Epidendrum radicans

Konumuz Epidendrum radicans türü toprak orkidelerindendir. Ana vatanı Güney Amerika kıtasının kuzeyi, yani tropikal iklim kuşağı ve ayrıca Kuzey Amerika kıtasının Meksika’dan itibaren en güneyine kadar subtropikal bölgeleridir. 900m – 2700m arası yüksek rakım bölgelerde yaşarlar.

Özellikleri

Simpodyal (çok dallı) orkidelerdendir. Ormansız, açıklık yerlerde, bütün gün güneş altında, yol kenarlarında bile yabani ot gibi gürce gelişirler. Genellikle Lantana camara türü ile aynı yerleri paylaşırlar.

Dip kısmından yan dallar vererek çevreyi kaplarlar. Kalınlaşmayan, ince kalan dalların uzunluğu 40cm ile 150cm arasında değişir. Dallar yarım metreyi bulursa artık dik duramaz ve yerlerde sürünür. Dal boyunca çeşitli yerlerinden kökler uzatırlar. Yeni yan dallar genellikle en dipten veya dibe yakın yerlerden çıkar. Daha yukarıdan keiki oluşumu nadirdir ama olur.

Süs bitkisi olması amacıyla çeşitli hibritleri türetilmiştir. Hibritlerde bodur, uzun gibi boy ve çiçek rengi farklılıkları var. Çeşitlerine göre sarı, kırmızı, eflatun, mor ve turuncu renklerinin çeşitli tonlarında çiçek açarlar.

Çiçek açması

Yeni dallar uzatması ve dalların gelişim hızına göre ama daha da önemlisi yaşadığınız yerin iklimine veya evinizin şartlarına göre yıl içinde defalarca çiçek açma özelliği vardır. Uzayan dallar en uçta toplu halde tomurcuklar verir. Çiçekleri tükenen dallar aşağı doğru yavaş yavaş kurur. Bunları dipten kesin tavsiyelerine aldanmayın. Sadece kuruyan yerlerini kesin. Yoksa güçten düşer. Eğer fotoğraftaki gibi çok dallar varsa beklemeden kesebilirsiniz.

Epidendrum radicans en çok serin aylarda tomurcuklar verir. Ama yukarıda da dediğim gibi iklim veya ev içi mikrokliması uygun ise sürekli yeni çiçek tomurcukları verebiliyor. Bitki besini vermek önemlidir. Aksi takdirde gücü tomurcuk geliştirmeye yetmez.

Kesme çiçekçilik için değerli bitkilerdendir. Çiçekleri ortalama 10 gün solmadan güzelliklerini korurlar.

Kışa dayanıklılık

En fazla -9C dereceye kadar, bir hayli yıpranarak dayanır. -3C dereceye kadar hemen hemen hiç zarar görmez. Bodrum, Alanya gibi yerlerde bahçede dikili yetişmeye uygundur ve kışın korumak hiç gerekmez. Hatta buralarda sonbahardan haziran sonuna kadar kesintisiz çiçek açması ihtimali yüksektir.

Yetiştirme, bakım

En kolay yetiştireceğimiz orkide türü budur. Hatta sıradan, basit bir sardunya gibi kolayca, kendi kendine yetişir. Aşağıda Epidendrum radicans orkideleri için en güvenli yetiştirme bilgilerini yazdım. Ama o kadar titiz davranmasanız bile güzelce yetişecektir.

Işık, ısı ve esinti ihtiyacı

Öncelikle güneş ihtiyacına değinelim. Günde 5-6 saat direkt güneş şart. En kötü ihtimalle günde en az 3 saat direkt güneş almalıdır. Bunun dışında bulunduğu yer güçlü, parlak ışıklı olmalı. Evlerde perde arkasında tutarsanız zayıf, çelimsiz upuzun dallar uzatacak, çiçek açmayacak ve ölecektir.

Serin geceleri sever. Gece boyunca hava sıcaklığı 15C ile 20C dereceler arasında olursa gelişimi hızlı ve güçlü olur. Daha fazla sıcakta gelişimi yavaşlar veya durur. Yeri ne kadar sıcak ise gece boyunca o denli sürekli hava akımları ister.

Yazın çok sıcak olan memleketlerde yaz boyunca sadece öğle saatlerinin direkt güneşinden koruyun.

Toprak

Epidendrum radicans humuslu ama oldukça süzek toprak ister. İkliminiz uygunsa ve sürekli dışarıda yetiştiriyorsanız 3 ölçü torf toprak + 1 ölçü iri taneli temiz dere kumu + 1 ölçü ponza taşı karışımı yapın. Ama ev içinde yetiştiriyorsanız eşit oranlarda torf toprak + ponza taşı karışımı yapmalısınız. Ponza yerine pişmiş kil bilyeleri kullanabilirsiniz.

Bahçeye dikecekseniz

Bahçenin kendi toprağına dikmeyin. Her yanı 30cm uzunluğunda bir dörtgen çukur açın. Derinlik 10cm yeterli. Çukurun dış çevresini araları boşluk olmayacak şekilde tuğla gibi 10cm kadar yükseklikte taşlarla çevirin. İçini torf toprak + ponza taşı karışımıyla doldurun. Böylece çukurun derinliği ve taşların yüksekliğiyle beraber torflu ponza karışımının 15cm gibi derinliği olmasını sağlayın. Orta yere orkideyi dikin.

Sulama

Her zaman her durumda toprağı yıkarcasına bol bol su dökerek sulayın. Sıklığa gelince, toprağı 5cm derine kadar eşeleyip kontrol edin. Tamamen kupkuru olmuşsa sulama zamanı gelmiştir. Yaz kış böyle devam edin. Aslında dışarıda yetiştiriyorsanız sıcak yaz aylarında daha sık sulamanızda bir sakınca yok.

Saksı altında birçok delikler olmalı ki suladığınızda su rahatça süzülüp gitsin. Saksıyı su biriken tabakta asla bekletmeyin.

Sulama saati çok sıcak yaz aylarında gece geç saatlerde, diğer zamanlarda ise sabah geç saatlerde olmalıdır.

Bitki besini

Genel amaçlı bitki besininden gelişim gösterdiği zamanlarda 20 günde bir defa verin. Tavsiye dozaj ne ise çok hafifçe düşük tutun. Mesele tavsiye dozaj 1 litre suya bir kapak dolusu ise siz kapağı tam olarak doldurmayın. Üçte ikisini doldurun. Eğer bitki besini vermezseniz onca dal ve yaprak geliştirirken tomurcukları beslemeye gücü yetmez. Yani çiçek açması pek mümkün olmaz.

Üretim

Epidendrum radicans bakımı kolay olduğu gibi çoğaltılması da gayet kolaydır. Her iki yılda bir saksıdan söküp kökten ayırabilirsiniz. Ama her zaman yapabileceğiniz daha kolay yolu ise ⇒ daldırma‘dır. Her tip daldırma metodu uygundur.

Diğer bir yol, uzun bir dalı 3 boğumlu parçalara bölmek ve toprağa yatırmak. Bunun için gece ısısının derecesi ve açık havada durması önemlidir. Yoksa köklenme olmaz. Gece ısısı 18C ile 22C dereceler arasında olmalıdır. Bu şartta hızla köklenirler (gece ısısı 25C dolaylarında olursa köklenmezler). Önce ponzalı toprak karışımına dalları yatırın. 5-6 gün kupkuru bekletin. Sonra her gün üstüne su fısfıslayın. Toprak ıslak olsun. 15-20 gün içinde hem köklenme hem yapraklanma başlar. Kökler hızla aşağı uzarken toprağa girmez. Sonuçta dal yukarı yükselir. Yani kökler dalı taşıyan bacak gibi iş görürler. Kökler 5cm olunca aralarını yukarıda anlattığım ponzalı karışım ile doldurun. Böylece köklenme daha fazla hızlanır ve toprağın içine girerler. Yeni gelişen dallar hızla uzar.

Tohumla üretimi de mümkündür. Zaten çevreye döktüğü tohumları kendiliğinden çimlenir, büyürler.

Kaynaklar

Wikipedia, Epidendrum radicans
CABI, Epidendrum radicans (crucifix orchid)
Candide, Fire-Star Orchid
The Spruce, How to Grow Epidendrum Orchid
Fotoğraf: Art of it, Epidendrum radicans