Biberiye, Salvia officinalis

Hem dış mekan süs bitkisi hem şifalı bitkilerdendir. Bahçeler ve parklar içindir. Kurak iklime uygundur.

Biberiye Rosmarinus officinalis bitki türünün dalları incecik yapraklarla kaplıdır

Biberiye veya rozmari (rosemary) Lamiaceae (Ballıbabagiller) familyasının Salvia officinalis türüdür. Eski bilimsel adı Rosmarinus officinalis idi. Ana vatanı Akdeniz civarlarında Avrupa’nın güneyi ve Asya’nın batısıdır. Denize yakın açıklık alanlarda düzlük ve kayalık yerlerde yetişirler.

Özellikleri

Salvia officinalis sık dallı küçük-orta arası bir çalı şeklinde gelişen, uzun ömürlü ve dayanıklı bir bitkidir. Boyu yetiştiği yerin şartlarına göre 40cm ile 2m arasında değişir. Dalları oldukça esnektir ama tam güneşli yerlerde dimdik gelişir. Ancak üç yılda esnekliğini kaybeder.

Biberiye bitkisinin çiçekleri

Biberiyenin çiçekli dalları

Kışın yapraklarını dökmez. Hoş kokulu yaprakları incecik olup boyları 1cm ile 3cm arasında uzunluklardadır. Yeni filizlerde yapraklar yemyeşildir. Eskidikçe biraz grimsi soluk yeşil renge döner.

Biberiye çiçekleri küçük ve maviye yakın leylak rengindedir. Sonbahar – ilkbahar arasında aralıklı veya sürekli çiçek açar.

Kış soğuklarına dayanıklılığı -12C ile -20C dereceler arasında değişir. Bu farklılıklar bitkinin bünyesinin ne gibi şartlarda yapılanmış olduğuna göre ve şiddetli soğuğun kupkuru soğuk olup olmasına göredir. Şiddetli don olaylarında eğer kar altında kalırsa daha şanslıdır.

Kullanımı

Biberiye en çok süs bitkisi olarak kullanılır. Çit bitkisi olabiliyor. İnce ince çok sık dalla olduğu için budamalarla top, üçgen vb geometik şekiller, hatta hayvan şekilleri verilebilir.

Çömlek saksılarda olması şartıyla fazla güneşli-sıcak balkon ve teraslar için ideal bitkilerdendir.

Et marine etme bitkilerindendir. Fakat yemeklere katmada iyi değildir. Lezzeti bozar. Ancak ağır kokulu yemeklere çok az katmakta sakınca yok. Kötü kokuyu, hoş olmayan aromayı bertaraf eder ve lezzetin iyileşmesine büyük katkı sağlar.

Biberiye çayı meşhur ve yaygındır. Sağlığa faydalı olduğu için herkes tavsiye eder. Ama doz aşımı sağlığımıza zarar verir.

Biberiye yetiştirme

Hoş kokulu yaprakları için hem süs bitkisi hem şifalı bitki olarak iki amaçla da yetiştirilir. Bahçe veya parklarda dikildiği yere iyice yerleştikten sonra hiç bir bakım istemez.

Biberiye Akdeniz ikliminde ışığı az olan koyu gölge yerler hariç her ışık derecesine uyar. Işıklı gölge, az güneş, tam gün direkt güneş hiç farketmez. Fakat yazın fazla sıcak olmayan bölgelerde uzun süre güneş alacağı yerlerde yetiştirmelisiniz.

Asitli toprak sevmiyor. Nötr ve alkalinli topraklara uyumludur ve iyi gelişir. Tuzlu topraklara uyumludur. Toprağının süzek olması önemlidir (çünkü ağır killi topraklarda iyi serpilemiyor). Gübre istemez ama vermenizde sakınca yok. Saksıda yetiştirecekseniz mutlaka doğal arazi topraklarını torf toprak ile ve iri taneli dere kumu ile karıştırarak toprak karışımı yapın.

Sulama sadece ilk yılında önemlidir. İlk yıl veya ilk iki yıl kökleri toprağa iyice tutunduktan sonra, sonraki yıllar hiç sulamasanız da olur. Aslında biberiyelerin susuzluğa dayanıklılığı müthiş olsa bile yaz boyunca ara sıra sulamak gelişim göstermesi için gereklidir. Sık sık sulamak ise gelişimi hızlandırmaz. Ara sıra, toprak iyice kurudukça sulamak yeterli.

Saksıda ise haftalarca kupkuru toprakta bırakmayın. Yaz aylarında toprak kupkuru olmaya yakın acilen sulayın.

 

Üretim, çoğaltma

Biberiye (Salvia officinalis) tohumlarından kolayca yetişir. Bundan başka çelik ve daldırma yöntemleri var.

2- Olgunlaşması henüz tamamlanmış dallardan topuklu çelikler hazırlayın. Çeliklerin 10cm ile 20cm arasında olması uygundur. Bunlar yaz mevsiminin ortasında açık havada gölgeli bir yerde köklendirme toprağında üç haftada köklenir.

2- Tepe çeliği ilkbaharda yapın. Fazla körpe değil genç ama sağlam dalları seçin. Bir aya kalmaz köklenirler.

3- İlkbahar ile yaz ortası arasında basit daldırma yöntemi.. Yani toprağa yakın bir dalı eğerek bir kısmını toprağa gömmek ile o dal(lar) toprağa gömülü olduğu yerden köklenir. Bu usulde dalın topraktan sonra dışarıda devam eden yapraklı parçası veya yapraklı yan dalları olması şart. Ayrıca şu yöntem yine ilkbahar sonu ile yaz ortası arasında uygulanabilir: Biberiyenizin dibe yakın kısmında ana gövde tek çıplak gövde değil de o kısımda birçok yan dalları varsa: Gövdenin o yan dallarının diplerinin bir kısmı ana bitkinin gövdesi ile beraber toprak altında kalacak şekilde toprağı yükseltin (alttaki resimde sağda görüldüğü gibi). Sonbahar başına kadar yan dallar yeterince köklenmiş olur. Sonra köklenmiş dalları tek tek keserek ayırırsınız.

Basit daldırma yöntemleri biberiye üretiminde uygulanabilecek elverişli yollardandır.

Sorunları

Biberiye en iyi Akdeniz ikliminde yetişir diye bir şey yok. Kışın orta şiddetin üzerinde ve ağır don olayları olmayan her yerde olur. Tamamıyla problemsizdir. Ancak ağır don olayları olan bölgelerde biberiyeleri saksıda yetiştirip kışın kapalı, oldukça serin ama iyi derecede güneşli bir yerde tutmanız gerekir. İşte bu kış korumasında problemler olabiliyor. Yapraklarda külleme vb mantar hastalıkları ve yine kapalı mekan yüzünden köklerde mantar hastalıkları bazen baş gösterdiği oluyor. Kapalı yerlerde kışın hemen hiç sulamamak daha iyidir.

'Biberiye, Salvia officinalis' hakkında sorular, açıklamalar

  1. Hülya A. -Kırşehir dedi ki:

    Bütün siteyi aradım ama sayfa bulamadım. Benim sorum saksıda dağ kekiği aldım. Toprağı nasıl olacak yetiştirme şartları nasıldır hiç bilmiyorum. Sabah güneşi gören balkona mı koyayım yoksa kuzey cephe ama balkon kapısı açık duran mutfakta dursa olur mu? Biberiye sayfasını görünce benzer bitkiler diye buraya yazdım. İnternetten araştırınca çok bilgi ve video çıkıyor ama benim sizden başkasına güvenim yok.
    ***
    Sağ olun. Biliyorsunuz bu bitkiler uzun süreli güneşli olan ortamların bitkileri. Genelde eğimli ve taşlı arazilerde oluyorlar. Kapalı mekanlarda yaşayacağını sanmıyorum. Sabah güneşi alan balkonda çok iyi olur. Çünkü saksıda olunca günün çok sıcak olan öğleden sonra saatlerinde güneş almaması gerekir. Tavsiyem kocaman (en az 30cmx30cm ebatlarında) bir saksıya bolca taşlı olan bir arazi toprağı + iri taneli kum karışımı ile yarısını doldurun. Üst yarısını ise aynı taşlı toprak + torf toprak karışımı ile doldurun. Bitkiyi saksısından toprağını hiç dağıtmadan, köklerini toprağından çözmeden çıkarıp büyük saksıya tam ortaya yerleştirin. Sizinki bendeki kekikten midir bilemiyorum. Olur olmaz birçok türe dağ kekiği diyorlar. Benimkinin yaprakları biberiyeninkine kıyasla son derece ince ve küçük. Hatta mini iğne yaprak gibi (Fundalara benziyor). Bunu 6 yıldır bahçemde yetiştiriyorum. Hiçbir sorun yok. Az sulanan yerde, çok sulanan yerde, kıraç özellikli kısımda, verimli toprak özellikli kısımda sorunsuz gelişiyor. Dallarını kırıp toprağa batırınca illa köklenip gelişmeye devam ederler. Ancak defalarca çeşitli topraklarda saksıda denememe rağmen hiç birini yaşatamadım. Şiddetli yaz sıcaklar başlarken (burada haziran sonu) ölüyorlar. Komşularıma da vermiştim. Farklı yerlerde farklı topraklarda ama yine saksılarda tuttular. Onlar da hep öldü. İşin sırrını çözemedim. Son tahminim anlaşılan sıcaklığı köklere pek iletmeyecek kocaman saksı istiyor. Bu arada genelden değil, sadece bende olan kekik türünden bahsediyorum.

  2. Nevin, İzmir dedi ki:

    Saksıda biberiyem var. Dalları teker teker kurumaya başladı. Yeşil kısmı neredeyse hiç yok. Ne yapabilirim?
    ***
    Kökleri çürümüştür. Hala sağlıklı olan dalları varsa onları kesip temiz ve kumlu bir toprakta köklendirmeye çalışın.

  3. Nurcan, İstanbul dedi ki:

    Saksıdaki biberiyemi yemeklerde kullanmak üzere devamlı kestim. Fakat zaten küçük olan biberiyemin birkaç yaprağı görünecek kadar dalı kaldı sadece. Yan dallar verir sanıyordum fakat olmadı. Bu haliyle büyür yeni dallar verir mi acaba?
    ***
    Ne için nasıl kullandınız bilmiyorum ama belki gereksiz yere fazla kullanıyorsunuzdur. Aroması keskin hissedilmemekle beraber aşırı yoğundur. Az bir parçası çok etki eder. Biberiye sürekli açık havada yaşayabilir. Mutfakta veya hatta sürekli kapalı camekan balkonlarda sağlığı bozulur. Açık hava, rüzgar ve güneş istiyor. Fakat yazın ısınan toprakta olması ve sürekli saatlerce kızgın güneş altında kalması gelişimi durdurur. Bu yüzden kocaman saksı kullanın. Toprak ise eşit ölçülerde iyi bir arazi toprağı + torf toprak karışımı olmalıdır. Bu sayede sürekli dallanır. Gelişimi çok hızlı olur. Eğer kışın güneye bakan balkon veya bir duvar dibinde olursa kışın bile gelişime devam eder. Eğer küçük saksıda ise hemen şimdi dediğim gibi yapın. Büyük saksıya aktarırken şimdiki saksısından köklerini ve toprağını hiç dağıtmadan, köklerini çözmeden kalıp gibi çıkarın ve o şekilde yeni hazırladığınız toprağın içine yerleştirin.

  4. İlkan, Ankara dedi ki:

    Bu resimdeki biberiye çeliğini aralık ayında bir bahçedeki biberiyeden almıştım. Güzelce büyüdü. Zamanla alt dallarını budayıp baston formu vermeye çalıştım. Esas sorun bu bitkinin yer kaplamasını istemiyorum. Yıllarca bonsai gibi bu saksıda yetiştirilebilir miyim? https://i.resmim.net/LPk8F.jpg
    ***
    Evet küçük yapılı tutmaya uygundur. Ama yaprak bitlerinin çok sevdiği türlerdendir. Uğraşmak lazım. Bu yüzden balkonlar için pek uygun değil. Diğer soruna bir şey diyemiyorum. Daha doğrusu hızını pekçok faktör ve kendi tür özelliği etkiler. Zaten bu sayfanın konusu değil.

  5. Ayşe, İzmir dedi ki:

    Taşındığımız evin bahçesindeki biberiyeler hiç budama yapılmadığından boyları çok uzamış ve yeşilsiz kalmışlar. Birbirlerinin üzerine yatmışlar. Budama yapmaya kalksam en dibinden kesmem gerekiyor. Doğru bir uygulama mı bilmiyorum. Bitkilerin yeşilliğini nasıl getirebilirim ve yana yatmış olan bitkileri eski düzgün formuna kavuşturmak için nasıl ve ne zaman budama yapmak gerekir?
    ***
    Mart ayının sonunda dipten kesin. Yapılacak bir şey yok. Yeni filizler hızlıca uzamaya başlar. Biberiyeler kontrolsüz bırakılınca daima dediğiniz gibi oluyor. Budadığınız zaman birkaç tepe dallarını farklı yerlere toprağa batırın. Hepsi veya birkaçı mutlaka köklenir. Böylece yedeğini almış olursunuz. Yani dipten kesince ölme ihtimaline karşı yedekleri işe yarar.

  6. Nehir, istanbul dedi ki:

    4 senedir saksıda baktığım bir biberiyem var. Gelişimi gayet güzel. Oldukça da uzadı ancak hiç çiçek vermedi. Sebebi ne olabilir? Öğlen güneşini ortalama 2 saat gören aydınlık hava akımı iyi açık balkonda bakıyorum.
    ***
    Muhtemelen bir veya iki yıl daha yaşlanması gerekiyor. Didim’de bahçemde boyu 2 metre kadar olan biberiye sonbahar- ilkbahar arasında morumsu, mavimsi soluk renkte çiçekler açıyor. Her yıl böyle. Ama pek bir güzelliği yok. Çiçek açmasa da olur.

  7. İsimsiz dedi ki:

    Balkonda küçük bir saksı biberiye yetiştiriyorum. İki yaşında ve bu zamana dek bir sorun yaşamadım (pek büyümemesi dışında) ancak birkaç hafta önce böceklendi. Üzerinde unlu bite benzeyen oluşumlar ve torbalı koşnil buldum. Sirke ile temizlemeye çalıştım ancak her yaprağın dibine girmek imkansız. Ara ara yemeklere ve içeceklere kullandığım için ilaçlamak da istemiyorum. Nasıl başa çıkabilirim?
    ***
    Dalların çoğunu budayın ve ilaçlayın. Yemeklerde kullanmayı bir süre yani yeni dallar uzayana kadar erteleyeceksiniz. Başka çare yok. Ayrıca kocaman bir saksıya dikmeniz lazım. Balkonlara küçük saksılarda hiç büyümez.

  8. İsimsiz dedi ki:

    İki yıldır yaklaşık 40 litrelik bir saksı içinde büyüttüğüm biberiyenin yaprakları yayıyılıcı şeklinde kararmaya başladı. ilk önce dip dallardan yukarıya doğru yayılmış durumda ama yaprak dökümü ve dal kuruması yok. Bu nasıl bir hastalık ve bu hastalıktan nasıl kurtarabilirim? Yeri her zaman balkonda ve her sabah dört beş saat kadar görür. Sulamasını ise her zaman makul ölçüde yaptım.
    ***
    Bilmiyorum. Bende 9 yıldır bahçeye ekili kocaman oldu. Hiç böyle bir sorunla karşılaşmadım. Yardımcı olamıyorum.


Sorunuzu / Yorumunuzu Aşağıya Yazabilirsiniz.

Lütfen sorunuzu konu ile ilgili sayfaya yazmaya gayret edin.

Sorunuzu/Yorumunuzu yazın:

Sorunuz cevabımla birlikte 1 saat veya en geç 24 saat içinde burada görünür olacaktır. Lütfen ara sıra kontrol edin. Hiç görünmüyorsa akıllı telefonunuzda önbellek temizliği yapmalısınız.