Başlıca özellikleri
Nelumbonaceae familyasından Nelumbo nucifera türünün çeşitli kültivarları, varyeteleri vardır. Ve bunlar kullanım amacına göre üç gruba ayrılır. Rizom ve tohum amaçlılar (gıda maddesi) ve çiçek amaçlılar (süs bitkisi). Bu amaçlarla yetiştiricilikleri yapılır. Çin’de lotus yumrularının ve tohumlarının gıda amacıyla yetiştiriciliği yaygındır.
Ana vatanı Hindistan’ın kuzey taraflarıdır. Yaz ayları az sıcak geçen yerlerde de, şiddetli sıcak geçen yerlerde de çiçek açmalarında sorun yok. Yaz boyunca genelde 23C dereceden daha fazla sıcakta hızlı ve iyi gelişirler.
Kış soğuklarına dayanıklılıkları -35C dereceye kadar. Fakat bu her çeşidi için geçerli değildir. Yine de genel olarak -15C dereceye, duruma göre -20C dereceye kadar dayanacakları kesindir. Ama en az 1,5 metre su altında kalırlarsa o takdirde dayanırlar. Daha sığ sularda dayanamazlar. Veya rizomunu havuzdan söküp kış boyu kuru halde saklayacaksanız dondurucu soğuğa hiç dayanamazlar. 0C dereceye düşmeyen soğuk bir yerde, perlit gibi steril ve kuru maddelere gömülü olarak saklamanız gerekir.
Çeşit seçimi önemli. Zira karasal iklim, karlı kışlar olan yerlere göre ayrı, tropikal ve subtropikal yerlere uygun çeşitleri ayrıdır. Kış olan yerlere uygun olan Hint lotusları kışın tam anlamıyla uykuya çekilir. Türkiye’nin Ege-Akdeniz kıyıları dahil her yerine bunlar uygundur. Diğerleri ise belki Datça’nın güney kıyılarına ve Akdeniz bölgesinin denize yakın düşük rakıma yerlerine uygun olabilir. Bunlar kışın uykuya girmez. Duruma göre ısı yetersizliğinde gelişimleri durur, biraz yıpranabilirler, o kadar.
Güneş ihtiyacı çok yüksektir. Yarı gölge yerlerde pek çiçek açmazlar. Uzun süre güneş etkisinde, yeterli sıcakta çok hızlı gelişir ve sürekli çoğalırlar. Kısaca, günde en az 6 saat direkt güneş almaları lazım.
Suda gelişim
Klasik nilüferlerin aksine, Hint lotusu Nelumbo nucifera yaprak sapları ve çiçek sapları suyun dışına dik olarak uzar ve genelde yapraklar, çiçekler su yüzünde yüzer halde değil, suyun dışında, sudan yüksekte gelişmiş olurlar. Eğer su fazla derin olursa kendilerini suyu derinliğine göre ayarlarlar. Bu durumda yapraklar, çiçekler diğer nilüferler gibi su yüzeyinde durur. Fakat su dışında sağlamca dik durabildikleri için fazla derin suya ihtiyaçları yok. Yine de suyun derinliği en kötü ihtimalle en az 30cm olmalıdır.
Havuzda yetiştirmek için zemine biraz killi humuslu kara toprak (İngilizce loam denen toprak) ve gübre karışımı yayıp rizomları o toprağa gömün. Rizomun bir veya iki filizlenme gözü toprak dışında kalmalıdır. Toprak yüzeyini yoğun olarak kil bilyelerle kaplasanız iyi olur. Sonra su doldurun. Veya, havuza toprak koymak istemezseniz, lotusunuzu aynı şekilde büyük bir saksıya ektikten sonra saksıyı havuza suyun içine koyun.
Üretim
Nelumbo nucifera türü lotuslar yumrularını bölmekle ve tohumlarıyla üretilir, çoğaltılır. Tohumdan geliştirmek bu türde kolay ve gelişim çok hızlı olur. Yalnız fazlaca güneş isterler. Sıcağı da severler.
Tohumdan Nelumbo nucifera yetiştirmek
Gayet kolay ve basittir. Hem yeterli sıcaklık olması hem de fidelerin yaz boyunca gelişim fırsatı olması için tohum ekme zamanı ilkbahar ortası veya en geç ilkbahar sonu olmalıdır. Yani mayıs başından en geç 20 hazirana kadar. Tohumları önce biraz zımparalayın. Böylece tohumlar daha çabuk su emer, daha çabuk çimlenir. Sonra akşamdan sabaha kadar ılık suda bekletin. Killi, normal bir arazi toprağını dibi delikli olmayan bir saksıya doldurun. Torf topraklardan kullanmamalısınız. Saksının üst üçte biri boş kalacak şekilde toprağı saksıya yerleştirin. Tohumu orta yere hafifçe gömün ve fazlaca sulayın. Saksıda toprak su altında kalsın. Güneşli, sıcak bir yerde tutun. En geç 10 gün sonra tohum çimlenmiş olur. O zaman saksıyı havuza suyun altına yerleştirin. Fide güneşin ve sıcağın etkisiyle çok hızlı büyür.
Fidelerin ilk yılı
Çiçek açmasını beklemeyin. Çünkü ilk yıl güçlü bir yumru geliştirmek için var gücüyle çalışır. İyi bakmazsanız ikinci yılda da çiçek açmaz. Bunu garantilemek için su bitkilerine özel imal edilmiş katı bitki besinlerinden toprağına az miktarda batırın. Ama önce fidenin ilk iki yaprağının gelişiminin tamamlanmasına kadar beklemelisiniz.
Benzer konular
Su menekşesi
Nilüfer, Nymphaea alba
Su sümbülü, Eichhornia crassipes
Kaynaklar
Buradaki bilgileri hazırlamada Wikipedia, Dave’s Garden ve ayrıca Water Garden Advices web sitelerinden faydalandım.