Daldırma

Bitkilerden yeni fidan veya fide üretme yöntemlerinden olan daldırma bir dalı ana bitkiden kesmeden, kopartmadan köklendirmektir. Yeterli köklenme olunca dalı keserek alır, başka yere dikersiniz. Birkaç tip daldırma usulü var.

Bitki eşeysiz üretme yöntemlerinden daldırma ile üretim

Basit daldırma yöntemi

Hangi türler daldırma yöntemiyle üretime uygun?

Dallarından kök salması mümkün olan her tür uygundur. Çoğaltmak istediğiniz bitki hakkında bilgi araştırın ve o tür için en uygun üretim yöntemlerini öğrenin. Daldırma yöntemine uygun birkaç örnek: Gül, yasemin, hanımeli, yucca, manolya, incir, kauçuk, difenbahya, kroton..

Daldırma ile üretimde türden türe değişen bazı özel şartlar, gereklilikler olabiliyor. Yani mesela bazıları çok çabuk kök salar ve iki ay sonra tamamdır. Bazıları ise ya sonbahara kadar ya da gelecek yılın kış sonunda anca hazır hale gelir. Hangi tür için nasıl bilgi vermişlerse ona göre hareket edin. Aşağıdaki bilgiler geneldir. Her bitkiye aynı şekilde uygun olmayabilir.

Zamanı

Bitki türüne göre değişiyor. Hangi türde ne zaman tavsiye edilmişse o zaman yapın. Bilmiyorsanız genel olarak şöyle: Basit daldırmayı ilkbahar başından en geç yaz ortasına kadar başlatmak lazım. Havai daldırmada ise en erken zaman ilkbahar ortası. En geç ağustos başına kadar başlatmalısınız.

Basit daldırma yöntemleri

Basit daldırma

Basit daldırma

Yandaki resim bu usulü çok iyi anlatıyor. Uzun bir dalın bir kısmını toprağa gömün. Toprak altında kalacak bölgeye biraz kesikler, çizikler atsanız iyi olur. Dalın çıkmaması için üzerine ağır bir taş koyabilirsiniz. İki ay kadar bekleyin. Sonra  dikkatlice kazarak kontrol edin. Köklenme olmuşsa, köklere zarar vermeden köklenmeye yakın yerden ana bitkinin dalını kesin. Bir iki hafta daha bekleyin. Sonra köklerin toprakla bağlantısını mümkün olduğunca bozmayarak, toprağıyla beraber çıkarıp alın. Sonra dikmek istediğiniz yere o şekilde dikin.

Serpentin daldırma ise basit daldırmanın biraz daha fazla verimli şeklidir. Serpentin kelimesinin anlamı yılan ve benzeri bir yaratık, uzun, kıvrımlı gibi eğri büğrü manasındandır. Aradaki fark: Basit daldırmada dalın sadece bir noktasının köklenmesi ve köklenen yerden itibaren dalın tamamının anadan kesilip alınması şeklindedir. Serpentin daldırmada ise uzun bir dal birkaç noktasından hem köklenir hem dallanır. Sonra yeni gelişen dalları köklü kısmıyla tek tek keserek ayırır ve böylece birkaç fidan elde edersiniz. Hatta eğer uzun bir dalda pekçok yan dallar var ise, uzun dalın tamamını toprak altına yerleştirir, yan dalların toprak dışında kalmasını sağlarsınız. Her bir yan dala ait kökler geliştikten sonra bunları tek tek ayırır, birkaç fidan elde etmiş olursunuz. Aşağıdaki resmi inceleyin.

Serpentin daldırma tekniğiyle fidan üretimi

Serpentin daldırma tekniğinin mantığını anlatan temsili resim.

Serpentin daldırma sarmaşık tarzı gelişen bitkilerde ve bir de dalları uzun ve çok esnek yapılı olan çalılarda uygulanır.

Havai daldırma yöntemi

Yukarıdaki usul daha kolay. Ama eğer dal bükülemiyorsa çare yok, bu yöntemi deneyeceksiniz. “Air Layering” havai çelik, havai köklendirme, havai daldırma olarak bilinen ve uygulanan bir bitki çoğaltma yöntemidir. Özellikle bonsaicilikte büyük önem taşır.

Hedef bölge

Dalın en ucundan 30 cm aşağısını veya en fazla 40 cm kadar aşağısını köklendirmede hedef bölge seçin.

Kabuk soyma

Resim 1

Havai daldırmanın iki önemli ayrıntısı

Bu iki mesele dalın kök salması için yapmamız gerekenlerle ilgilidir. Dalın dış dokusu sert kabuk şeklinde olan türlerde kabuk soyma, dalın dış dokusu yumuşak ve sulu olan türlerde yarık oluşturma yolu daha uygundur.

1- Kabuk soyma

Dalın dış kabuğunun bir veya birkaç cm yüksekliğinde kısmını dal çevresince gidermek veya kısmen gidermekle yapılır (resim 1).

Derin kesik

Resim 2

2- Dalda yarık oluşturma

Dümdüz içe doğru veya yukarı içe doğru dalın tam merkezine ulaşmayacak kadar derinlikte keseceksiniz. Kesik yere kürdan parçası sıkıştırın ki kapanma ve kaynama olmasın (resim 2). Kesiğin başladığı yer yaprak sapı izi olan yer olmalıdır. Ama yaprak olmayacak, varsa koparın.

Havai daldırma ile dalın kök salması için gerekenler

Köklenmesi zor türlerde kesik yere köklendirme hormonu sürmek gerekiyor. Ve genellikle işe yaramaz. Çünkü kesik yere saracağınız toprağın niteliği çok önemli. En uygun madde sphagnum yosunudur. Sanıyorum cocopeat de aynı şekilde işe yarar. Köklendirme hormonlarına gelince, Türkiye’de uygun hormonlar bulmak pek mümkün değil. Meraklılar ya yurt dışından tanıdıklarına getirtir ya da sipariş edip kargo ile getirtirler. Hormonun çeşidi, niteliği türden türe değişiyor. Her hormon her bitkiye uymaz. Satıcıların tavsiyesine göre değil, bitkinizin uzmanlarının tavsiyesine göre köklendirme hormonu bulup almak zorundasınız. Ve unutmayın, her tür için gerekmez. Köklenmesi çok zor olan türlerde gerekiyor.

Sphagnum yosununun hazırlanışı, dala sarılması

Sphagnum yosununu önce birkaç saat suda bekletin. Köklendirme hormonu kullanacaksanız suya çok az miktarda karıştırın. Hatta bu amaçla kullanılan hormonlar var. Dala sürülmez, köklendirme toprağına karıştırılır.

Havai daldırmada köklendirme

Resim 3

Akşamda sabaha kadar suda beklettiğiniz sphagnum yosununun suyunu süzün. Sonra elinizle iyice sıkın ki suyu iyice ayrılsın. Bu kadar nemlilik tamamıyla yeterli olur.

Resim 3’teki gibi köklenecek bölgenin çevresini sphagnum yosunu ile sarın. Sonra hava geçmeyecek şekilde naylon ile bağlayın. Güneşin yakıcı etkisi zarar vermesin diye bunun üstünü alüminyum folyo ile kaplasınız çok iyi olur.

Köklenme olduğunu nasıl anlarız?

Naylonla kapladığınız için köklenmeyi kolayca görebilirsiniz. Görünmüyorsa ya kökler yeterince uzamamıştır, naylon yüzeyine ulaşmamıştır ya da henüz başlamamıştır. Sakın toprağı dağıtmayın. Bekleyin. Köklenme bir buçuk – iki ay kadar sürebilir. Naylona ulaşmaları köklenmenin yeterli olduğu anlamına gelir.

Havai daldırma sayesinde köklenen dalı ayırıp dikme

Aslında işin zor kısmı burası. O kadar emek ve beklenti sonrasında köklü dalın tutmaması, köklerin çürümesi riski büyük. Riskleri bertaraf etmek için şu tavsiyemi uygulayın:

Havai daldırma yöntemiyle köklendirdiğiniz dalı kesip aldınız. Köklerin arasındaki sphagnum yosununu sakın köklerden ayırmaya kalkışmayın. Çünkü köklerin onlara tutunmuş kalması gerekiyor. Ayırırsanız bütün emekleriniz boşa gider. Yani çıplak kalan kökler yeni toprakta yanar, çürür gider.

Bitkinizin türüne uygun toprağa dikeceksiniz. Toprak yeterince nemli olmalı. Islak olmayacak. Güzelce dikin. Sulamayın. Bitkiyi hemen saksısıyla beraber renksiz şeffaf naylon içine koyun. Hava almayacağı şekilde bağlayın. Tam 8 gün boyu şiddetli aydınlık olan ama direkt yakıcı güneş almayan bir yerde tutun. Bu süreçte kökler gayet aktif olarak toprağın içine uzanacak ve toprağa hassas organlarını bağlayacaktır. Süre dolunca naylonu açın, saksı alt deliklerinden bol bol su akıp gidecek şekilde sulayın. Sonra sabah veya akşam güneşi alan ve çok sık esintili olan bir yere koyun. Onbeş gün de böyle geçsin. Artık bitkiniz tutmuş ve normal ortama uyumlu halde gelmiştir. Bitki ne şartları seviyorsa o şartlarda tutmanızda artık bir sakınca yok.

Yazar: Erdal Yüksel

Kategori: Üretim / Çoğaltma

Etiketler:

'Daldırma' hakkında sorular, açıklamalar

  1. Emrah, Adıyaman dedi ki:

    Merhabalar bahçemizde kiraz ağacı var ve bunu çoğaltmak istiyorum. Dallarini kesip suda bekleyen köklendirme mi acaba?
    ***
    Hayır aşılanması uygun türlerden (mesela vişne) ağaçların üzerine aşılamakla çoğaltılır. Kiraz veya vişne çekirdeklerini ekin. Büyüdüklerinde gövdesi en az kalem kadar kalınlaşınca aşılarsınız.

  2. Sedef, Bursa dedi ki:

    Merhaba begonvil daldırma yöntemi ile çoğaltılabilir mi? Ben şimdiye kadar begonvil çoğaltamadım çok uğraşmama rağmen. Bir de bu yöntemi deneyeceğim eğer çoğaltılabiliyorsa.
    ***
    Bence deneyin yani olur diye düşünüyorum. Ama benim şu usul de iş yarıyor: İlkbahar ortasında, veya hıdrellez diyelim, yapraklı ve güçlü (körpe olmayan) dallarını yıkanmış tozundan kirinden arındırılmış dişli kum + yine iyice yıkanmış tozundan, suni gübresinden arındırılmış hazır poşet toprak karışımına dikin. Açık havada orta güneşli yerde tutarak hemen her gün sulayın. Böylece köklenir. Eğer yapraklar ilk günlerde bozulup dökülürse onun köklenmeyeceği kesindir. Yaprakları sağlıklı kalanlar kesin kökleniyor. Temmuz sonunda sevdiği toprak karışımıyla esas saksısına dikin.

  3. Adem, Trabzon dedi ki:

    Kiraza ve kamelya ağacına havai köklendirme yapabilir miyiz?
    ***
    Hiç duymadım. İsterseniz deneyin.

  4. Nazmi, Muğla dedi ki:

    Zeytin ağacında havai köklendirme yapılır mı? Yapılırsa köklendirme başarı şansını yükseltmek için neler yapılmalı? Köklendirme hormonları uygulanması bu şansı arttırır mı?
    ***
    Hiç duymadım, bilmiyorum. Bu konuda henüz herhangi bir araştırmam da yok. İsterseniz çeşitli şekillerde deneyin.

  5. İsmail, İstanbul dedi ki:

    Mart ayında dut ve ceviz ağacına havai köklendirme olur mu? Hormon kullanmak istemiyorum. Normal toprakla olur mu?
    ***
    Hiçbir şekilde olmaz. Hiç uğraşmayın.

  6. Hüseyin, Mersin dedi ki:

    Ben Sütçü İmam Üniversitesinde okuyorum. Hoca havai dalldırma yöntemi ile fidan üretin dedi ve süre olarak bir ay verdi. Bir ayda fidan köklenir mi zeytin fidanında uyguladım.
    ***
    Zeytinde hiç olmaz. Sizin hoca bir ayda olmayacağını bilmiyor anlaşılan. Çok nadir türlerde mümkündür. Mesela şu türlerde deneyin: Pasiflora, nar, hanımeli, potos sarmaşığı, mum çiçeği, söğüt ve şeflera. Bunlarda bu kadar kısa sürede olması mümkün ama yine de garantisi yok.

  7. Murat dedi ki:

    Elma ağacı (büyük bir ağacın dalında yapıcam) aynı yöntemle (hava daldırma) ile köklendirilebilir mi? yoksa kalem aşı mı yapmalıyım?
    ***
    Murat Bey henüz o bitki ile ilgili yeterli bilgim yok.

  8. Onur, Bursa dedi ki:

    Bahçemizde meyvesi küçük tip dikenli hünnap ağacımız var. Havai daldırma ile çoğaltmak mümkün mü? Ya da nasıl çoğaltabilirim?
    ***
    Basit daldırma yöntemini deneyin. Veya kış başında olgun dal çeliği yöntemini uygulayın.

  9. Gülcan, Tekirdağ dedi ki:

    Haziran ayı veya temmuz ayının sonunda hangi bitkinin basit daldırma yöntemiyle köklendirilmesi yapılmalıdır?
    ***
    Şu ayda şunlar, şu ayda bunlar diye yüzlerce türün lisesini veremem ama genel bir şey söylemek gerekirse toprakta çok çabuk kök salan her tür için uygundur.

  10. Muammer, Kahramanmaraş dedi ki:

    Mart 2021’de dut, erik ve şekerpareye hava daldırma uyguladım. Üçü de güzel köklendi. Ana gövdeden ne zaman ayırmam lazım? Bir de hem aşılı büyük meyve veren, hemde küçük meyveli aşısız hünnap fidanlarım çok güzel çiçek açmalarına rağmen nohut büyüklüğüne ulaşan meyveleri tamamen döktü. Sebep ne olabilir?
    ***
    Basit daldırma daha güvenlidir ama yüksekteki dallara uygulayamazsınız. Yüksekteki dallara havai daldırma uygun olsa da çok risklidir. Yeterince köklenme olduğunda acilen kesip almak lazım. Yoksa o kökler her an kurumaya veya çürümeye başlama riskiyle karşı karşıyadır. Fazla bekletmeye gelmez. Zaten saydığınız ağaçlara pek uygun değil. Bunlara esasen kış başında olgun dal çeliği yöntemi uygundur. Neyse şimdi kesip alın ve uygun şekilde dikin. Hünnaplarınızı anladığım kadarıyla bu yıl dikmişsiniz. Problem yok. Normaldir. Bu yıl güçlü bir gelişim göstermediyse aynı şey büyük bir ihtimalle gelecek yıl yine tekrarlanır. Ama bu yıl kaydadeğer bir gelişim oldu ise gelecek yıl veya hatta iki yıl üst üste hiç çiçek açmaz, meyve vermezler. Daha fazla gelişmeye çalışırlar. Bu aslında iyi bir şey. Sebepleri detaylı açıklama ile şu sayfada: Saksıda meyveli, bahçeye dikince meyve vermiyor

  11. Murat, Adana dedi ki:

    Merhabalar, ben limon ağacında denedim. Ağustos ayında ve 2 ay içerisinde köklendi ve saksıya aldım. şu an 2 metre büyüklüğünde fidanlarım var. Bundan cesaret alarak zeytin ağaçlarında deniyorum. yaklaşık 15 havai daldırma yaptım ve bekliyorum, Doğa ana bakalım bana zeytin fidanı verecekmi?. Verirse diktiğimin ertesi sene meyve alırım diye düşünüyorum, denemeye devam.
    ***
    Murat Bey hiç güvenmeyin derim. Fazla büyük dallardan yapmışsınız. Onlar ölür gider. Kauçuk veya söğüt olsa tamamdır ama narenciyelerde yapacaksanız 20-30cm uzunluğunda ve serçe parmağından ince olan dallarda yapmalısınız.

  12. İsimsiz dedi ki:

    Kayısı ağacında havai köklendirme yapabilir miyim?
    ***
    Bunu bilmiyorum ama tahminimce imkansızdır.

  13. Nihal, Çankırı dedi ki:

    Boyu 150 santimetreye kadar ulaşmış salon çamımın yeşil yapraklı kısmın altından havai köklendirme yapabilir miyim?
    ***
    Uyar mı, olur mu, bilmiyorum ve hiç duymadım. İsterseniz deneyin.


Sorunuzu / Yorumunuzu Aşağıya Yazabilirsiniz.

Lütfen sorunuzu konu ile ilgili sayfaya yazmaya gayret edin.

Ön Adınızı ve şehrinizi yazın:

Sorunuzu/Yorumunuzu yazın: