Tulipa borszczowii, fotoğraf: plantarium.ru
Bu çöl lalesinin yaprakları kıvrımlı kıvrımlıdır. Çiçekleri sarı, kırmızı ve sarı-kırmı karışık renklerde çeşitleri var. Yazın şiddetli kuraklık ve sıcaktan, kışın ağır dondurucu soğuklardan dolayı soğanlarını derinlere gönderir. Ama ilkin tohumdan gelişenler o kadar derinde olmaz. Pek azı zar zor hayatta kalıp çiçek açacak kadar gelişebilirlerse hayatları kurtulur. Çünkü bir lale soğanının çiçek açması kendisinin yok olması ve çiçek açacakken aynı zamanda daha derinde yavru soğan oluşturması anlamına gelir. Soğanlar daha derinde olunca daha da güvende olurlar. Böylece yavru soğanlar gelişip kendi yavru soğanlarını yine derinlerde oluşturlar. Bunlar yeni oluşturdukları soğanlarını 35-40cm, hatta yarım metreden fazla derine yerleştirebiliyorlar.
Tulipa borszczowii soğanlarını elde edebilirseniz nasıl yetiştireceksiniz?
Bildiğimiz laleler gibi bunun da soğanları sonbaharda ekilir ve sürekli açık havada soğuk yerde tutulur. Bunlar Türkiye’nin çoğu yerinin iklimine karşı hassastırlar. Hayatta tutmak çok zor. En iyi yerler hem yüksek rakım hem havası kuru yerlerdir (Kayseri, Mardin vs). Soğanlar için derin saksı kullanın.
Toprak asitli olmamalıdır. Temiz, doğal bir arazi toprağı, iyi bir torf toprak, yanmış gübre, iri taneli dere kumu, ponza taşı ve esneklik için leblebi tanelerinden büyük olmayan strafor parçaları.. Hepsinden aynı hacim ölçüsünde, mesela birer bardak.. Eğer bulduğunuz doğal arazi toprağı asitli ise, yarım bardak küçük taneli mıcır da ekleyin. Bütün bunları birbiriyle karıştırın. Toprak niçin esnek olmalı? Yeni soğanlar geliştirecek olan ama sert yapılı toprakta yetiştirmemiz gereken bitkiler için öyle gerekiyor. Ta ki yeni soğanlar sert toprakta sıkışıp ezilmesin, rahatça şişkinleşerek gelişsin, büyüsünler. Renklendirilmemiş beyaz strafor esneklik için uygundur ve çok da sağlıklıdır.
Saksı derinliği en az 30cm olmalı. Ekim-kasım aylarında soğanı 15cm derine gömün. Sonra eğer havalar iyice soğumamışsa sulamayın. En azından kasım ortasına kadar bekleyin. Saksı dışarıda mümkün olan en soğuk ve güneşsiz yerde durmalı. Kış yağmurlarından ıslanmamalı. Sadece toprak iyice kuruduğu zamanlarda sulayın. Şubat ayı girdikten sonra saksıları yine dışarıda ama güneşli yere almalısınız. Bu süreçte, çiçeklerini açana kadar yağmurdan korumak gerekmez.
Tulipa borszczowii mart ayı içinde veya nisan başlarında çiçek açar. Bu aynı zamanda birkaç yeni soğan oluşturduğu anlamına gelir. Çiçek açtıktan sonra gözünüz yapraklarında olsun. En uçlardan bile, en küçük bir bozulma bile olursa artık hiç sulamayacaksınız. Ama eğer çok sağlıklı iseler toprak kupkuru oldukça sulayın. En geç haziran ortasına kadar. Sonra, yapraklar bozulmasa bile sulamayı bırakın. Yapraklar tamamıyla kurumalı. Fazlasıyla havadar ve kupkuru bir yerde saksıyı sonbahara kadar koruyun.
İkinci – üçüncü yıl
Kasım ayında saksıyı yine kışı geçireceği yere koyun. Toprak değiştirmeyin, soğanları sökmeyin. Yukarıdaki gibi bakımına devam edin. Bu sefer ilkbaharda çiçek sayısı artabilir çünkü geçen ilkbaharda yeni soğanlar üretmişti. Şimdi çiçekler solunca, yapraklar bozulmaya başlar başlamaz saksıdan çıkarıp soğanlara, köklere hiç zarar vermeden toprağından arındırın. Öylece kuru, gölgeli ve esintili bir yerde yapraklarının ve köklerinin kurumaları için bekletin. Tamamen kupkuru olduklarında soğanları çörçöpten temizleyin. Eski toprağı da kupkuru olmuştur. Soğanları kupkuru toprağa gömerek havadar ve kuru bir yerde sonbahara kadar koruyun. Sonbahar gelince, yepyeni toprak karışımı hazırlayıp soğanları yeniden ekin.
Tulipa borszczowii üretim, çoğaltma: Yukarıdaki yetiştirme bilgilerine göre hareket edin. Her iki yılda bir soğanları toprağından arındırdığınızda sayıca artmış olduklarını göreceksiniz. Çoğaltılması böyledir. Soğanlar boy boydur. En büyükleri çiçek açacak olgunluktadır. Çiçek açanlar kaybolur ama kendi yerine birkaç yeni soğan üretmişlerdir. Diğer küçük soğanlar ise, çoğalmadan ve çiçek açmadan yıldan yıla büyür, olgunlaşırlar.