Euphorbiaceae familyasının kuraklığa en dayanıklı türlerinden Euphorbia flanaganii, çeşitleri olan ya da birbirlerine benzer türlerin karıştırıldığı, bütün bu çeşitlilikte gerçek tür veya türlerin ayrımının yapılamadığı bitkilerdendir.
Genel bilgiler
Ana vatanının Güney Afrika’nın doğusu olduğunu söyleyenler olduğu gibi Arap yarımadasında ve Kanarya adalarının kurak yerlerinde doğal olarak yaşadığını iddia eden ciddi kaynaklar da var. Bütün bu sebeplerden dolayı ana vatanının iklim ve yükselti durumuna göre bir bakım yolu belirlemek zor. Dolayısıyla ancak tecrübeli yetiştiricilerin sözlerine kulak vermekle bir yere varabiliriz.
Buna göre, birçok ifadelere bakarsak, Euphorbia flanaganii ağır kış yağmurlarından etkilenmeyen, yaz yağmurlarından da etkilenmeyen dayanıklı ve uyumlu bir türdür. Çünkü Akdeniz ikliminin tam hakim olduğu, düşük rakım yörelerde bahçe bitkisi olarak yetiştirenler var. Fakat bununla birlikte “yaz boyunca çok az sıklıkta ve az su ile sulayın, kışın hiç sulamayın” diyenleri de görüyoruz. Halbuki bu tavsiye Güney Afrika’nın doğusundaki kış kuraklığına sahip, yazın ise yarı kurak iklim şartlarına göre evrim geçirmiş bitkiler için doğrudur. Kısaca: En başta dediğim gibi çeşitleri veya birbirlerine benzeyen farklı türleri olduğu kesin. Acaba her farklı yetiştiricinin kendi deneyimine göre verdikler tavsiyeler her tip, her çeşit Euphorbia flanaganii bitkilerine genel anlamda hepsine uyar mı? Yani “demek ki öyle de oluyormuş böyle de oluyormuş” diyebilir miyiz? Hayır. Kesin bir hüküm verilemez. O halde aşağıdaki tavsiyelerime göre yetiştirmeniz iyi olur.
Medusa baş Euphorbia flanaganii yaşlandıkça dip kök kaidesi kısmı kodeks geliştirir. Her yöne uzayan dallardan en alttakiler kuruyup gittikçe kalın kodeks yukarı doğru yükselir. Bu güzelliği yakalamak için çok dikkatli yetiştirmelisiniz ki “yaşlanabilsin”. Yoksa hatalı bakım sonucu çürümeler kaçınılmazdır.
Zehirlilik: Öz suyu öldürücü etkili olmasa da zehirlidir. Dikkatli olun.
Kışın dondurucu soğuğa, yazdan beri sürekli açık hava şartlarına alışık olması şartıyla, her defasında birkaç saati geçmemesi şartıyla en fazla -5C dereceye kadar dayanır (ve de toprağının kupkuru olması şartıyla).
‘Medusa Baş’ Euphorbia flanaganii bakımı
Güneş, rüzgar ve ısı ihtiyacı: Gündüz en az 3 saat direkt güneş almalıdır. Açık havayı sever. Gerçi evde de yetişir ancak kapalı ortamlarda gelişimi son derece yavaş olur. Açık havada hızlıdır ve birkaç ayda zengin bir görünüm alır.
Toprak olarak mineralli, köklerin sıkıca tutunabileceği özellikli ve oldukça da süzek toprak gerekir. Buna göre: 2 ölçü sade yapılı torf + 1 ölçü koyu kahverengi arazi toprağı + 2 ölçü dere kumu + 1 ölçü ponza taşı karışımı yapmanızı tavsiye ederim. Ponza taşı yerine kiremit kırıkları kullanabilirsiniz (daha iyi olur). Kiremit kırığı parçalarının büyüklükleri pirinç ile ortalama bir kabak çekirdeği büyüklüklerinde irili ufaklı olsun. Bu karışımda arazi toprağı mineralli olması açısından gerekiyor.
Sulama
Şiddetli yaz sıcaklarında günün en serin saatlerinde saksının en kenarlardan yavaşça su dökerek sulayın. Bitkinin dibini ıslatmadan. İlkbahar sonu ve sonbahar başları gibi az sıcak zamanlarda öyle tedbirlere gerek yok: rahatça sulayın. Kışın bulunduğu yerde gece en düşük ısı 12C derece altına düşüyorsa o süreçli hiç sulamamalısınız.
Bitki besini
Toprak karışımını tarif ettiğim gibi yapın ve asla bitki besini vermeyin. Eğer toprak karışımını dediğim gibi yapmayacaksanız, torf gibi basit, yapay şeyler kullanacaksanız o durumda ⇒madensuyu sayfamda anlattığım gibi bitki besini vesaire dönüşümlü sulamalar yapmanız Euphorbia flanaganii bitkinizin muhteşem gelişimini sağlayacaktır. Fakat eğer yaşadığınız yerde yaz ayları şiddetli sıcak oluyorsa (özellikle, gece saatlerinde en düşük ısının 23C dereceden bile aşağı düşmediği şartlarda) bitki besini vermeyin, çok az sulayın ve şiddetli sıcak dönem geçene kadar dinlenmeye bırakın.
Saksı değiştirme
Bitkinizi gereğinden büyük saksılarda yetiştirmeyin ve üç yıl dolmadan hiçbir şekilde rahatsız etmeyin. Her üç yılda bir, az farkla büyük bir saksıya şu şekilde geçirmelisiniz: zaman önemli. ilkbahar sonuna doğru ne zaman artık gece en düşük ısı 12C derecenin altına hiç düşmüyorsa hemen o zaman saksı değiştirmelisiniz. Önce toprak kupkuru olsun. Euphorbia flanaganii Medusa bitkinizi saksıdan çıkarın. Döküleceği kadar toprak dökülsün. Kalıp gibi kalmışsa siz toprağın üçte bir kadarını giderin. Yeni hazırladığınız toprak karışımı da kuru olmalıdır. Böylece yeni saksıya yerleştirin. Kuru toprakta 10 gün hiç sulamayın ve açık havada tutmanız mümkün değilse evde hava akımlarının en güçlü olduğu yerde tutmanız şarttır. İşte bu süreçte, hava akımları sayesinde kök sistemi harekete geçer.
Euphorbia flanaganii üretim
Tohumla, kökten ayırmayla ve uzantı parçalarını kesip almakla yeni Euphorbia flanaganii fideleri üretebilirsiniz. Tohumlar sonbaharda ekilir ve dondurucu soğuk rüzgarları almayan açık hava şartlarında güneşli yerde tutulur. Bunlar zamanla, en geç ilkbahara kadar kolayca çimlenirler.
Kökten ayırmayla çoğaltmak için bitkinin kendi yavrularını oluşturmuş olması gerekir (dipten keserek ayıracaksınız). Yoksa en eski, en güçlü dallarından bir ikisini kesip almakla da çoğaltabilmeniz mümkündür. Her iki usulde de mayıs sonu /haziran başı döneminde uygundur. Sonra kesik yerler tamamıyla kupkuru oluncaya kadar, en az 24 saat açıkta bekletin. Ölçüsü şu: kesik yere dokunduğunuzda kupkuru ve sertleşmiş hissetmelisiniz. Daha sonra, üç yıllığına kalacağı saksıya ekin. Bu aşamada toprak ilkin kuru olmalı ve en az 10 gün kuru toprakta beklemelidir. 10 gün geride kaldıktan sonra sulayın. Açık hava şartlarında hızlıca kök salacak ve gelişime başlayacaktır. Ev içinde üretim tavsiye etmem. Yani iyi sonuç alamama riski büyüktür.
Kaynaklar
Medusa baş sukulent, ahtapot kaktüs gibi adlar verilen Euphorbia flanaganii türü (ve çeşitleri) hakkında hazırladığım bu sayfa için South African National Biodiversity Institute, Wikipedia ve Llifle web sitelerinden faydalandım.