Bitkilerin kalsiyum ihtiyacı

Kalsiyum elementinin bitkiler için önemi, faydası ve eksikliğinde bitkilerin nasıl zarar göreceği hakkındadır.

Kalsiyum alkali toprak metallerinden, yeryüzünde en çok bulunan beş kimyasal elementten biridir. Doğada saf halde değil, en çok kalsiyum karbonat (CaCO3) halinde bulunur. Kalker taşı, dolomit taşı, tebeşir ve mermer doğadaki CaCO3 çeşitleridir. Ayrıca alçı taşı vardır ki bitkiler için elverişlidir.

Kireç taşları kalsiyum karbonat kitleleridir.

Doğal kireç taşı (kalker taşı) sert yapılı olanlarının duvar yapımında kullanımları yaygındır.

Kireç taşları

Kalsiyum karbonat sayesinde bitkiler topraktan kalsiyum alırlar.

Ham kireç taşı olan kalker taşları dünyanın her yerinde toprakla karışıktır. Genelde mavimsi gri ve krem renginde olarak iki tiptedirler. Bembeyaz olanları da var. Daha yumuşaklarına tebeşir taşı denir. Suda erimez ama bir şekilde ufalanıp zerrelere ayrılır ve su tarafından sürüklenir. En kolay ufalananı tebeşir taşlarıdır.

Bitkilerden bazıları ihtiyacı olan kalsiyumu topraktaki kalsiyum karbonattan, ama köklerden çıkardığı enzimlerle kalsiyumu ayrıştırarak alır. Fakat her bitki bunu beceremez. Ayrıca eğer toprakta kalsiyum karbonat çok fazla ise o toprakta her bitki iyi bir gelişim gösteremez (⇒ayrıntılı bilgi). Normalde kökler çıkardığı enzimlerle sert taşlardan ihtiyacını karşılarken o taşları deler geçer. Dolomit taşı ise magnezyum da içerir. Bitkiler dolomit taşından kalsiyumun yanısıra magnezyum ihtiyacını da karşılar.

Topraktaki kalsiyum karbonatın bir kısmı bazı doğal gübrelerin ve yaprak çürüntüsü gübrelerin etkisiyle kalsiyum nitrat’a dönüşür ve böylece bitkilerin kalsiyum alımı mükemmel olur.

Kalker taşı

Doğadan iki ayrı tip kalker taşı (doğal kireç taşları)

Alçı taşı

Bitkilerin kalsiyum ihtiyaçları için tam elverişlidir. Ayrıca bitkiler bundan kükürt ihtiyaçlarını da karşılarlar. Kimyadaki adı kalsiyum sülfat dihidrat olup formülü ise CaSO4·2H2O şeklinde yazılır.  Alçı taşının gübre gibi, daha ziyade toprak düzenleyicisi olarak kullanımı vardır ama her toprağa iyi gelmez. Öncelikle toprağınızın kimyasal özelliklerini çok iyi bilmeniz gerekir.

Bitkiler için önemi

Kalsiyum bitkilerde diğer elementlerin, minerallerin bitki içinde dolaşımını dengeler. Hücre duvarlarında koruyucu etkisi var. Yeni oluşumların devam etmesi, filizlerin gelişmesi bu sayede mümkün olur. Yoksa hücreler korunamaz, dağılmalar olur ve çürüme başlar. Eğer bitki topraktan kalsiyum alamazsa ölüm sürecine girer. Fazla yaşamaz. Bir bitkinin varlığının, ağırlığının en büyük kısmı karbon, geri kalan çoğunluk potasyum ve kalsiyumdur. Diğer elementlerin varlığı çok azdır. Bitkiler karbonu havadaki karbondioksitten, kalsiyumu ise ancak topraktan ve sudan alırlar. O halde bitkinin topraktan ne kadar çok kalsiyum alması gerektiğini hesap edebilirsiniz. Yaklaşık olarak potasyum ile aynı miktarda diyebiliriz.

Bitkilerde azot, fosfor, potasyum ne kadar önemliyse kalsiyumun da en az onlar kadar önemi vardır. Fakat süs bitkileri için hazırlanmış özel bitki besinlerinde kalsiyum yoktur. Ancak, salon bitkileri için hazırlanmış torf topraklara belki fark etmişsinizdir sert kireç taşları parçaları katarlar. Bu hem pH dengelemesi içindir hem de bitkilere kalsiyum sağlar. Sulama suları da bitkiler için gereken kalsiyumu az çok içerirler.

Bitkinin topraktan kalsiyum alamaması toprakta kalsiyum olmadığından dolayı değil, toprağın kimyasal dengesinin bozulmasından kaynaklanır. Mesela gübrelerin ve bitki besinlerinin yanlış kullanımı ve gereğinden fazla kullanımı gibi hatalar. Toprakta demir ve/veya potasyum fazlalığı dengeyi fena bozar. Kalsiyumun ham maddesi diyebileceğimiz kalsiyum karbonat (kireç) toprakta çok fazla olursa bu durum  yine bitkiler için zararlıdır. Tekrar belirteyim, bu konuda bitkiler için en elverişli madde kireç taşı değil alçı taşıdır.

Bitkinin kalsiyum alamamasının belirtileri

Bitkilerde kalsiyum eksikliği alametleri

Yapraklarda şekil bozukluğu, hareket kabiliyeti azlığı, gelişemeyip küçük kalma, yeni gelişen yaprakların çirkin şekillerde kıvrık olmaları, açılamamaları, el ile yardım gerekmesi ama yine de gelişimin kötü olması, gelişememeleri, serpilememeleri.. Bazen de yeni filizlerin, çiçek tomurcuklarının ve yaprak uçlarının kararıp çürümesi.. Domateslerin biberlerin hamken kararıp çürümeleri.. Yeni yaprakların fazlaca içe kıvrık veya dışa kıvrık olup gelişememeleri küçük kalmaları..

Dikkat: Yukarıdaki alametler bambaşka etkenler yüzünden de olabilir. Bu yüzden siz oradan buradan okuduğunuz bilgilere göre toprakta şu eksik ondan vereyim, filan madde eksik o gübreden vermem lazım gibi hatalara girmekten kaçının. Yapacağınız en iyi şey her zaman toprağı olması gereken düzende tutmaya çalışmak olsun. Saksı bitkilerinizde sorun olursa toprağını değiştirmeniz daha iyi olur. Çünkü sorunların gerçek sebebini bulmak ancak toprağın üst düzey analizleriyle mümkündür.

Tarlalarda, bahçelerde

Domates meyveleri henüz yemyeşilken simsiyah çürümeler oluyorsa sebep köklerin topraktan yeterince kalsiyum alamamasıdır. Fazla asitli ya da potasyumu bol topraklarda görülür ve domates çeşidine göre durum değişir. Çaresi en alt yaprakları ıslatıp üzerlerine toprak serpmektir. Böylece bitki toprakta bolca bulunduğu halde kökleriyle almayı beceremediği kalsiyumu yapraklarından alır. Ama tam etkili yöntem kalsiyum nitrat’ı suda eritip en sağlıklı yapraklara fısfıslamak ya da o su ile bitkilerin toprağını sulamaktır. Onun yerine aynı şekilde toz alçıyı suda eritip deneyebilirsiniz. Tarım kireci de tam uygundur.

Tarım kireci

Karadeniz bölgesinde fındıklara, İtalya’nın bazı yerlerinde üzüm bağlarına uygulanan bir yöntem toprağa tarım kireci katmaktır. Tarım kireci Türkiye’de toz / yarı toz halde, Avrupa ülkelerinde ise genelde küçük taş kırpıntıları şeklinde kullanılıyor. Toprak çok fazla asitli oluyorsa ama orada yetiştirilecek bitkiler asitli toprak uyumlusu değilse kullanılır. Her durumda kullanılmaz. Tarım kireci bildiğimiz kireç değildir. Bunu da belirteyim. Bildiğimiz kireç tarımda kullanılmaz. Ancak belki aşırı derecede asitli toprakların dengelenmesi için kullanılabilir. Tarım kireci farklıdır. Çeşitli kalsiyum bileşikleri içerir, CaCO3 değil.

Yazar: Erdal Yüksel

Kategori: Toprak - Gübre - Saksı

Etiketler: | | |

'Bitkilerin kalsiyum ihtiyacı' hakkında sorular, açıklamalar

  1. Semih A. -İstanbul dedi ki:

    Yağmur suyu kullanıyorum. Kalsiyum eksikliği ortaya çıkarsa mı önlem alayım yoksa sorun yaşamadan kalsiyum desteği vermeli miyim?
    ***
    Önemli olan torağın özelliğidir. Sorun çıkacağını sanmıyorum.

  2. İlker K. -Karaman dedi ki:

    Bahçeme kalsiyum ihtiyacı için yumurta kabuğu dökmek istiyorum. Siz ne dersiniz?
    ***
    Hiç gerekmez. Bizim meraklılarımız batılı kaynaklardan bahçecilikle ilgili şeyler okuyup incelikleri bilmeden bizlere tavsiye eder. Yumurta kabukları da o hesap.. Yani mesela Almanya, İngiltere, ABD’nin kuzeybatı kesimleri ve Hollanda fazla yağışlıdır ve topraklar asitlidir. Oralarda bahçelere tarım kireci gibi, yumurta kabukları gibi şeyler toprağa katmak tavsiye edilir. Ama sadece öyle yerlerde faydası olur. Bizim Doğu Karadeniz bölgemiz gibi. Yani oralarda tamam ama Türkiye’nin çok yerinde gerekmez hatta zararlı bile olabilir.

  3. Kamil T. -Balıkesir dedi ki:

    Son kullanma tarihi geçmiş Calciyum (calci-net) gibi ilaçları eritip saksıya döksek bitkilere zarar verir mi ya da faydası olur mu?
    ***
    Bilmiyorum. Bu sayfanın konusu bitkilerin kalsiyum ihtiyacı ve bitkilerin kalsiyumsuz kalmalarındaki problemler. Ama bitkilerin kalsiyumsuz kalmaları genel olarak çok nadirdir. Zaten kalsiyumun olmadığı toprak yoktur diyebiliriz. Sadece bazı durumlarda toprağın kimyasal dengesi bozulursa o durumda toprakta ne kadar kalsiyum olursa olsun bitki alamaz. Bu tür problemin çözümü toprağa kalsiyum takviyesi yapmak değil kimyasal dengeyi düzeltmek olmalıdır. Toprağa ilaç vermekle kimyasal dengeyi bozabilir ya da bitkileri zehirleyebilirsiniz.

  4. Mustafa Çakı dedi ki:

    Bahçedeki sebzelerim sarardı ve gelişmedi. Kalsiyum eksiğinde şüpheleniyorum. Yeni fide ekip kalsiyum eksiğini nasıl kapatabilirim?
    ***
    Bu şüphenize delil nedir? Tam tersi demir eksikliği olabilir. Aslında bu tip problemler daha ziyade gübrelerin yanlış kullanımında olur. Eğer gübre verdiyseniz toprağı çok derinden çapalayıp iyice alt üst edin. Sonra yeni fideler ekin. Kalsiyum eksikliğinden eminseniz tarım kireci bulmanız lazım.

  5. Sungur T. -Tekirdağ dedi ki:

    Kaktüs ve sukulentlerimin toprağına dolomit katmayı düşünüyorum (tabi artık bunu gelecek baharda yapacağım). Harca ne oranda katmalıyım?
    Kullandığım toprak şöyledir:
    % 50 Toprak (2/3’ü orman toprağı, humus, torf karışımından oluşan Yaprak markalı toprak;. 1/3’ü solucan gübresi). % 50 mineral (2/3’ü ponza, 1/3’ü kaba dere kumu)
    Bu sürekli kullandığım karışıma dolomiti ne oranda katmalıyım sizce? Ancak piyasada saksıya uygun büyüklükte bulamadığım için kırıp kullanacağım artık.
    ***
    Buna benzer karışım topraklar hakkında birçok kişi bana şikayetler bildirdi (bitkileri çürütüyor vesaire). Ama eğer siz uzun zamandır o marka toprağı kullanıyor ve faydasını görüyorsanız sizinkinde sorun yok demektir. Dolomit çok istisnai durumlarda gerekebiliyor. Kullanmayın. Boş yere başınıza zahmetli iş çıkarmayın. Dolomit taşı reks ve benzeri ev begonyalarının topraklarına ve chamaedorea salon palmiyesi toprağına katılabilir. Diğer saksı bitkilerine lazım değil. Ayrıca, toprağa karıştırmaktan ziyade saksının dibine koysanız daha iyi olur.

  6. Selim B. -Muğla dedi ki:

    Bitkiler dolomit taşından hem kalsiyum hem magnezyum ihtiyacını karşılaması için 12-20 litrelik bir saksıda dolomit taşını ne şekilde kullanmamız gerekir? Toprağa karıştırarak mı, saksı altına sererek mi yoksa toprak üstüne sererek mi?
    ***
    Sadece saksıya toprak doldurmadan öce alt katman olarak uygulamalısınız. Ayrıca çiğ yumurta kabukları ve bir miktar da gübre ile karıştırırsanız bitkinizde şahane güzel bir gelişim olacaktır. Dolomit taşlı alt tabakayı şu sayfadaki gibi yapın: Salon bitkilerine hayvan gübresi nasıl verilir?

  7. Hüseyin Çetiner dedi ki:

    Tarım kirecini sulandırılmış halde verebilir miyiz? Özellikle biberde.
    ***
    Hiçbir şey fark etmez. Çünkü suda çözünme özelliği yok. Toprağı biraz çapalayın. Tarım kirecini serpin. Sonra sulayın.

  8. Elif, Konya dedi ki:

    Geçen yıl çilekten tutunda bostanlara ağaçlara kadar hep sıvı kalsiyum verdim. Önceki seneler domatesler dip çürüklüğü vardı. Şimdi biraz geç kaldım. Kirazlarımın çoğu büyümeden karardı. Sıvı kalsiyum meyve dönünce mi yoksa daha çiçek şeklinde mi verilmesi gerek?
    ***
    Domatesler neyse de diğer bitkilerinizde önceki seneler sürekli meyve kararması oluyor muydu? Geçen yıl meyveler problemsiz mi gelişti? Bütün bunları iyi gözlemleyerek düşünmek lazım. Sorunuza evet veya hayır diye cevap veremem. Gerekmediği halde sürekli kalsiyum takviyesi o toprağı fena halde bozar. Gerekli gibi göründüğü durumlarda ise toprakta mutlaka yeterince kalsiyum vardır. Birçok yerde esas problem potasyum fazlalığı. Bu yüzden kökler toprağın kimyasal dengesizliği sebebiyle topraktaki her ihtiyacı olan maddeyi alamaz. Yapmanız gereken en akıllıca iş toprağınızın analizini yaptırmak ve o doğrultudaki tavsiyelere göre gerekenleri yapmaktır. Analize hiçbir şekilde imkanınız yoksa o durumda tavsiyem toprağınızın yapısını değiştirmek için elinizden geleni yapmalısınız. Derinden belleyip çapalayın. Bol bol dere kumu ve leonardit toprağa karıştırın. Gübre serper gibi az miktarda değil, çuvallarca olması şart. Mesele metrekare başına en az yarımşar çuval leonardit ve dere kumu yayın ve tekrar derinden çapalayarak toprakla iyice karışmalarını sağlayın.

  9. Mert Kumtepe dedi ki:

    İzlediğim Youtube videosunda dolomit tozu döküyorlar, dolomitin kalsiyum ve magnezyum içerdiğini ve bunun bitki sağlığını koruduğunu, bitkiye enerji sağlamada yardımcı olduğunu belirtmişler. Dolomit tozunun toprağı alkali forma döndürdüğü için bir ay sonra da biraz demir sülfat atarak toprağın eski hale döneceğinden bahsetmişler. Bir firmayla görüştüm, dolomit taşını bir miktar toz halinde öğütürüz fakat içerdiği besinler bitkinin alabileceği formda mı ve bitkiye faydası olur mu tam olarak bilmiyoruz araştırıp size dönüş yapalım dediler. Sizce faydası zararı nedir? Videonun doğruluk payı var mı?
    ***
    Videonun “genel anlamda” kesinlikle doğruluk payı yok. Filan ülkede bir televizyon programında anlatılmış olması da doğru veya gerekli olduğuna asla delil olamaz. Belki o uygulama alanında toprağın asitliliği tüm sınırların üzerinde bir asitlilikte ise kışın kökleri yakmasın diye öyle bir çözüm düşünmüş olabilirler. Bizi hiçbir şekilde ilgilendirmez ve uygularsak felaket derecede zararını görürüz. Size önemli bir tavsiyem, youtube videolarından bir şey öğrenmeye çalışmayın. Takipçi sayısını arttırmak için her türlü yalan bilgiyi gerçek gibi anlatan internet manyakları var. Dolomit sizin orada ancak toprağın dengesini bozar. Başka işe yaramaz. Saksılarda da kullanmayın. Magnezyum gübrelerde zaten var. Kalsiyuma gelince zaten her tip toprakta kalsiyum gereğinden çok fazlasıyla var. Sulama sularında da var. Nitekim dikkat ettiyseniz özel bitki besinlerinin ve özel gübrelerin içeriğine kalsiyum katmazlar. Orta ve Doğu Karadeniz bölgelerinde fazlasıyla asitli olan topraklarda fındık iyi gelişmediği için toprağa tarım kireci karıştırırlar ki pH seviyesi yükselsin, asitlilik azalsın. Tarlalarınız için en iyi şeyi yapmak istiyorsanız toprağınızı analiz ettirip o analizlerin sonucuna göre uzmanların tavsiyelerini alın ve onları uygulayın. Youtube videolarından mucize aramayın. Toprağınızı mahvedersiniz.

  10. Mehri K. -Malatya dedi ki:

    Çiçeklerime mermer tozu ne oranda katabilirim ya da suyla karıştırıp mi vereyim ne oranda mermer tozu faydali mi?
    ***
    Hiçbir faydası olmayacağı gibi zarar verme riski var.


Sorunuzu / Yorumunuzu Aşağıya Yazabilirsiniz.

Lütfen sorunuzu konu ile ilgili sayfaya yazmaya gayret edin.

Ön Adınızı ve şehrinizi yazın:

Sorunuzu/Yorumunuzu yazın: