Çuha çiçeği

Çuha çiçeği kış mevsiminin ortasından sonra çiçek açtığı ve soğuğa dayanıklı olduğu için kış aylarında ve ilkbahar başında parkları bahçeleri süslemede kullanımı yaygındır.

Çuha çiçeği, Primula vulgaris bitki türü

Primula vulgaris (çuha çiçeği) Primulaceae (çuhaçiçeğigiller) familyasının Primula cinsinin örnek türüdür. Süs bitkisi olarak kullanım için geliştirilen gösterişli çiçekli kültivarları Avrupa, Balkanlar, Anadolu ve İran’da bulunan doğal Primula vulgaris çeşitlerinden ve alt türlerinden melezleme – ıslah çalışmalarıyla ortaya çıkmıştır.

Genel özellikleri

Sadece dış mekanlarda yaşarlar. Kapalı mekanlara hiçbir uyumlulukları yoktur. Çuha çiçeğini evde yetiştirmek istiyorsanız kesinlikle 7/24 aşırı şekilde havadar, esintili bir odada, az güneş alan bir yerde bulundurmalısınız. Eğer mümkün değilse vazgeçin.

Çuha çiçekleri bütün yıl (uzun dönem susuz kalmazlarsa) yapraklıdır. Çiçek açmaya genellikle kış sonunda başlarlar. Hava şartlarının gidişatına göre çok daha erkenden, ocak sonu gibi çiçek açmaya başlamaları mümkündür. İlkbaharda havalar iyice ısınana kadar veya yaz başına kadar tekrar tekrar çiçek açmalarını istiyorsanız bakımını çok iyi yapmanız gerekir. çünkü güçsüz kalırlarsa sadece bir veya iki defa çiçek açacaklardır. Seralarda özel uygulamalarla aralık ayı gibi erkenden çiçek açtırmak da mümkündür.

Kuvvetli gelişim dönemi kış sonu ve ilkbahar ilk yarısıdır. Bu dönemde dipten yeni sürgünler vererek çoğalırlar. Fakat yaz sıcaklarında gelişimleri son derece yavaşlar. Sonbahar başında yeniden canlanma dönemine girerken tam o günlerde kökten ayırarak çoğaltabilirsiniz.

Soğuk ve serin aylarda park-bahçe çiçeklendirme amacıyla yaygın olarak kullanılan çuha çiçekleri balkonlarda saksıda yetiştirmeye de uygundur. Yarı gölgeli, serin ve sulanan bir yerde bulunuyorsa haziran sonuna kadar veya ortamın ve havanın serin olması şartıyla temmuza kadar çiçek açmaya devam ederler.

Çuha çiçeği -35C dereceye kadar soğuğa dayanıklıdır. Kışın gelişim göstermesi ve daha erkenden çiçek açması için günün çoğu vaktinde sıcaklığın 0C derece üstünde olması ve iyi derecede güneş alması gerekiyor. Yoksa çiçek açmak için baharı beklerler.

Saksıda nasıl uzun ömürlü yetişir?

Saksıda olsa bile sadece açık havada (balkonlarda ve bahçelerde( yetiştirebilirsiniz. Çünkü evlerde yaşaması mümkün değil. Buna göre çuha çiçeğini nasıl yetiştireceğinizi aşağıdan öğrenebilirsiniz.

Yaz dinlendirmesi

Çuha çiçeklerinin dinlenme dönemi yaz aylarıdır ama tam bir uyku haline geçmezler. Gelişimleri hiç durmadan yavaşça devam eder. Daha da yavaşlaması iyi olur. Bunun için yaz boyunca kuzeye veya kuzey doğuya bakan, gölge ve serin bir yerde bulundurup toprak tamamıyla kupkuru oldukça sulayın.

Toprak değiştirme ve kökten ayırmayla çoğaltma

Yaz sıcakları dinince (İstanbulda Ağustos ortasında, İzmirde Eylül ortasında) söküp kökten ayrılacak kadar gelişmiş yavruları ayırın. 1/5 oranında ponza taşı karıştırılmış humuslu doğal toprağa dikin. Yine gölgede ve serinde tutun. Ekim ayı sonuna doğru yarı güneşli bir yere alın. İstanbul’da güneyli yönlere bakan bir cephede baharı beklemeden çiçek açar. Ocakta çiçeklenmeye başlaması mümkün. Bu biraz da hava şartlarının nasıl gittiğine bağlı. Ama genelde şubat sonundan önce tomurcuklanma başlamaz.

Sulama sıklığı

Toprak üst yüzeyini yoklayın. Elinizi ıslatmıyorsa sulayın. Yaz dinlendirmesinde ise sadece toprak tamamen kurudukça sulayın.

Besin, gübre

Besin verme tarifim sadece saksıda yetiştirilenler içindir. Yaz sonunda sulamayı arttırarak iyice canlanmalarını sağlayın. Sonbahar ortalarında başlayarak çiçek tomurcukları belirene kadar ayda bir defa çiçeklendirme amaçlı bitki besini verin. Çiçek tomurcukları belirdikten itibaren bu sefer genel amaçlı bitki besini ayda bir defa haziran ortasına kadar vermeye devam edin. Haziran sonuna doğru kuzeye bakan bir cepheye alıp sulama sıklığını azaltın.

Tohumla üretimi, fidelerinin büyümesi

Çuha çiçeğinin tohumdan üretilmesi için üç ayrı zaman var.

1- İlkbaharda en erkenden çiçeklenmiş çuhaların tohumlarını tam olgunlaşmış ama henüz yeşillikleri tamamen kaybolmamışken ekerseniz hemen çimlenirler. Tohumları önceden suladığınız toprak yüzeyine serpin (gömmeyin). Üzerlerine çok ince bir tabaka toprak serpin. Yani tohumlar tam gömülmesin. Sonra üstüne su fısfıslayın. Kasanın üzerini tam şeffaf naylonla kaplayın. Direkt güneş sabah veya akşam gelebilir sakıncası yok. Tohumlar çimlendiğinde naylonu kaldırın. Mini fideler iki üç santim oluncaya kadar yaz sıcakları başlar. O zaman kuzey rüzgarları alabilen, gölgeli ama kuvvetli aydınlık bir yere almalısınız. Toprak hafiften kurudukça sulayın. Sonbahar başında fideleri söküp daha seyrek dikin. Önce kuzeyli rüzgarları alan serin ve gölgeli yerde tutun. Kasımda soğuklar başlayınca biraz güneşli bir yere alın.

2- İlkbaharda toplayıp sakladığınız tohumları yaz sıcakları ne zaman sona eriyorsa ve gün boyu sıcaklık 16 / 24C dolaylarında olacaksa, ondan üç hafta önce buzdolabına koyun (orta derece ıslak kağıt havluya tohumları serpin, naylonla iyice sarın ve buzdolabına koyun). Üç hafta sonra çıkarın ve aynen yukarıda anlattığım gibi çimlendirin. Fidecikler biraz geliştiklerinde havalar biraz daha soğumuştur ve artık güneye bakan güneşli bir cephede tutmalısınız. Kışı atlattıklarında nisanda fideleri söküp daha seyrek dikin.

3- Bu yol biraz verimsiz zira çuha çiçeği tohumları aylarca bekletilmeye pek dayanıklı değildir. Tohumlar ocak sonunda, şubat başında ekilir (birkaç hafta kış soğuğu yaşayınca mart veya nisanda çimlenirler). Tohumları en fazla yarım santim derine gömün ve sulayın. Mart ortasına kadar direkt güneş almayan bir yerde bulunmalı ve iyice üşümeliler. Mart ortasından itibaren toprak yüzeyinin güneşten ısınabileceği bir yere almalısınız. Böylece birkaç hafta içinde çimlenirler. Fidelerin bakımına 1. usuldeki gibi devam edin.

Zararlıları, hastalıkları

Kapalı mekanlarda, esintisiz köşelerde yaşayamazlar. Yazın saatlerce direkt güneş alabilen yerlerde ölme riski çok büyük. Bunlara dikkat edin. Yaprak bitleri dadanabilir. O zaman ilaçlamak gerekiyor. Yaz sıcaklarında çuha çiçeği yapraklarında külleme hastalığı görülebilir. Sebep ortamda gece ıslaklığı olmasıdır. Onun için sulamak gerektiği zaman öğleye doğru sulamalısınız. Çuha çiçeği beyaz kanatlı lahana kelebeklerinin yumurta bırakmak için tercih ettiği bitkilerdendir. Sonra bunların tırtılları yaprakları mahveder.

'Çuha çiçeği' hakkında sorular, açıklamalar

  1. Ali, Ankara dedi ki:

    Fideleri diktikten bir hafta sonra kar yağdı ve aşırı soğuk oldu. Yaprak ve çiçekleri buruştu soldu. Geri canlanır mı? Bu aşamada ne yapayım?
    ***
    Kökleri de donmadıysa zamanla canlanırlar. Üreticileri nasıl bir ortamda geliştirmişlerse ona göre durum değişir. Yani soğuğa hiçbir alışıklıkları olmadan hızlıca gelişmişlerse ani donmalardan sağ çıkma ihtimalleri yok.

  2. S, Eskişehir dedi ki:

    Köyde bahçeye dikmek için 8 renk çuha almıştım fakat kar kış oldu gidemedik. Nasılsa bahçe çiçeği diye camın dışına koydum. Hepsi dondu. Ne yapmam gerekiyor?
    ***
    Kışın çiçekli veya gür yapraklı halde satılan fideler ılık seralarda hızlı geliştirilmiştir. Aniden dondurucu soğukla karşılaştıklarında ölürler. Diplerini kontrol edin. O kısımlar haşlanmış gibi yumuşamışlarsa artık yapılabilecek bir şey yok. Sert iseler zamanla yeniden canlanıp yapraklanırlar.

  3. Leyla, Ordu dedi ki:

    Bugün üç tane çuha edindim. Kuzey yönde balkonda ama balkonum açık bir balkon. Camın kenarına koydum. Acaba bir zararı olur mu?
    ***
    Nasıl bir yerde yetiştirilmiş olduğuna göre durum değişir. Ilık seralarda hızlıca büyütülmüş ve tomucuklandırılmışlarsa ve eğer şimdi orada dondurucu soğuk olursa donup ölürler. İçeride sıcak odalarda da yaşayamazlar.

  4. Nermin, İzmir dedi ki:

    Çuha çiçeğimin yaprakları çiçekleri ölmüş gibi kendilerini bıraktı. Çok soğuk diye iki gün evde tuttum. Sonra dışarıya çıkarınca oldu. Ne yapmalıyım?
    ***
    Bir sıcak bir soğuk ani yer değişimlerinde toprağın kimyasal özelliği farklılaşıp kökleri yakıyor. Çuha çiçeği zaten sıcak odalarda yaşayamaz. Kendi haline bırakın. Belki zamanla yeni kökler uzatıp yeniden yapraklanabilir.

  5. İlkan, Ankara dedi ki:

    Dört gün önce Migros’tan çuha aldım. Aldıktan iki gün sonra saksısını değiştirdim. Son üç gündür çuham iyiydi. Güney cephe açık balkona ekmiştim. Bugün hava güneşli 16C derece olunca sabah çuhamı büzüşmüş halde buldum. Güneşten korumalı mıyım yoksa öylece kalsın mı? Saat 8.00-14.00 arası güneş alan güney cephe açık balkonda yazın çuha çiçekleri ölür mü?
    ***
    Fotoğraflara baktım. Saksının kenarında olması yanlış. Çuha çiçeği tam serin toprak istiyor. Bu kadarlık pörsümenin hiçbir zararı olmaz. Güneş çekilince eski haline döner. Ama az bir sıcakta direkt güneşten etkilenmesi normal değil. Anlaşılan toprak değiştirme iyi gelmemiş. Zamanla kökler yeni yerinde aktifleşir ve sorun kalmaz. Yazın güneşli yerde saksıda olması öldürür. Didim’de bahçemde az güneşli tarafta ağır killi toprakta çuhalar 5-6 yıldır güzelce yaşıyor. Zemin olması ve killi toprak kökleri serin tutuyor. 35-40C derece yaz sıcaklarında bile diri yapraklılar. Saksıda yazın hayatta kalamazlar. Ya yaz boyunca kuzey cephede tam gölgede tutacaksınız ya da şimdiden daha büyük bir saksıya hem killi hem dere kumlu karışım yaparak onda yetiştireceksiniz ki en iyisi budur. Yine de yaz aylarında tam öğle saatlerinin güneşini direkt almamalarını sağlayın.

  6. Aslı, Konya dedi ki:

    Çiçekleri varken kökten ayırıp tekrar ekilse bir sorun olur mu? Çoaltmak amaçlı yapmak istiyorum. Ya da hangi mevsimde yapmam gerek?
    ***
    Elbette sorun olur. Zaten saksılarda yaşayabilecek bir tür değil. Önce bekleyin bakalım yaşayacak mı? Şimdi boş yere üstelik yanlış yere başınıza iş açmayın. Yaz mevsimini ölmeden atlatırsa yaz sonunda ayırabilirsiniz.

  7. Derin, İzmir dedi ki:

    Çuha çiçekleri kaç yıl yaşar?
    ***
    Uzun yıllar yaşar. Bahçeme 6 yıl önce dikmiştim. Kökten çoğalarak şimdiye kadar hayatına devam etti. bir de tohumları çevreye yayıldı yeni fideleri çıktı.

  8. Nalan, Zonguldak dedi ki:

    Hangi mevsimde ve nasıl tohum alınabilir?
    ***
    Her zaman her çiçek tohum yapmıyor. Çiçeklerinin bazılarının sapları kurumamışsa, uçlarında küçük tohum kapsülü oluşuyorsa işte o kapsüller kuruduğu zaman içlerindeki mini tohumları alın.

  9. Beyza, İzmir dedi ki:

    Merhaba çuha çiçeği gelişip yayılabilen bir çiçek midir yoksa belirli boyutlarda mi kalır?
    ***
    Hızlıca yayılıcı özelliği yok. On yıl geçse bile ancak kökten birkaç kardeşleme yapmış olur ve yine aynı noktada yaşarlar. Bulunduğu yerin şartları uygunsa tohumları çevreye yayılıp o şekilde yayılım gösterebilir ama bu da çok çabuk olmaz. Birkaç yıl sürer.

  10. Elif N. -Kilis dedi ki:

    Yaklaşık bir ay önce çuha aldım. Saksıda yetişiyor. Serin yerde pencere içinde ikindi güneşini direkt olmadan camdan yansıyarak alıyor. Yaklaşık 1 hafta öncesine kadar neredeyse hergün çiçek ve yaprak veriyordu. 3 günde bir aynı ölçüde su veriyorum ama bir haftadır ne çiçek açıyor ne yaprak veriyor. Üstelik yaprakları da su verdiğim gün dışında canlı değil. Saksının kenarlarına düşüyor. Ne yapabilirim?
    ***
    Köklerini çürütmüşsünüz. 3 günde bir sulamak dehşet zararlı bir şey. Bekleyin bir kuruma olsun. Hiç kuruma olmuyorsa 3 gün değil 3 ay bile geçse sulamayacaksınız. Bir de sulamayı hep az miktar su ile yapmışsanız o topraktan artık hayır gelmez ve bitkileri zehirleyip çürütür. Yapacağınız şey sulamayı bırakıp bitkiyi daha havadar ve daha serin bir yerde tutmak. Belki toprak biraz kurursa o da yeni kökler geliştirmeye fırsat bulur. Şu sayfayı okuyup hatalarınızdan dönün: Yaygın ve öldürücü sulama hatası

  11. Emine, Adıyaman dedi ki:

    Üç tane çuha çiçeği aldım. Bir kaç kere saksı değiştirmek zorunda kaldım. İkisi sağlıklı ama biri önce yapraklarını saldı sonra döktü. Bugün son kalan yaprağa dokunayım dedim elime geldi ve salya gibi bir şey var. Acaba çiçeğim hasta mı oldu?
    ***
    Hastalık değil. Yanlış uygulamalar ve uygunsuz topraklarda yanıp ölüyorlar. Zaten ev içinde yetiştirilmez. Baharlık kısa dönem çiçekli süs bitkilerindendir. Uğraşmaya değmez. Ben bahçeye dikmiştim. 6 yıldır kendi kendilerine tohumlarıyla çoğalarak, bir yandan bazıları ölerek yaşıyorlar. Yaz aylarında son derece perişan olur ama ölmezler. Saksıda olunca ise yazın hayatta kalamazlar.

  12. Gamze, Gaziantep dedi ki:

    Elimde bir saksı çuha çiçeği var. Kuzeye bakan balkonda yetiştiriyorum. Susuz kaldığı için çiçeklerini döktü, kurudu. Ama yaprakları gayet sağlıklı. Hatta alttan iki üç tomurcuk çiçek vermiş. Kuruyan çiçekleri ayıklamalı mıyım? Nasıl bir ayıklama yapmayalım daha sağlıklı gelişmesi için?
    ***
    Kuruyan çiçekleri ayıklamanız önemli değil. Temiz görünüm istiyorsanız istediğiniz yerlerden makasla kesip atın. Ama ayıklamasanız da bir şey değişmez.

  13. Rabia, İstanbul dedi ki:

    Kışın iki tane çuha çiçeği aldım. Birine solucan geldi ve öldü. İkincisinin gelişimi devam ediyordu ama balkon çok sıcak diye eve aldım. Yaprakları sarardı ve çürüdü. Kurtarabilir miyim acaba?
    ***
    Hiçbir şekilde evde olmaz. Ana gövde kısmı da çürümüşse yapacağınız bir şey yok. Bir daha hava ne kadar sıcak olursa olsun ev içine almayın. Ayrıca solucan değil uygunsuz toprak öldürür.

  14. Dilek, Urla dedi ki:

    Bugün Migros’tan 7 tane çuha çiçeği aldım. Ön bahçeme ekmek istiyorum. Yazın ve kışın güneş almayan tek yer orası. Kuzeye bakıyor. Hiç güneş almaması sorun yaratır mı? Evimin diğer yanındaki bahçe yazın aşırı güneş alıyor. Malum sıcaklıklar yazın aşırı oluyor buralarda. Siz ne önerirsiniz?
    ***
    Didim’de bahçemde 7 yıllık çuha çiçekleri var. Kendiliğinden tohumla sayıları çoğaldı. Bir metre kadar uzaktan bile çıktılar. Kuzey cephe. Kışın güneşsiz, yazın az güneşli. Aslında kış aylarında güneşli olan bir yer olsaydı daha iyi olurdu ama bu şekilde de iyiler. İlkbaharda güzelce çiçek açıyorlar. Sonra temmuza kadar azalarak çiçek veriyorlar. Yaz boyunca35C, 40C derece sıcaklarda yapraklarda pek sorun yok. Bahçemin toprağı fazla killi. Yazın susuz bırakmıyorum. Bu örneğe göre düşünün. Hiç güneş almayan ve çok koyu gölge olan yerlerde hiç denemedim, bilmiyorum.

  15. Özge, Ankara dedi ki:

    Ticari olarak satılan tohumlardan satın alıp önerdiğiniz iki numaralı yöntemle ekmek sonuç verir mi?
    ***
    Olabilir deneyin. Hatta tohumlardan bir kısmını öyle yapmayıp sonbahar serinleri yeni başlarken direkt toprağa ekin ve sulayın. O da işe yarıyabilir. Yani çuhalarda denemedim ama mesela siklamen tohumları yaz mevsimini atlattıktan sonra soğuk süreç gerekmeden hemen çimlenirler.

  16. Başak, İstanbul dedi ki:

    Bahçe saksılarıma dikmek için çuha ve siklamen fideleri aldım. Bahçenin yarısı saat 2’ye kadar direkt güneş alıyor ancak diğer yarısı genellikle aydınlık olmakla birlikte gölgede. Fideleri ektiğim saksılarımı güneş alan kısma mı koymam daha doğru olur yoksa gölge olan kısma mı? Bir de fideleri aldığım satıcı istanbulda dışarıda bakılabileceklerini, soğuğa dayanıklı olduklarını söyledi, her iki bitkinin de. Anladığım kadarıyla çuhayı zaten içer almamalıyım zira hava alması gerek. Siklameni de aynı şekilde tüm kış bahçede tutmamda sorun olur mu?
    ***
    Saksı sevmiyorlar. Direkt bahçeye kalıcı yerlerine ekmelisiniz. Bunlar uzun ömürlü bitkiler olup hatta kendi bahçemden biliyorum, döktükleri tohumlarla kendi kendilerine yeni fideleri ürüyor. Önceden toprağı özellikle siklamenler için yeterince süzek hale getirin. Yıllarca sayıları artarak yaşarlar. Yaz aylarında öğle saatlerinin güneşini direkt almayacakları bir yer tercih edin. Kış aylarında ise güneşin zararı değil faydası olur. İstanbul’da her ikisi de kış soğuklarına dayanıklıdır.

  17. Mine, Ankara dedi ki:

    Çuha çiçeği zehirli midir? Çiçeğine dokunduğumuzda zararı olur mu?
    ***
    Bu konuda bilgim yok ama yapraklarına, çiçeklerine dokunmak yanlış. Siz zarar görmeseniz bile o gerçekten zarar görecektir burası kesin.

  18. Mine, Ankara dedi ki:

    Çuhalarımda tırtıl var. Nasıl temizleyebilirim? Biraz ihmal ettim ondan oldu galiba.
    ***
    Tırtılların ihmal ile ilgisi yok. Kelebeklerin yapraklara bıraktığı yumurtalardan tırtıllar oluşur. O tırtıllar yaprakları yiye yiye büyüyünce kendilerine pupa örer, pupa içinde başkalaşım geçirir, kelebek olarak uçar, sonra o kelebekler yine bitkilerin yapraklarına yumurta bırakır, bitkilerde tekrar tırtıl sorunu başlar, yani onlar yine yaprakları yiyip tüketerek büyürler. Bir bitkideki tırtıllar başka bitkilere de geçerler. Kontrol edip gördüğünüz tırtılları ayıklayın. Ya da ilaç kullanmanız gerekir.


Sorunuzu / Yorumunuzu Aşağıya Yazabilirsiniz.

Lütfen sorunuzu konu ile ilgili sayfaya yazmaya gayret edin.

Sorunuzu/Yorumunuzu yazın:

Sorunuz cevabımla birlikte 1 saat veya en geç 24 saat içinde burada görünür olacaktır. Lütfen ara sıra kontrol edin. Hiç görünmüyorsa akıllı telefonunuzda önbellek temizliği yapmalısınız.