırlar. Sapsarı olduklarında yenecek şekilde tatlanmış ve yumuşamıştır da.
Ankara iklimine uygun muz türü
Japon muzu (Musa basjoo) -20C dereceye kadar kış soğuklarına dayanır. Fakat sadece toprak altı kısmı dayanır. Kışın ilk don olayında zarar gördüğünde dipten kesin. Üzerini 20cm yüksekliğinde kuru yapraklar ve toprak karışımıyla örtün. Nisan sonuna doğru açın. İlkbaharda havalar biraz ısınınca filizler çıkararak çok hızlı bir şekilde büyümeye başlar. Çiçeklenmesi (mümkün olursa) güzeldir ama meyveleri mini olur ve yenemez.
Muz fidanı üretimi
Dip sürgünlerini ayırmakla yapılır. En uygun zaman nisan sonundan temmuz ortasına kadardır. Daha fazla geç kalmayın. Çünkü sonbahar serinleri başlayana kadar yeni yerine iyice kök salması, toprağa iyice yerleşmesi gerekiyor. Yoksa kışın çürüyebilir. Detaylar aşağıda.
Sürgünü nasıl ayıracağız?
Ayırmak istediğiniz muz sürgünü çok küçük olmamalıdır. Çünkü küçük sürgünleri anadan ayırırsanız gelişmesi kat kat yavaşlar. Boyu 1 metreyi aşmış sürgünleri tercih edin. Önce toprağı biraz kazarak sürgünün ana yumru kısma bağlantı yerine ulaşın. Oradan, ana yumrunun az bir kısmıyla beraber kesip alın. Mesela yumruk kadar bir dip yumru kısmı olmalıdır. Ekeceğiniz toprak gübresiz olmalıdır. Ayrıca toprağa biraz dere kumu veya ponza taşı karıştırın ki kolayca ve bolca kök salsın. Sonra yeni yerine ekip sulayın. Hızlıca kök salar ve gelişimine devam eder. Sonraki yıl kış sonunda gübre verin.
Acaba burada tohumdan muz yetiştirebilir miyim? Bahçede nasıl yetiştirebilirim? Yoksa Antalya’daki gibi bahçeye sera yerleştirmem gerekiyor mu?
***
İklim hiçbir şekilde uygun değil. Ancak eğer çok zengin iseniz bahçeye sürekli ısıtma yapabilecek bir sera yaptırabilirsiniz. Bu takdirde olabilir. Ayrıca tohumdan yetişmez.
Kapalı alanda iki tane muz bitkim var. Sıcakla beraber yeni yaprak verdiler. Şimdi alttan yine yeni yapraklar çıkıyor. Fakat bir tanesinin üzerindeki yaprak kırılmış, kendi kendine bel bükmüş. Tamamı çıkmamış, yaprağın bir kısmı içeride kalmıştı. Bu acaba ağırlıktan dolayı baskı ile mi kırıldı normal bir şey mi yoksa bir hastalık mıdır?
***
Hastalık değil. Hiç önemi de yok. O kısımları isterseniz kesebilirsiniz. Muz canavar gibi hızlı ve güçlü gelişir. Havalar ısındıkça daha güçlü olur. Şimdi henüz çok erken. İlkin bu tip aksaklıklar olur ve normal karşılanmalıdır. Hiç ilgilenmezseniz bile içten gelen yeni uzantıları güçlüce ortaya çıkacaktır.
Didim’de bahçeme süs amaçlı ekmek istiyorum. Kışları naylona sararak sürekli güzel bir görüntü içinde olmasını sağlayabilir miyim?
***
Bahçeniz çok fazla geniş ise olabilir. Küçükse bodur muz bulmaya çalışın. Burada kışın korumak hiç gerekmiyor. Çevrede görmüşsünüzdür zaten. Kışın yapraklar kötüleşir. Mart sonu veya nisan içinde tekrar yeni yapraklar çıkarır.
Alanyalı’yım. İki yıl önce eylülde memleketten dönerken yavru yerli muz getirdim. Doğu yönlü balkonda oldukça geniş saksıda bakıyorum. 2020 kışında bir yavru daha verdi, ayırdık, başkasına verdik. Gelişimi durmadan devam etti. Alttakiler kademe kademe kuruyacak şekilde en az 10 yaprak verdi. Bu kış her yerde olduğu gibi İzmir’de de çok çetin geçti. Lodos, poyraz, soğuk. Yaprak vermediği gibi olanları da kaybettik. Son iki yaprağımız kaldı ama halleri derbeder. 1-2 yaşına gelince artık yeni yaprak vermeyebilir demişsiniz. Acaba yaşından dolayı mı yoksa saksı içeriğindeki toprağın besin yetersizliğinden mi gelişimi durmuş olabilir? Sıvı solucan gübrem var. Takviye için kullanmalı mıyım yoksa toprağını tamamen mi değiştirmeliyim? Muzun ileriki yaş köklenmesi nasıl oluyor bilmiyorum. Saksı bir noktadan sonra yetersiz gelecek midir?
***
Yanlış anlamışsınız. Ben 1-2 yaşına gelince artık yeni yaprak vermez demiyorum. Çiçek açtıktan itibaren o sürgün artık ölür. Mesele budur. Benim bahçemde de 6 yıldır muz var. En güçlü sürgünü çiçek açıp meyve verir. Her kış gelişimi durur. Yapraklar bir hayli kötüleşir. Bu yıl az biraz gecikmeyle yeni canlandı. Şu anda iki büyük sürgün üzerinde bu yılın ilk mahsulü yeni birer yaprakları var. Gelişimleri tamamlandı gibi. Şimdi ikinci yaprakları geliyor. Siz toprağını tamamıyla değiştirin. Saksı boyutları genişlik ve yükseklik en az 40cmX40cm olmalı. Kökleri uzun uzun kalın kalın olur. Ana kök denebilecek rizom kısmı kocaman, şekilsiz dev bir siyah turp gibidir. İçi bembeyaz olur. İşte bütün güç onda toplanıyor. Rizomu fazla yaralarsanız ya da iyice güçlenmeden önce yavru ayırırsanız gücü düşer. Yavruları ayırmak yerine o sürgünleri tam dipten kesin ve içini biraz oyduktan sonra oyuk içerisine bir miktar azot gübresi koyun ve toprakla kapatın. Bu sayede gücü artar. Ayrıca sık sık sulamak şart.
Size yazdığımda oldukça umutsuzdum ama dün kalktığımda muazzam 20cm’lik taptaze bir yaprak rulosu karşıladı beni. Bugün de iki katına çıkmış. Saksı dediğiniz gibi tam olarak 40×40. Bu durumda saksı toprağını yine de değistirmeli miyim dersiniz? Yoksa hazır uykudan uyanmışken rahatsız etmeyip sıvı gübre ile mi destekleyeyim? Taze yaprak verdiğine göre kalan deforme olmuş eski yaprağı kesmem daha faydalı olur mu?
***
Gözünüz aydın. Artık büyük bir hızla büyür. Eğer isterseniz toprağüını değiştirin. Hiç rahatsız olmaz. Ama önemli değil. İstediğiniz gibi devam edin. Eski yaprakları kesmenizin zararı da olmaz faydası da olmaz.
Yazlık bölgedeyiz hava sıcaklıkları gece 13, gündüz ortalama 26 civarında. Bahçemize mart ayında muz agaci diktik. Baska bir ağaçtan yapraksız bir bölüm diktik. Halen yaprağı tam olarak açılmadı. Yaprak yesil ama uçları sari kapali vaziyette duruyor. Acaba mayıs ayı gelmesine rağmen açmaması tutmadığını mı gösterir? Ekstra vitamin takviyesi yapmak gerekir mi?
***
Sabredin. Yeni diktiğiniz için ve martta toprak fazla soğuk olduğu için yeni köklenme yapamamış. Var olanları ise muhtemelen soğukta aktifleşemeyip çürümüştür. Sebep bu. Sıcak sayesinde yeni uzatacağı kökleri toprağa bağlanır. Sonra hızlıca büyür. Gübre filan hiçbir şey vermeyin. Dibini çapalayıp tam dibinden toprağı geçici olarak biraz azaltın ki sıcak daha rahat dip kısmına ulaşsın. Bu yıl zaten mart soğuk geçti. Burada Didim’de bahçemdeki muz her yıl martta yılın ilk yapraklarını çıkarırken bu yıl nisanda başladı. Nisan da pek sıcak geçmemişti. Bu yüzden ikinci yaprakları henüz yeni çıkmakta. Sizinkinin şimdi kökleri uzayacak. O halde hızlıca gelişimi anca haziranda mümkündür. Şimdi henüz yeni aktifleşmeye başlamıştır. Çok sık sulayın. Sulamaları öğleye doğru yapın.
Bahçede duvar dibinde öldü sandığım ama dediğiniz gibi baharla yüzünü gösteren fidem mevcut. Sabah akşam suluyorum. Duvar yüzünden güneş yeterli gelmiyor. Yine de şansı var mı?
***
Madem yeşerdi o halde bundan sonra baş döndürücü bir hızla büyür. Bodur değilse duvarı da aşacaktır. Sabah akşam sulamanız hiç gerekmez. Dip kısmı kurudukça sulamanız yeterli. Havalar ısındıkça sulama sıklığını arttırın. Fazla sıcakta dibindeki toprağın kurumasını beklemeniz şart değil ama çok da gerekli değil.
Ufacık fideye her gün bakıp durduğumu gören komşum, kökleri ve kocaman fazlaca büyümüş gövdesi ve yaprakları olan bir muz ağacını bana hediye getirip bahçeyeye dikti. fazlasıyla büyük olduğu için yerini sevip sevmediğini anlamıyorum henüz ancak kaybetmek de istemiyorum. Sizce şansını artırmak için ne yapabilirim? Kocaman bir kalın dal ve üç kocaman yapraklı. Çok derine dikemedik ağır olduğundan. Bu haliyle yaşama şansı var mıdır?
***
Susuz bırakmayın yeter. İki yıl sonra bir metre öteden bile kalın güçlü muzlar yükselmeye başlayınca bahçenizin istenmeyen bitkisi olabilir. Mesela ben pişman olum. Neyse kaybetme konusunda korkacağınız bir şey yok. Sık sık sulayın. Gübre vermek istiyorsanız köklerinin yerine alışması için en az 6 hafta bekleyin. Sonra isterseniz gübreleyebilirsiniz. Azot gübreleri kullanmayın. Zira çok yerde hem gördüm hem işittim meyve verdiği zaman kuvvetli rüzgarlarda tepeden kırılıyor. Çünkü azot gübresi yüzünden kof gelişmişler. Benimkinde hiç kırılma olmadı çünkü o konuda dikkatliyim. Bulabildiğiniz her tip hayvan gübresi uyar. Kuş gübresi dahil. Azot zengini olsa bile sırf azot gübresi değildir. Bünyeye çok iyi dirençlilik kazandırır. Bitkiyi büsbütün devleştirir. Kof gelişimlere neden olmaz.
Sebze üretimi için kurduğum seraya antalyadan aldığım muz ağacını diktim. Toprak yok. Kumluk alan. Bildiğiniz plaj kumu. Yazın sera sıcaklığı 40’ı geçiyor. Kışın en fazla 5 dereceye düşüyor serada. Deneme amaçlı. Fikir ve önerileriniz nedir?
***
Plaj kumu deniz suyunun etkisiyle felaket tuzludur. Çoğunluk bitki türleri tuzlu yerde yaşayamaz. Muz için seranın ısı derecelerinde hiç sorun yok.
… birkaç gün önce aldığım ağacın yaprakları aşırı derece kendini saldı, yere bıraktı. Suyu da var. Neden yaprakları bu kadar kendini salıyor olabilir?
***
Sebepler çok. Bu konuda sayfa var. Ama önemli değil çünkü muz son derece güçlüdür. Kolay kolay çürüyüp ölmez. Sadece kökler çok ciddi anlamda zarar görmüş. Yine sorunuz olursa lütfen buraya değil aşağıda linkini verdiğim kendi sayfasına yazın.
1- Sebeplerin sayfası: Toprakta köklerin yanması, zehirlenmesi, kök çürümesi
2- Kendi sayfası: Salonlara bodur muz, Musa acuminata ‘Super Dwarf Cavendish’
Dona dayanıklı muz ağacı dikmek istiyorum ama Afyon’da hangisi dayanıklı olur?
***
Japon muzu sanıyorum uygundur. Nasıl bulursunuz onu bilmiyorum.
Didim’de bahçeme ağacı ektim. Gayet güzel görünüyordu. Ancak geçen hafta aşırı rüzgarda ortadan kırıldı. Kırık kola tahta ile destek yapar gibi sardım. Ama yaprakların canlılığı azalıyor. Ne yapmam lazım acaba?
***
Ben de Didim’deyim. Yaklaşık yedi yıldır bahçemde muz yetiştiriyorum. Çok fırtınalar gördü ama hiç kırılma olmadı. Sizinkinin kırılmasından sebep azot gübresi ile geliştirilmiş olmasıdır. Bu yüzden yapısı hem kof hem fazla gevrek oluyor ve rüzgarlarda kırılıyor. Şimdi yapmanız gereken şey kırık yerden hatta isterseniz biraz daha aşağıdan kesmek. Sürekli iç içe yapraklar geliştirdiğinden dolayı kestiğiniz yerin iç ortasından yeniden sürer. sıcak havada çok hızlı büyüyor. Bir ay sonra en az üç tane koskocaman yaprakları olacaktır. Gübre olarak koyun, keçi gübrelerinden kullanmalısınız. Azot gübresi az miktarda verin ama öncelik hayvan gübreleri olsun.
Terasta muz ağacım var. 3 metre olmak üzere. Haftada 2 yaprak çıkarıyor. 3 yıldır yetiştiriyoruz. Yan sürgünleri oldu. Henüz meyve vermedi.
3 hafta önce bahçemize 4 adet bodur muz ağacı diktik. Boyları yaklaşık 1,5m. İlk geldiklerinde yapraklarında yıpranma ve kararma vardı. Ancak son bir haftada neredeyse tüm yaprakları ve ortadan yeni gelen yapraklar da kararmaya ve kurumaya başladı. Her gün akşam saatlerinde düzenli suluyoruz ve toprağın nemli olmasına dikkat ediyoruz. Direkt olarak güneş alıyorlar. Toprakları yeni ve gübreli. Acaba çok yüksek sıcaklıktan (38-40 derece) mı kuruma oluyor? Nasıl kurtarabiliriz öneriniz var mı? Kuruyan yaprakları tamamen budamalı mıyız?
***
Kuruyanları kesin. Galiba gübre yakmış. Çünkü en içten gelen sürgünlerin bu sıcakta çok hızlı gelişmeleri, bir hafta içinde koskocaman yaprak haline gelmeleri gerekir. Üç haftada sonuç bu ise hemen acilen oradan sökün. Toprağı boşaltın. Oraya gübresiz toprak doldurarak yeniden dikin.
büyük muz ağacım meyve verdi. Üst kısım daha dolgun muzlar. Altlara gittikçe küçülüyor. En uçta aşağı sarkan bordo ağır çiçek kesilir mi? Orada muzlar oluncaya kadar kuruyacak mı?
***
O kısmı acilen kesmelisiniz. Boş yere kuvvet harcıyor. Eğer kesmezseniz meyvesiz çiçekler aça aça aylarca uzar gider. Uzamasının sonu yok. Sürekli yaprak yaprak açılıp erkek çiçekler açıyor. Yerlere çiçekler düşüyor, nektar damlıyor. Her yeri karıncalar ve böcekler sarıyor.
Muz ağacının meyve vermesi için 2 tane olması şart mı yoksa tek ağaç kendi başına meyve verebilir mi?
***
Çift olması hiç gerekli değil. Tek başına meyve verebiliyor. Zaten bizzat yetiştirdiğim gördüğüm bir şey.
Meyveler içi boş oluyor. Neden?
***
Yeterince büyümüşlerse boş olmaması gerekir. Bu durumda niçin boş olur bilmiyorum. Normalde yeşilken içi sert ve sanki susuz gibi ve lezzetsiz sünger yapısındadır. Dalından kesip soğuk olmayan bir yerde bekleteceksiniz. Beş-on gün içinde sararırlar. O zaman içleri başkalaşmış ve bildiğimiz tatlı muz meyvesi haline gelmiş olurlar.
İlk sene muz oldu fakat dün dal muzla beraber kırıldı. Siyah naylon poşete odaya koydum. Muzların sararması için yanına elma koymak gerekirmiş. Doğru mu acaba?
***
Doğru mu bilmem ama tamamen gereksiz şeyler bunlar. Muz açıkta yani poşette olmayacak. Açıkta olarak normal oda sıcaklığında birkaç günde sararma başlıyor. Ortam ne kadar serin olursa sararma o kadar gecikir. Normal oda sıcaklığında en geç 10 gün içinde sapsarı ve tam yenecek hale gelirler. Mutfak daha iyidir. Çünkü ortamdaki sebzeler, meyveler etilen gazı salar ve bu da sararmayı, olgunlaşmayı çabuklaştırır. Kendi denemelerimin sonucunu yazdım.
Bahçemizde muz ağacı var. Hava şartlarından sanırım yaprakları dona maruz kalmış diye düşünüyorum. Ne yapabiliriz? Yapaklar inceldi, koyulaştı, kendini aşağıya saldı ve kokmaya başladı.
***
İzmir’de muzları bu kadar kötü etkileyecek kadar soğuk bu kış şimdiye kadar henüz olmadı. Ama eğer tepe bir mahallede iseniz ve muz kuzey ve kuzeydoğu rüzgarlarına tam açık bir yerde ise o kadar kötü etkilenmesi normal. Yapılacak bir şey yok. İlkbaharda köklerinden yeni sürgünler çıkıp çok hızlı bir şekilde büyümeye başlarlar. Veya iç içe yaprak saplarından oluşan gövdesi kış boyunca soğuktan fazla etkilenmezse ilkbaharda gelişimine devam eder.
Bana hediye tam 21cm muz ağacı geldi. Cinsi hakkında haberim yok. Evde besliyorum. 21-24 arası sıcaklık mevcut. İlk geldiğinde her yeri yeşil idi. Yavaş yavaş yaprakların kenarları sarardı. Kaloriferin yanında tutuyorum ama sararma devam etti. Acaba ölüyor mu?
***
Yapraklar tamamen kurusa bile kolay kolay ölmez. Bakımı hakkında sayfası: Salonlara bodur muz, Musa acuminata ‘Super Dwarf Cavendish’
Bahçeme geçen yıl ekim ayında muz fidanı diktim. Gayet güzel tuttular. Soğuklar başlamadan fidanları dondan koruyucu örtüler ile sardım. Bu kış çok sert geçtiği için kurudular gibi görünüyor. Baharda tekrar canlanır mı?
***
Evet canlanır. Koruma fazlasıyla işe yaradıysa, iç içe gelişen yaprak saplarından ibaret yalancı gövde pek zarar görmedi ise içten yeni yapraklar sürmeye başlar. Ama yalancı gövde korunamamışsa kökten sıfırdan yeni filizlenmelerle gelişime devam edecektir. Bunlar bile çok hızlı gelişip yaz ortasına kadar ekim ayındaki gibi gelişmiş, büyümüş olurlar.
Muz bitkisinde sık görülen hastalıklar ve çözüm yolları nelerdir? Bitkinin hastalıklara karşı daha dirençli olması için uygulanması gereken rutinler var mı? (Kükürt, göztaşı, bordo bulamacı vs. bu ürünler muz bitkisinde bir işe yarıyor mu, yaramıyorsa hangi bitkilerde ne işe yarar?)
***
8 yıldır bahçemde muz gübre vermedim halde ve gerektiği kadar sulamadığım halde canavar gibi yetişiyor. Bir de gübre verseydim herhalde bahçenin her tarafına yayılacaktı. Kış soğuklarından etkilenmekten başka hiçbir hassaslığı yok. Kışın soğuk durumuna göre yapraklar kurur. -1C dereceye kadar soğukta sadece yapraklar kurur, yalancı gövdeler zarar görmez. Daha fazla soğukta onlar da zarar görür, tamamıyla kurur, çürür giderler ama ilkbaharda dipten yeni sürgünler çıkararak sıfırdan ama müthiş bir hızla yeniden gelişir. Siz kışın soğuktan etkilenmesi zararlarını mantar hastalığı zannediyorsunuz galiba. O tip çürümeler hastalık değil ve hiçbir şekilde zararı yok. Ayrıntılı bilgiler için yukarıdaki bilgileri okumalısınız. Başka yerlerden değil buradan okuyun. Muz (bahçeye dikili ise) hiçbir ilaç istemez. Hiçbir zararlısı yoktur. Sadece yaz boyunca bol bol sulama ister.
3 gün evvel bir muz fidesi alıp balkonumdaki geniş bir saksıya ektim. Balkonum öğleden sonra güneş alır. Cam balkon olduğu içinde rüzgar problemi yok. Ancak 3 gündür yapraklar kendini salmaya başladı. Havalar çok sıcak sayılmaz, gece 8-9 dereceye kadar düşüyor. Acaba sıcaklıktan dolayı mı yapraklar ölüyor, yerini mi beğenmedi, toprağı mı sıkıntılı bilemedim. Ne yapmamı önerirsiniz?
***
Bir şey yapmayın. Kökler yeni toprağa alışamadığı için öyle oluyor. Muhtemelen sıcak serada yetişmiştir. Bu durumda aniden daha serin bir yere geçince kökler zarar görüyor. Havalar ısınınca hızlı bir şekilde yeni kökler geliştirip canlanır.
Ben 4 gün önceden bir muz fidanı aldım ve bahçemde akşama kadar güneş gören yere diktim. Şu anlık bir sıkıntı yok. Büyümeye başladı yeni yaprak çıkardı. Hızlı gelişmesi için diktikten 5 gün sonra hayvan gübresi verdim. Acaba muza zararı olur mu?
***
Gübrenin niteliğine göre ve verme şeklinize göre değişir. Kökler yanıp çürüyebilir. Ama usule uygun verdiyseniz zararı olmaz. Ayrıca muzların hızlı gelişimi sıcaklığa ve suya bağlıdır. Fazla fazla gübre verme hızını arttırmaz bilakis güdük, cüce ve çelimsiz bırakır. Şu sayfada açıklamaları var: https://azbitki.com/topragin-ec-derecesi
Ben 1 hafta önce muz fidanı aldım ve bahçemde güneş gören yere diktim. Akşam suluyorum sabah saat 11 civarinda toprak kuruyor. Muz 17:00 kadar güneş görüyor. Güneşli havada sulamalı mıyım yoksa akşamı beklemem mi gerek?
***
Toprak yüzeyi kurusa bile kökler o kadar kuru ortamda kalmıyordur. Akşamdan akşama sulayabilirsiniz.
Muz fidanı almıştım kargocular getirirken dalı en dipten kırmışlar. Sadece kök var. Kökü sağlam tutabilir diye diktim bahçeme ancak dal olmadan çürür mü böyle bir tehlike var mıdır?
***
Muzların zaten dalları olmaz. iç içe gelişmiş olan yaprakların oluşturduğu bir yalancı gövdesi olur. Eğer o dipten kırılmışsa tekrar filizlenecektir. Çünkü önemli olan şey çok kalın olan dip kısmıdır (bu kısım aslında toprak altı kısmıdır). İşte o sağlıklı ise, sıcakta çok hızlı bir şekilde sürekli yeni yapraklar verir. Ve kışın toprak dışı her şeyi tamamen çürüyüp yok olsa bile ilkbaharda havalar ısınınca hızlıca yeniden gelişim gösterdiğini görürsünüz. Şimdi bugünlerde çürümeden hayata tutunursa sonrasında yıllarca yaşar. Yok etmeye çalışsanız bile toprak altında yaşayan kalın yumrusunun bir parçası bile kalsa tekrar filizlenir. Şimdi yapmanız gereken şey güneşten ısınmasını sağlamak. Üzerini tamamıyla toprakla örtmemelisiniz yani güneşin ısıtıcı ışınları üzerine değmeli. Yeni filizler çıkınca o zaman örtün.
Merhaba, istanbulda etrafı korunaklı küçük bir bahçem var, killi toprakli ve sadece öğlen birkaç saat güneş alıyor. Mesela ortancalar çok zahmetsiz bir şekilde yetişiyor. Fakat ben muz agaci, starlice, areka, bambu, monstera gibi tropikal görünümlü bitkileri çok beğeniyorum ve duvar kenarına böyle birkaç çeşit dikip denemeyi çok istiyorum. Olmaz dediler, akuba ve fatsia önerdiler, fakat bunların yanında daha uzun boylu ağaç türevi bir çeşit olsun istiyorum. Kışı gecirebilmesi için bu tür bitkilerden hangileri daha dayanıklıdır acaba veya korumaya alarak oldurabilir miyim? Direk bahçe toprağına ekmek mi daha iyi olur yoksa saksıda bakmak mi? Mesela saksıda baktigim kaucuk bu sene bütün kış bahçede kaldı ve bir sorun olmadı, o yüzden belki bunlar da olur diye ümitlendim. Önerilerinizi paylaşırsanız çok sevinirim.
***
İstanbul’un neresi ise oraya göre çok şey fark eder. Mesela tam merkez yerler ve yeşilköy, bakırköy, kadıköy (tepelik olmayan yerler) civarları saydığınız türlerden bazılarına uygundur. Ama her bitkiye değil. Buralarda bile birkaç yılda bir olan biraz fazla soğukta saydıklarınızın çoğu ölür. Muz ise, kışın az soğuk bile olsa yaprakları mahvolur gider ama ölmez, ilkbaharda hıdrellezden itibaren hızlı bir şekilde kocaman yapraklar vermeye başlar. Starliçe daha dayanıklıdır. Bundan hiç çekinmeyin. Kauçuk dediğim gibi, bir iki yıl kış biraz az soğuk oldu ölmedi diye hiç güvenmeyin. 9 yıl önceki şiddetli geçen kışta Didim, Bodrum civarlarında sokaklardaki, bahçelerdeki koskocaman kauçuk ağaçları feci şekilde donarak can verdiler. İstanbul’da hiç şansları yok. Devetabanı da aynı şekilde, tavsiye etmem. Şeflera tam uygundur. Aralyalar da öyle. Bambu zaten hiç sorun yok ama tüm bahçeyi istila eder, başa çıkamazsınız ve bin pişman olursunuz. Beylikdüzü, tuzla gibi hem yüksek rakım yerler, hem de ayrıca kuzeyli rüzgarlara tam açık yerler hassas türlere hiç uygun olmaz. Başta dediğim gibi İstanbul’da nasıl bir yerde yaşıyorsanız durum ona göre değişir. Sonra, ortanca ile kıyaslamayın. Erzurum soğuğuna bile dayanıklı bir tür ile Antalya’da bile durumu riskli olan türler arasında kıyaslama yapmamalısınız.
Komşumun 1,5 metre kadar muz ağacından sürgünü ayırdık ve kendi bahçemize ektik. Öğlen 1den akşam 5e kadar güneş görüyor. Ektiğimiz günün sabahında yapraklarının sarkıp bir tanesinin de kırıldığını gördüm. Acaba tutmayacak mı? Düzelmesi için ne yapabiliriz?
***
Muzların sürgünü veya dal gibi, gövde gibi görünün kısmını kesip alırsanız bunlar işe yaramaz. Ama eğer sizin aldığınız sürgünün dibinde, kesince kesik yeri bembeyaz turp içi gibi görünen çok sert rizom kısmı varsa kesin tutar. Böyle yaptıysanız hatanız yok ama bugünlerde yaptıysanız zaman yanlış. En geç haziran sonuna kadar yapmanız gerekiyordu ki yaz sonuna kadar yeterince yeni kökler geliştirebilsin. Bunla fazla sıcağa ihtiyaç duyurur. Ekim ayı girdikten sonra gelişimleri büyük bir hızla yavaşlar. Şimdi bu bir ayda yeterince gelişim yapabilirse iyi. Yaprakların çoğunu kesip atın. En yeni yaprakları ise kesip kısaltın. Böylece bünye fazla su kaybetmez ve köklenmesi kolay olur. Bundan sonra muzlardan sürgün ayırmak isterseniz haziran sonundan önce yapmalısınız.
Zonguldak’ta muz ağaçları var ama meyve falan vermiyorlar sadece sürekli yavrulayip duruyorlar. Onlardan birini alıp saksıya dikip kilise getirmek istiyorum. tabi salonda bakicam, balkon olur mu bilmiyorum çok rüzgarlı. Sizce bu doğru bir fikir mi? Topragiyla saksıya diktigimde buraya adapte olur mu? Orda bahçede, burda salonda olacak.
***
Hiç iyi fikir değil. Evlerde birçok problemler olur. Tavsiye etmiyorum. Hiç bulaşmayın.
Bahçemize 2023 şubat ayında 2 metre boyunda muz almıştım. Geçen sene Çürüyor gibiydi ardından yalancı gövdeyi kestik, 2023 ilkbaharında toplam 4 adet yeni filiz çıktı ve 1 metre uzadı boyunca hızlıca uzadılar. 2024 yılında ise tüm yaprakları neredeyse kurudu. 2 adet yalancı gövdenin birkaç yaprağı kaldı. bazılarının üst yaprakları dahil tüm kuruyanları kestik. Yaprakları kestiğimiz için baharda tekrardan gelişmesinde bir sıkıntı olur mu?
***
Yaprakların kışın kuruması gayet normal ve hiçbir problem teşkil etmez. İlkbaharda havalar ısınınca yalancı gövdelerin iç merkez yerinden yeni yapraklar gelecektir. Eğer amacınız meyve değilse, bu takdirde yalancı gövdeleri de hiç önemli değil. Ama meyvesini istiyorsanız kışın yalancı gövdelerin kurumaması gerekiyor. Yapraklar kurusun onların meyve verimine etkisi olmuyor.