Solanum nigrum, Fotoğraf: Wikipedia
Özellikleri
İlkbahar – yaz dönemi birkaç aylık ömürlüdür. Bu sürede köpek üzümü bitkisi devamlı çiçek açar ve meyve yapar. Her mini meyvede birkaç çok küçük tohum oluşur. Mini salkımlarda birçok meyveler vererek bol bol tohum üretir ve ölür.
Türkiye’de köpek üzümü, it üzümü ve istifno gibi yöresel adları var. Yöresel adlara pek itibar etmeyin. Zira aynı bir ismi alakasız birçok türe veriyorlar. Dünyanın her yerinde bu problem aynıdır.
Solanum nigrum familyanın diğer türlerine farklı yerleriyle benzerlik gösterir. Mesela küçük beyaz çiçekleri biber çiçeklerine, yaprakları altın çilek yapraklarına benzer. Leblebiden biraz küçük meyveleri minyatür domates gibi görünür.
Çiçek açması yaz boyunca devamlıdır. Sadece beyaz renk çiçek açar. Az sayıda tomurcuk geliştiren mini salkımlarda birkaç çiçek olur ve genelde bunların tümü meyveye döner.
Gelişimi bulunduğu toprağın özelliğine göre ve iklim / hava şartlarına göre hep farklı farklıdır. Genellikle ortalama 20cm gelişmiş halde, az dallı görürüz. Uygun koşullarda 1 metreyi biraz geçer. Güçlü gelişimde fazla sayıda dallar geliştirir ve çok fazla meyve verir. Bu tip gelişmiş halde kırmızı meyvelisi çok güzel bir hal alır.
Köpek üzümü yenir mi?
Köpek üzümü – Solanum nigrum bitkilerinin körpe yapraklı körpe dalları Ege’de haşlanıp soğutulduktan sonra zeytinyağı – limon sosu ile salata biçiminde yenir. İstifno salatası derler. Fazlası insan sağlığına zararlıdır. Az miktarda, yenebilir diğer otlarla karışık hazırlayarak yemek daha iyi olur. Azı karar çoğu zarar. Şifa umarken sağlığınızdan olmayın.
Meyveleri tam olgunlaşmadan yenirse öldürücü derecede zehirli etki yapma riski var. Tam olgun meyveleri bile insanı hasta edebiliyor. Bazı ülkelerde yiyenler olsa bile siz yemeyin. Çünkü o ülkelerdeki aynı tür ama farklı varyetelerdir. Muhtemelen bu sebeple onlara zarar vermiyor.
Köpek üzümünü isterseniz balkon-bahçe açık hava saksılarında mevsimlik süs bitkisi gibi değerlendirmeye uygundur. Kırmızı meyveliler beşli onlu meyve salkımlarıyla oldukça güzel görünür. Saatlerce güneşte kalan yerlere ve sulamadaki ihmallere tam uyumludur.
Saksıda sürekli çıkar. Kökten atarım. Ellememeye dikkat ederim. Elinize temas etse zehirler ve cildi tahriş eder deniyor. Ne kadar doğru?
***
Çocukken bunlarla çok oynardım. Kesinlikle hiçbir zararını görmedim.
Bu ot yeniyor. Ben her zaman meyvesini yerim.
***
Çocukken ben de bahçede görüp yemişimdir. Hiçbir kaydadeğer lezzeti yok. Uğraşmaya değmez. Zehirleyici olabilir. Zaten binlerce yıl atalarımız yenecek türlerden diye kabul etmemişse ciddi sebepleri vardır.