Ana vatanı Arjantin ve Uruguay çevreleridir. Yaygın adları çöl cennet kuşu çiçeği, sarı cennet kuşu çiçeği ve bodur akasyadır. Türkçede daha çok paşa bıyığı denir. Tavuskuşu çiçeğine benzer. Zaten yakın özelliklere sahiptir. Eskiden aynı cinsten sanılırdı ve bilimsel adı Caesalpinia gilliesii idi.
Paşa bıyığı çiçeği görünümü
Özellikleri
Subtropikal iklime yakın özelliğe sahip dünyanın her yerinde süs bitkisi olarak yetiştirilir. Fakat zamanla tohumlarıyla yayılarak birçok yerde doğal bitki örtüsüne karışmıştır. Mesela ABD’nin güney-batısında ve Teksas’ta, Türkiye’de Marmara bölgesinde ve susuzluğa çok iyi dayanıklı olduğu için Güney Afrika’nın Karoo bölgesinde.
2m civarında orta boy çalı özellikli ve uzun ömürlüdür. Yaprakları birkaç sapçıktan oluşan ince saplar üzerinde mini mini dizilen yaprakçıklar bütünü halindedir. Kışın fazla soğuk olmazsa yapraklarını dökmez. Tohumları fasulyelerde ve bezelyelerde olduğu gibi tohum kılıfları içinde gelişir. Kılıflar biraz genişçe ama çok yassı-incedir. Çünkü tohumları küçük olur.
Çiçek açması
Paşa bıyığı ilkbahardan sonbahara devamlı sarı çiçekler açar. Fakat güneş yetersiz olunca çiçek açmaya pek yanaşmaz. Sarı çiçeklerinden çıkan kızıl uzantılar aslında polen taşıyan erkek organlardır. Uzantıların görünümü çiçeğin güzelliğini arttırır.
Kışa dayanıklılık
Paşa bıyığı çiçeği en fazla -12C derece soğuğa dayanır. Sonbahar sonunda dallarını dibe yakın budamak şartıyla -20C dereceye kadar dayanır. Dolayısıyla Ankara’da yetişir. Ayrıca dibe yakın budayıp kışın üstünü saman + toprak karışımıyla örtülü tutmakla -25C dereye kadar soğuk olabilen yerlerde de yetişir.
Yetiştirme, bakım
Günde en az 4 saat kesintisiz direkt güneş ister. Aksi takdirde çiçek açmaya pek girişmez.
Toprak seçmez. Toprağın yeterince süzek olması yeterli. Gübreleme pek gerekmiyor.
Her ne kadar susuzluğu gayet iyi dayanıklı olsa da paşa bıyığının güzelce çiçek açıp durması için düzenli sulamak lâzım. Hiç sulamamak ancak yerinde iki yılı aşmış olması şartıyla zarar vermez. Ve bu şartla susuz bahçe tasarımlarına uygundur.
Budama açısından sorunsuz bir bitkidir. İstediğiniz şekli vermek için istediğiniz gibi budayabilirsiniz. Sonbahar sonunda ya da kış sonunda eğer gerek görürseniz dipten budamanızda bir sakınca yok. Şekil verme budamalarıyla paşa bıyığı çiçeğine devamlı çiçek açan küçük süs ağacı formu kazandırmak mümkün.
Üretim
Paşa bıyığı tohumlarıyla kolayca üretilir. Tohumları kışları hafif don olayı olan yerlerde sonbaharda, daha fazla soğuk olan yerlerde kış sonunda ekmelisiniz.
Zararlıları ve hastalıkları
Paşa bıyığı neredeyse hiç sorunsuz bir bitkidir. Bazı yerlerde nadiren bazı kelebekler yapraklarına yumurta bırakır ve tırtıllar yaprakları yer. Ama pek yaygın bir şey değildir. Ağır killi ve üzerinde uzun zaman su birikimine sahip olan topraklarda kök çürüme problemi olur.
Paşabığığı tohumdan diktim. 10cm filizlendi. Cam balkonumda saksıda. Balkon sabah güneşi alıyor. Sık sık havalandırma yapıyorum. Bundan sonra ne yapmalıyım?
***
Bir şey yapmak gerekmez. Olsa olsa daha büyük saksıya almak gerekir.
Bahçemde uzun zamandır baktığım ağacım sanırım kurudu. Birkaç tane tohumu var. Bir defa ektim çıkmamıştı. Çok sert farklı tohumlar. Nasıl ekebilirim acaba?
***
Şimdi tohumlardan iki veya üçünü 48 saat suda bekletin. Sonra ekin. 3-4cm derinlik yeterli. Bunlar olmazsa diğer tohumları sonbaharda bahçede birkaç farklı yerlere ekin. Yerlerini unutmamak için gerekenleri yapın. İlkbahar geldiği zaman en azından bir ikisi çimlenecektir.
Elimizde çiçekli bir dal var şu an. Annemler beğendiği için kırıp getirmiş. Bunu nasıl köklendirip dikebiliriz?
***
Mümkün değil. Paşa bıyığı sadece tohumlarıyla çoğaltılabiliyor.
Paşa bıyığı çiçeği tohum olarak ilginç ve tuhafıma gitti. Baklagillere benzediği için yedim ve çok rahatsızlandım. Yememin sebebi şifa niyetine birkaç tane. Hala bulantım devam ediyor. Bu bitkinin zehirli yanı var mı?
***
Zaten baklagillerdendir. Fasulye olsun bakla olsun çiğ yendiğinde insanı çok kötü hasta eder. Baklagillerden her tür böyledir. Bir daha yemeyin. Böyle şeylerden şifa arıyorsanız emin olun bir gün fena halde zehirlenirsiniz. Hatta ölümünüz bu yolla olabilir. Bir kadın bir ağacın meyvelerini kırmızı kırmızı çok beğenmiş. Bir ısırmış ama acı olduğu için hemen tükürmüş. Zerre kadar zehir kadının ölmesine yetmiş. Bu gerçek bir olaydır. Bilmediğiniz şeylerin tadına bile bakmayın.
Paşa Bıyığı çiçeğim bahçemde çok güzel çiçek açarken 1 haftada komple kurudu. Nedeni ne olabilir?
***
Oraya dikeli henüz birkaç yıl geçmemişse şiddetli sıcak ve susuzluk yüzündendir. Çünkü kökler toprağa, derinlere henüz yeterince yerleşmemiştir.
2 yıldır bayağı büyük bir saksıda paşa bıyığı yetiştirmeye çalışıyorum. Güzel gelişiyor. Çiçekler solduktan sonra budama yapmalı mıyım?
***
Tamamen çiçeksiz, tomurcuksuz, filizsiz kalmış dal uzantılarını zaten kesmek lazım. Diğer budamaları hakkında yazı içinde bilgi var.
Şu an tatil yaptığımız yerin bahçesinde bu bitkiden var. Tohumlarını almak istiyorum ama bu tohumların oluşma olgunlasma zamanı var mı? Yaz kış güneş alan balkonda yetişir mi?
***
Fasulye veya bezelye benzeri tohum kılıfları olur. Onlardan en büyüklerinden bütün halde alın. Tohum kılıfları kupkuru oluncaya kadar bekletin. Sonra içini açıp tohumlarını alırsınız. Balkonda yetiştirecekseniz kocaman saksı gerekir. Küçük saksılarda gelişemez.
Geçenlerde bir parkta gördüm. Balkonumda yetiştirmek istiyorum. Tohumu hangi ayda verir?
***
Şimdi ve önümüzdeki aylarda tohumlarını ağaçların üzerlerinden alabilirsiniz.