Gebre otu, kapari
Bizim bildiğimiz gebre veya gebere otu Capparis spinosa türüdür. Genelde dik büyümeyen, yerde sürünür gibi gelişen çalı tipi bir bitkidir. Yapraklar susuz ve saatlerce güneş alan yerlerde mavimsi renkte olur. Dalları 1m’yi pek aşmaz ama ana gövde çok fazla dallanarak tek başına 1m kare alanı rahatça kaplarlar. Dalları sert ve batıcı dikenlidir. Yaz boyunca iri ve güzel çiçekler açar.
Kışın şiddetli don olayları görülmeyen (en fazla -8C derece soğuk olan) yerlerde: Ege, Akdeniz, Marmara bölgelerinin kıyı kesimlerinde uzun ömürlü bir çalı türü olarak yetişir. Burdur’da daha fazla soğuk oluyor ama orada kapari yetişiyor. En uygun yerler başta Ege bölgesi olmak üzere baharda yağışlı, yazın kurak geçen yerlerdir. Sonbaharda yağışlarla birlikte tüm yaprakları ve dalları bozulmaya başlar ve toprak üstü kısımları ortadan yok olur.
Doğal ortamları
Kayalıklar, çakıllı, taşlı, kumlu fakir topraklar ve deniz kıyısı kumlu / tuzlu araziler.. Kökleri derinlere iner. Böylece yazları sıcak ve kurak geçen Akdeniz ikliminde hayatta kalır. 40-45C derecede sıcakta, aylarca bir damla yağmur düşmeyen tam gün güneşli arazilerde kapariler gayet güzel bir şekilde gelişime devam eder ve iri iri çiçekler açıp dururlar. Kasım ayı yağmurlarıyla beraber tüm yapraklar bozulup kurur.
Türkiye’de iklimi uygun yerlerde doğal olarak bol bol yetiştiği halde değeri son yıllarda anlaşıldı. Oysa Akdeniz ülkelerinde çok yetiştirilen, gelişmiş batı Avrupa ülkelerinde çok sevilen yemeklik bir bitkidir.
Kullanım
Meyvelerinin yemeği, turşusu, salatası vs. yüzlerce çeşitte yeme amaçlı kullanımı olan kapari bitkisi oldukça besleyici ve şifalı bitkilerdendir. Kapari bitkisinden elde edilen gıda ürünlerinin başlıca faydası micronutrients (mikrobesinler) maddelerince zengin olmasıdır. Mikrobesinler kısaca demir, kobalt, krom, bakır, iyot, manganez, selenyum, çinko ve molibdendir. Ve çeşitli vitaminler. Bunları insan bedeni üretemiyor. Onun için insanların çok çeşitli gıda maddelerinden yemeleri gerekiyor. Kapari de onlardan biri.
Kapari fide üretimi
En kolay yolu taze tohumlarını hemen dikmektir. Tohumlar çok gevşek ve havadar çimlendirme toprağına 1cm’den daha hafifçe gömülmeli, yeri iyi esintili olmalı, tohumlar hava alabilmeli. Bir iki hafta içinde çimlenirler.
Kurutulmuş tohumların ise uyanmaları kolay olmaz. Bunları kış içinde ekin. Islak toprakta kış üşümesinden sonra ilkbaharda çimlenirler.
Çelik ile üretim
Özel işlemler gerektirdiği ve zor olduğu söyleniyor. Kısaca şöyle: Çelikler kış sonunda alınır. Ortalama 8 – 10 cm boylarında, 6 – 10 boğumlu (yaprak gözlü) taze dallarından olacak. Çelikler uçlardan değil daha alt kısımlardan edilmeli yani gövdeye bitişik kısmından kesilen kısımlar (topuklu çelik de deneyin). Çeliklerin köklenmesi için köklendirme hormonu gerekiyor. Başarı oranı %75 olduğu söyleniyor.
Klonlama
Laboratuar ortamlarında kapari parçalarının doku kültürü ile klonlanması mümkün. Önce tohumlar çimlendiriliyor. Sonra mini uzantılar parçalara ayrılarak klonlama yapılıyor.
Bahçemizde duvar arasından çıkmış. Çiçeklerinin fotoğrafını çekip google ile kapari oldugunu anladım.bulundugu yer izbe ve çalıların arasında.bahçede daha güzel bir yere taşıyabilir miyim.yada tohumları nasıl oluyor ve toplanabiliyor?
***
Güzel bir yere taşırsanız kesin ölür. Olduğu yerde dursun ve hiçbir şekilde ilgilenmeyin, hiçbir şekilde bakım yapmayın. Didim’de aylarca yağmur yazmazken yaz boyunca tamamıyla susuz arazilerde taşların arasında, bütün gün yakıcı güneşe, 35-40C derece sıcaklara ve kesin susuzluğa rağmen muhteşem sağlıklı serpilip meyve verdiklerini yıllardır görüyorum. Tohum için meyve vermesi lazım. Biliyorsunuz o meyvelerden turşu yapıyorlar. Meyveler iyice olgunlaşınca içindeki tohumlarını alın. Sonbaharda havalar iyice serinlediği zaman bahçenizde ilgilenmeyeceğiniz, sulamayacağınız bir köşeye irili ufaklı taşlar (karpuz kadar ve yumurta kadar boy boy taşlar) koyun ve aralarına tohumları serpiştirin. tohumlar taşların arasından aşağı, toprağa yuvarlanıp gitsin. Sonra unutun. Bu şekilde tohumlar çimlenir ve ilkbahar-yaz boyunca kendi kendilerine gelişirler. Sonbaharda ilk yağışlarla birlikte hızlıca yaprakları bozuluyor. Bahçenizde kapari köşenize hiç dokunmayacaksınız. Yıllarca meyvelerini alır değerlendirirsiniz.