Asteraceae (Papatyagiller) familyasından olan yapışkan andız otunun bilimsel adı Dittrichia viscosa’dır. Fakat bazı kaynaklarda bilimsel adının Inula viscosa olduğunu görüyoruz. Çünkü daha önce Inula cinsinden kabul edilirdi.
Türkiye’de çok yerde (en çok batı ve güney kıyı kesimlerinde) yetiştiği için birçok yerel adları var. Yapışkan andız otu, karaca ot, bit otu, pelin otu, çoban çırası otu, zimerit, kefen otu vesaire. Bu isimlerden bazıları başka bölgelerde alakasız bitkiler için de kullanılıyor. Son yıllarda bu bitkiye kanser otu denmesi yaygınlaşmıştır.
Uzun ömürlü küçük çalı tipi bir bitkidir. Boyu genelde 50cm civarlarındadır ama yerine göre 2m’yi bulur. Susuzluğa, şiddetli sıcağa, tüm gün yakıcı direkt güneşe ve tuzlu topraklara tam uyumludur. Aşırı gübrelemelerle ve kötü kullanımla toprak niteliği mahvolmuş tarlarlarda bile hiç sorunsuz gelişir. Deniz dalgalarıyla sık sık ıslanan kıyılarda da güzelce gelişir. Yaz boyunca tek damla yağmur düşmeyen Didim ve civarlarında yaza girerken yerel otlar kuruyup gider ama yapışkan andız otlarının yemyeşil kalır. Ve taptaze yeşil görünümüyle yavaş yavaş gelişir. Yaz sonunda dal uçlarından çiçek açar. Sonbahar boyunca sapsarı küçük papatya çiçekleri çok güzel görünür.
Yapışkan andızın çiçekleri
Bahçelerde, özellikle susuz bahçe tasarımlarında çok güzel bir süs bitkisi olacak niteliktedir. Hiçbir bakım istemez. Yaz aylarında yemyeşil güzel yapraklarıyla, sonbaharda sapsarı güzel çiçekleriyle ve hastalıklanmaması, parazitlenmemesiyle bahçelerde olması gereken bitkilerdendir. Yalnız uzun süre direkt güneş istiyor. Yoksa çiçek açmaz.
Yapraklarına dokununca yapışkanlı gibi bir his verir ve ellerinizde bir koku bırakır. Kokusunu hamsi buğulama (hamsi+soğan) pişerken ortaya çıkan kokuya benzetiyorum. Bence hoş bir koku. Yazın sıcak günlerde yapraklar çevreye koku salar.
Ana vatanı Akdeniz’in tüm çevre ülkeleridir. Farklı coğrafyalarda 4 alt türü (varyeteleri) vardır.
Şifalı bitkilerden kabul edilir. Birçok rahatsızlığa iyi gelirmiş. Kanseri engellermiş. Burada amaç sadece bitkilerin tanıtımı olduğu için o konulara girmiyorum.
Zimbit otu dedikleri mi bu acaba? Ayırt edemedim.
***
Bilmiyorum ama zimbit otu diye araştırınca da bu bitki çıkıyor. Farklı farklı bitkilere aynı ismi vermişler. Ayrıca aynı bir türün farklı yerlerde yüzlerce farklı isimlerine rastlayabilirsiniz. Yöresel isimlere hiç güvenmeyin. Bitkilerin bilimsel adı önemlidir. Ve o bilimsel adıyla beraber verilen doğru tarifleri dikkate almalısınız.