Madagaskar palmiyesi görünüm (1)
Özellikleri
Pachypodium lamerei sukulent bitkilerdendir. Her zaman boyuna göre fazlaca kalın gövdeye sahiptir. Mesela küçük saksılarda küçük bir fide halinde satılır ama bu halinde bile gövdesi boyuna göre fazla kalındır. Doğal yaşam alanlarında 4-6 metre ağaç gibi gelişir. Ana gövde baştan sona, tamamıyla kodeks gövdeden ibarettir.
Madagaskar palmiyesinin kodeks gövdesi patates gibi kolaylıkla köklenici ve filizlenici özelliktedir. Uzayan tepesini kesseniz yanlardan filizlenip yeni dal(lar) geliştirir. Doğal yaşam alanlarında bazen kurak dönem o kadar uzun sürer ki kökleri tamamıyla kuruyup gider. Ama biraz yağmur yağdığında acilen tekrar kök salmaya başlar.
Yaprakları dar ve uzun yapılı olup parlaktır. Bitki gelişirken en uçtan yeni yapraklar ve dikenler verir. Sadece dalların tepe uçlarında yaprak görürüz. Bu haliyle palmiye gibi görünür. Gövdesi ve varsa yan dalları dikenlerle kaplı olur. Kışın yapraklarını döker. Ayrıca yaz aylarında susuz bırakırsanız yine yapraklarını döker.
Çok az yan dal verir. Yan dal vermesi ya tepesinde en uçtaki meristem hücrelerinin bulunduğu yerin zarar görmesiyle olur ya da çiçek açarsa, zakkumun çiçek açtığında yaptığı gibi, çiçek sapı tam ortadan çıkar ve sapın çevresinde birkaç filizlenmeyle ana gövde birkaç dal halinde gelişimine devam eder.
Çiçek açması genellikle 1 metreyi geçtikten sonra olur. Çiçekleri güzel görünümlüdür. Tıpkı beyaz zakkum çiçeklerine benzer ve hoş kokuludur. Fakat iç mekanlarda Madagaskar palmiyesi çiçek açmaz. Zaten salonlarda gelişimi de oldukça yavaştır. Sebep krasula metabolizmasıdır. Sadece gece karanlık saatlerde nefes alır ve bunun için esintilere ihtiyacı vardır. Ayrıca yaz boyunca günde saatlerce kızgın güneş almaya ihtiyacı var.
Zehirlidir. Budamada veya keserek üretim işlerinde öz suyuna karşı dikkatli olun.
Kış soğuklarına belki -6C dereceye kadar dayanır ama fena zarar görür. -1C derece gibi çok hafif don olaylarında bile tep kısmı kararıp çürür. Sadece tepe kısmının çürümesi önemli bir zarar sayılmaz. İlkbahar gelince tepeden uzaması mümkün olmayacağından tepe kısmın yanlarından bir, iki veya birkaç yeni yan dal ile gelişimine devam eder.
Yetiştirme, bakım istekleri
Madagaskar palmiyesi günde birkaç saat direkt güneş ister. Evde tam pencere yanında tutmalısınız. Ayrıca yeri yaz boyunca özellikle gece saatlerinde havadar, esintili olmalıdır.
Toprak olarak 3 ölçü torf toprak + 2 ölçü iri taneli dere kumu + 2 ölçü ponza taşı karışımı yapın.
Sulama: Yaz buyunca dışarıda ya da gece gündüz esintili pencere yanında olması şartıyla çok sık, bol bol su dökerek sulayın. Fakat havadar olmayan odalarda toprak iyice kurudukça sulamalısınız. Kışın eğer bulunduğu oda gece gündüz sürekli sıcak değilse hiç sulamayın. Susuz bırakmaktan hiç korkmayın. Yaprakları kurur. Belki kökleri de kurur ama bunların hiçbir sakıncası yok. Ama eğer uygunsuz zaman ve mekanlarda sulama hatası yaparsanız çürüyüp ölür.
Suladığınız zaman mutlaka çok fazla su dökerek, toprağı yıkayarak sulamalısınız. Saksı altındaki tabakta su beklemesin.
Saksının alt tarafında suyu derhal süzdürecek şekilde birkaç delik olmalıdır. Deliklerin üstüne toprak dışarı akmasın diye taş veya strafor tabak parçaları koyun.
Bitki besini verme: Önemlidir. Kaktüs-sukulent bitki besininden, nisandan eylüle kadar her üç sulamada bir, sulama suyuna karaştırarak verin. Besinli suyu yukarıda anlattığım kadar bolca tutmanıza gerek yok. Saksı alt deliklerinden bir iki damla su çıkacak kadar miktar yeterli. Ayrıca bitki besini vereceğiniz zaman toprak kupkuru olmamalıdır. Bir önceki sulamadan sonra, toprak biraz kuruyunca besinli su ile sulayın.
Madagaskar palmiyesi üretimi
Tohumla, gövdeyi bölmekle ve dipten verdiği yavrusunu ayırmakla çoğaltılır. Tohumla üretim tavsiye edilmez çünkü fidelerini büyütmek çok zordur.
Dipten yavru verirse iyice güçlendiği zaman ayırın. Yavruyu anasından keskin ve temiz bir bıçakla kesip alacaksınız. Kesme işinden sonrasını aşağıda ana gövdeyi bölme yönteminde anlattığım gibi yapın.
Bölerek çoğaltmak
Yan dal vermiyor ama fazla uzayınca üst kısmı haziran ayının başında keserek o parçayı köklendirebilirsiniz. Ana gövde ne kadar kalınsa o kadar uzun keseceksiniz. 1 metre ise ana gövde kol gibi kalındır. Bu takdirde 30-35cm olarak parçalara ayırın. Daha kısa ise daha incedir. Sadece 30cm ise üst 20cm kısmı kesip alın.
Üst kısmı giden ana bitki ise tam kesik yerin kenarlarından en az bir yeni dal uzatacaktır. Eğer fazla sayıda dal uzatırsa onları da sonraki yılın haziranında aynı şekilde yeni fide üretimi için kullanabilirsiniz.
Haziran başında kesip aldığınız parçayı 8-9 gün tamamen açık havada bekletin. Kesik, yaralı kısım kuruyup kabuk bağlamalıdır. Sonra toprak kısmında anlattığım gibi karışıma dikin. Karışım kuru olmalıdır. İlk on gün boyunca hiç sulamayın. Sonra normal köklü bir bitkiymiş gibi sulamaya, bakıma devam edin. Çok hızlı köklenir ve hızlıca yapraklar verir.
***
Pachypodium cinsinin birçok türü var. Bazıları tıpkı Adenium tarzında gelişir. Burada sadece Madagaskar palmiyesi adıyla bilinen Pachypodium lamerei türünü ele aldım. Zaten süs bitkisi olarak en çok yetiştirilen türü budur.
(1) – Fotoğraf: bol.com
Yaklaşık 50cm uzunluğunda ve el bileği kalınlığından büyük madagaskar palmiyemin kökleri çürümüş ve kök kısmından ayrılmış. Nasıl eski haline getirebilirim?
***
Kolayca yeniden köklenir. Yukarıdaki tüm bilgileri okuyarak bakımını eksizsiz aynı şekilde yapmanız lazım. Başka yolu yok. Her toprakta yaşayamaz. Şimdi dip kısmını kontrol edin. Çürük kısımları tamamıyla kesin. Sonra açıkta bir hafta bekletin ki kesik yerler tamamıyla kurusun. Daha neler gerekiyor, yukarıda bölerek çoğaltma kısmında anlattığım gibi deva edin.
Magadaskar palmiyem yaklaşık 12cm iken en tepesinde siyahlık oluştu. Orayı bıçakla yatay bir biçimde kestim. Fakat kestiğim yerden yine çıktı. Bu sefer biraz daha kestim ve üzerine mum damlattım. Artık o siyahlık kayboldu ama bu sefer de bitki bitkin düştü. Tüm yapraklarını kopardım ama ne yapmalıyım bilmiyorum. Sanırım biraz fazla sık suladığım için oldu. Bir de mahafaza ettiğim yer cam balkondu.
***
Serin veya soğuk yerde olup bir de toprağı ıslak olunca çürür gider. Oysa bu bitki ana vatanında 5-6 ay, bazı yıllar daha uzun süre tamamıyla kupkuru kalan toprakların bitkilerindendir. Kesik yeri mumla kapatmak kesin olarak fena halde çürümeye yol açar. Şimdi orayı tekrar kesmeniz lazım. Ayrıca, toprağından söküp birkaç gün tam açıkta bekletin. Sonra kupkuru toprağa ekin ve ilkbaharda havalar ısınıncaya kadar hiç sulamayın.
https://r.resimlink.com/9EwVHYDK.jpg Doğru anladım değil mi, birkaç gün açıkta bekleteyim.
***
Evet acilen ıslak topraktan kurtarmak lazım. Köklerinin ıslaklığı da gitmeli hatta her ihtimale karşı köklerinin tamamen kuruması iyi olabilir. Zira fena halde zarar görmüş, çürümeye başlamış.
Ben iki tane madagaskar palmiyesi aldım ama kargo ile bana çok kötü gönderilmişti. Birisinin gövdesi yeşil diğerinin fazla griydi. Saksıdaki toprakla yeni saksıya dikeyim mi? Kış olduğu için sulamayayım marta kadar diyorum. https://imgyukle.com/i/JtGjyH
***
Yanlış zamanda almışsınız. Bitkilerin hassaslıklarından değil ama yetiştiricilerin veya satıcıların yanlış toprak kullanmaları ve kış içinde yer değişikliği bitkileri çürütüp öldürüyor. Sadece yaz başına doğru yeni bitki almanızı ve topraklarını değiştirmenizi tavsiye ederim. Şimdi bunları mayısta hıdrellez sonrasına kadar sulamasanız iyi olur.
Yeni Madagaskar palmiyesi aldım fakat çok buruşuk ve gri şekilde geldi. cansız gibi. saksı ve toprak değişimi yaptım bir değişiklik yok bir haftadır. Kurtulur mu acaba?
***
Suladıysanız mutlaka çürür gider. Size bozuk bitkiyi kakalamışlar. Şimdi çok acil olarak siz onu topraktan çıkarıp iyice yıkayın. Köklerdeki çürükleri ve çürük yoksa bile uzun kökleri kesin. Kurulayın. Bir hafta evde tamamen açıkta bekletin. Sonra kupkuru toprağa ekin ve hıdrelleze kadar hiç sulamayarak, kupkuru toprakta güneşli bir pencere yanında bekletin.
Bitkiyi kışın sulamıyorum dediğiniz gibi ama yaprakları delikli ve siyahlaştı. Acaba bu çürümeye mi işaret? https://r.resimlink.com/MwBShJ7.jpg
***
İyi görünüyor. Hasarlar yanlış koşullarda yapraklarda yer yer başlayan bozulmalar ve doku ölümlerinin şimdi kupkuru hale gelmesidir, aslında bir iyileşmedir. Eğer sulasaydınız hem yapraklar hem ana gövde hızlıca çürüyecekti. Susuz bırakmaya devam edin. O yapraklar susuzlukta kolay kolay kurumayacak, dökülmeyecek gibi görünüyor. Muhtemelen serinlik ve hava nemi sebebiyledir. En azından Hıdrellez sonrasına kadar hiç sulamayın.
Hocam evim küçük ve çok nemli sanırım ondan yapraklar. Çiçeklerin olduğu odada çamaşır kurutuyorum bu yüzden nem oluyor sanırım.
***
Yeterince sıcaksa önemli değil. Ama eğer çok fazla serin ve fazla nemlilik kapalı ortamlarda bir araya gelirse kaktüslerde çok tehlikeli mantar hastalığı başlıyor bütün dış yüzeyi kaplıyor.
Yeni çıkan yaprakların uçlarında kuruma başlıyor ve yaprak zaman içinde kuruyup dökülüyor.
***
Yukarıdaki bilgileri dikkatli okuyup hatalarınızı öğrenin. Güneşten mahrum mu bırakıyorsunuz? Hiç mi sulamıyorsunuz yoksa gerekmediği halde sık sık mı suluyorsunuz? Havasız esintisiz bir yerde mi tutuyorsunuz? Bir de büyüteçle, güneş ışığı altında kontrol edin. Gözle görülmesi zor küçüklükteki yaprak bitleri zarar veriyor olabilir.
Bitkiye oranla saksı büyüklüğü için ne öneriyorsunuz?
***
Büyüklüğü önemli değil ve fazla büyük saksı kullanmanızın sakıncası yok. En önemli şey saksısının bitkiyi taşıyabilmesi. Yani bitkiniz büyük ise, rüzgardan veya herhangi bir sebepten devrilmemesi için saksının fazlasıyla ağır olması lazım.
Evimin bahçesine ekmeyi düşünüyorum. Acaba eylül ayı ekmem için uygun mu?
***
Hayır. Türkiye’nin hiçbir yerinde bahçeye ekmeye uygun değil. Çünkü bazı yerlerde kış soğuklarına dayansa bile, kışın bahçelerde toprağı ıslanmaktan koruyamazsınız. Ve az biraz soğuk + ıslak toprak bir araya gelince bunlar çürüyerek ölür. 15C dereceden daha soğukta toprağı tamamıyla kupkuru olmalıdır. Böylece, toprağının mutlaka tamamıyla kupkuru olması şartıyla, -6C dereceye kadar soğuklara belki dayanabilir. Ama +10C derecede bile, eğer toprağı hafiften ıslak olursa bile o kadarcık soğukta komple çürür gider. Anlayacağınız, bu bitkinin bahçelere ekileceği yerlerde ya tam tropikal iklim hakim olmalıdır ya da kış aylarının tamamen kurak geçtiği bir iklim hakim olmalıdır.
Topragi kuru fazla sulama yapmiyorum uzerine su puskurtuyorum. fakat govdesi yumusamaya basladi ne yapmaliyim?
***
Yumuşama susuzluktan değilse muhtemelen çürümüş, ölmüştür. Havasız ve çok sıcak yerlerde, gece boyu güçlü esintiler olmuyorsa toprağının kupkuru olması şart. Yazın sıcak evlerde güneşten ısınan kapalı yerlerde tutmak felaket olur. Bu durumda sürekli dışarıda açık havada durması gerekiyor. Yoksa bir anda haşlanmış gibi hale gelerek anında ölür. Su fısfıslamak ise yanlış, gereksiz ve zararlı.
Geçen ilk baharda aldığım oldukça kalın gövdeli 70cmlik madagaskar palmiyem hala açık balkonda. Kuzey batı cephesinde çok sağlıklı bir şekilde hala yeni yaprak çıkartıyor. Kışı ilk defa benimle geçirecek. fakat kışın fazlaca sert rüzgara maruz kalıp istanbul kışına dayanabilecek mi bilmiyorum. Hata yapmak da istemiyorum o yüzden eve mi almalıyım veya az güneş alan hatta yarı aydınlık, kapalı ve ısıtılmayan güney doğu cephesine mi geçirsem. (Kışın kapalı balkonumda biraz rutubet olabiliyor).
***
Bu türler İstanbul’da kapalı balkonlarda bile genellikle kışın ölüyor. İçeri almada geç kalmışsınız. Önce toprağının kupkuru olmasını bekleyin. Sonra içeriye alın. Hazirana kadar içeride dursun. O zamana kadar hiç sulamamanız iyi olur. Eviniz kışın gece gündüz hiçbir şekilde soğumuyorsa kış boyunca ayda bir defa sulayın. Isı dengesizlikleri oluyorsa hiç sulamamalısınız.
Mart ayında aldığım madagaskar palmiyesini saksı değişimi yapıp birkaç gün sonra suladım. Şu an tam orta bölgesinde diğer kısımlara vazaran daha koyu renkte olduğunu gördüm. Hemen içeri peteğin yanına aldım. Gövdenin ortasından çürüme yapar mı? Yoksa bu koyu renk farklı bir durum mudur? Dikenlerinden çok iyi kontrol edemedim ama fazlaca bir yumuşama hissetmedim. Kesip kontrol etmeli miyim?
***
Önce bilgi sahibi olmaya çalışsaydınız iyi olurdu. Nedir bu acilen saksı toprak değişimi, peşinden sulama? Acaba bu bitkiye bunlar uyar mıydı? Kendi doğal ortamında bunlar bir yıla varan, bazen bir yılı aşan çok uzun kupkuru kuraklıklarda yaşayan bitkilerdendir.
Hemen çok acele olarak topraktan sökün, köklerini iyice yıkayın ve hiç bekletmeden kökleri iyice kurulayın. Sonra evde güneşli bir pencere önünde açıkta yani topraksız susuz bekletin. On – onbeş gün sonra kupkuru yeni bir toprak hazırlayarak ona ekin. Ve haziran sonuna kadar bir damla bile su vermeyin.
60 70 cm uzunluğundaki palmiyem yan yatmaya başladı ve tüm yapraklarını döktü. gövdesinde çökme var. dibinden çürümüş mutemelen. yapabileceğim bir şeyler var mıdır acaba?
***
Çürümenin ulaşmadığı en sağlıklı yerinden kesin. Sonra açıkta hatta dışarıda açık havada kesik yer tamamıyla kupkuru oluncaya kadar bekletin. Ondan sonra kuru toprağa ekeceksiniz. Ve havalar iyice ısınana kadar bir damla bile sulamamalısınız.