Ranunculaceae (düğünçiçeğigiller) familyasından Delphinium elatum türü ve çeşitlerine hazeran çiçeği diyoruz. Delphinium cinsinin diğer türleriyle çalışarak birçok çeşitleri üretilmiştir.
Özellikleri
Güzel çiçek açmasından dolayı sevilen bahçe süs bitkileridirler. Arılar çiçeklerinden yararlanır. Vazoluk olarak da değerlidir.
Çeşitleri
Hazeran çiçeğinin klasik meşhur renkte çiçekleri safir mavisidir. Bundan başka, mavinin ve pembenin çeşitli tonlarında, ayrıca mor, beyaz ve kırmızı renklerde çiçek açan çeşitleri türetilmiştir. Renklerden başka, yalınkat ve katmerli çiçek açan çeşitleri de var. Çok kısa (bodur) çeşitlerinin dışında değneklere bağlayarak desteklemek gerekiyor. Yoksa dik durmaları pek mümkün olmaz. Ömürlerine gelince: çeşitlerine göre değişir. Tek yıllık, iki yıllık ve çok yıllık. Bu arada, tek yıllıkları ve iki yıllıkları kışa dayanmaz zannetmeyin. Ne zaman çiçeklerini güzelce açarsa, ondan sonra ölüm sürecine girerler. Soğukla ilgisi yok.
İklim uyumu
Yüksek rakım, karasal iklim uyumlusudur. Buradaki bakım – yetiştirme bilgileri karasal iklime göredir. Diğer yerlerde bu bilgilerle iyi bir randıman alamayabilirsiniz. Kış soğuklarına dayanıklılıkları çok iyidir. -40C dereye kadar şiddetli don olaylarına dayanan çeşitleri var. Bazı yeni tipleri bile -20C derece soğuklara dayanırlar.
Sağlıklı yetiştirmek için
Delphinium elatum (hazeran çiçeği) yaz boyunca gece serinliği olan karasal iklim bölgelerinde sağlıklı gelişir. Ve buralarda tam gün güneşli, rüzgarlara açık yerlerde yetiştirmek gerekiyor. Aksi takdirde hem mantar tipi hastalıklar hem de bakteriyel hastalıklar yaprakları mahveder. Deniz etkisindeki düşük rakım yerlerde ise az güneşli, çok rüzgarlı, az yeşillikli yerlerde yetiştirmeniz gerekiyor. Duruma göre iyi bir randıman alamayabilirsiniz.
Tohumdan fide üretimi
Tohumları yaz sıcaklarının ve kış soğuklarının dışında her zaman ekebilirsiniz. Zaten hazeran çiçeği tohumları aylarca canlı kalamıyor. Bu yüzden tohumları mümkün mertebe erkenden, taptaze iken ekmek lazım. Yaz sonunda, sonbaharda tohum ekmekten korkmayın. Önce kasalarda, saksılarda geliştirin. Tohumların çimlenmesi ve minicik fidelerin hızlı büyümeleri 15C ile 22C dereceler arası serinlikte mümkündür. Sonra fideleri esas yerlerine ekin. Tohumların çimlenmesi karanlıkta olur. Dolayısıyla tohumları toprağa hafifçe gömün.
Dip çeliği ile üretim
En tavsiye edilen üretim metodu budur. Dip çeliği demek, en dipte yeni gelişen sürgünleri kesip almaktır. Sadece ilkbaharda yapın. Dip sürgünler 20cm kadar olunca en dipten kesip alın. Fakat, hazeran çelikleri toprağa ekene kadar bekletilmeyi sevmez. Yani ekeceğiniz yeri önceden tamamıyla hazırlayın. Sonra çelikleri alır alamaz ekip gerekenleri yapın. Aynen şurada anlattığım usulde köklendireceksiniz: Tepe çeliği
Bölme
Hazeran çiçeğinin uzun ömürlü çeşitlerinin verimli olması her iki yılda bir kökten ayırıp ferahlatmanıza bağlıdır. Böylece çok daha iyi çiçek verimi elde edersiniz. Bu iş aynı zamanda çoğaltma-üretim işidir. Zamanı ilkbahar başıdır.
Bahçeye fide ekim mesafesi ve zamanı
Hangi çeşidinden ise, yani bodur mu, büyük mü, ona göre doğru mesafe ayarlayın. Klasik uzun boylular daha gür gelişim gösterir. Bunları 40cm’den daha yakın ekmeyin. Bodurları ise 30cm mesafe ile ekebilirsiniz. Zamanına gelince, ya ilkbaharda ya da sonbaharda ekmelisiniz.
Hazeran çiçeğinin sevdiği toprak
Kış aylarında bahçenizin toprağı suyu iyi geçirmiyorsa, ağır yağmurlardan sonra birkaç saat bile olsa su göllenmesi kalıyorsa o toprağı bolca dere kumu ve saman karşışımı ile işlemeniz gerekir. Ayrıca, hazeran çiçeği mükemmel besleyici toprak ister. Bahçenizde 2 yılda bir yerlerini değiştirmeniz iyi olur. Sonbahar başında toprağı derinden belleyin. Sonra üzerine bolca gübre yayın ve sonra da güzelce çapalayın. Ve birkaç ay dinlenmeye bırakın. Kış sonunda ya da ilkbahar başında bu hazırladığınız yere hazeran çiçeği fidelerinizi ekin.
Bakım gereksinimleri
Bu konuda yukarıda bahsettiğim toprak konusundaki gibi gerekenleri yapıp yapmamanıza göre durum değişir. Anlattığım gibi belleme, gübreleme, çapalama ve dinlendirme işlemlerini yapmadı iseniz ilkbahardan itibaren çok iyi kalitede bir çiçek amaçlı bitki besini vermeye devam etmeniz lazım. Çünkü çok iyi besleyici toprağa ihtiyacı var. Bu konuda pekçok bitkilerden farklıdır.
Sulama
Yeni dip sürgünler verdiği sürece toprağının kupkuru hale gelmesine izin vermeyecek sıklıkta sulayın.
Problemleri
İlkbaharda bahçe salyangozlarından koruyun. Yaza doğru ve yazın külleme hastalığına yatkındır. Olursa o takdirde Topas veya benzeri bir ilaç kullanmanız gerekecek. İlkbahardan itibaren olabilecek pas hastalığına karşı yine aynı ilaç etkilidir. Hastalık problemlerini ilaçsız önlemek istiyorsanız fideleri rüzgarlara açık yerlere ekin ve sulamaları sadece sabah ile öğle arasında yapın.
Tekrar çiçek açtırma
Eğer ilkbaharda çiçek açmışsa çiçekler gösterişliliğini kaybetmeye yüz tutar tutmaz çiçekli dalları en dipten, toprak hizasından kesin. Tepede birkaç çiçek daha açacak diye bekletmemelisiniz. Kesin gitsin. Yeni sürgünler uzatıp yeniden çiçek açar. Fakat eğer yazın çiçek açmışsa acele etmeyin. Çiçekler solunca bir süre susuzluk sıkıntısı çektirin. 2 hafta yeter. Sonra, tüm dalları en dipten kesin ve normal sıklıkta sulamaya devam edin. Yeni sürgünler uzatıp eylülde tekrar çiçek açacaktır.
Kış bakımı
Sonbaharda havalar iyice soğuduktan itibaren tüm dallarını dipten kesin. Bölgenizde ağır don olayları oluyorsa toprak yüzeyini saman veya kuru yapraklar + yanmış gübre karışımı ile güzelce örtün. Hazeran çiçeği kış soğuklarına oldukça dayanıklı olsa bile bu tip koruma çok yönlü olarak fayda sağlar.