Adenia glauca bitkileri ya dişidir ya erkektir. Yani dişi çiçekler ayrı bitkide, erkek çiçekler ayrı bitkide ilkbaharda açarlar. Buna göre tohum vermeyi dişi bireyler yapacaktır. Tabii ki yakınlarda polen tozlarını alabileceği erkek bir bitki varsa. Sarıya ve yeşile çalar krem rengi çiçekleri küçük, güzel görünümlü ve tatlı kokuludur.
Esas temel gövdesi fazlasıyla dolgun kodeks yapısındadır ve ikincil ana gövde yukarı doğru bir hayli incelir. Şişkin kodeks üzerinden yukarı uzayan, genelde tek ana gövde, bazen iki veya üç ana gövde, aşağı kısmı kalın, yukarıya doğru incelir yapıda gelişim gösterir(ler). Bütün bu halleriyle nolina bitkisine benzerler. Gerçi nolina benzeri olanlar henüz genç olanlardır. Çok fazla büyüyünce neredeyse yusyuvarlak olurlar. Yuvarlakça kodeks gövde zamanla 60cm kadar hatta daha fazla genişliğe sahip olma, devleşme potansiyeline sahiptir.
Sevimli yaprakları beş parçalıdır. Yaprakçıkların uçları yuvarlakça olur. İncir yapraklarının küçük halini anımsatırlar. Yaprak rengi genelde grimsi soluk yeşildir. Sarmaşık gibi uzayan esnek ince dallarında her yeni bir yaprakla beraber bir de üzüm bitkisinde olduğu gibi iplik benzeri bir tutmaç gelişir. Tutmaçlar diğer bitkilerin dallarına tutunup yukarıya uzamak içindir.
Doğadaki yaşamı aslında oldukça uzun ve ince sarmaşık dallar uzatır haldedir. Kışın soğuk ve yağışsız dönemde yapraklarını döker. Güçsüz uzun dalları da tamamıyla kurur. Ana gövde kodeks uykuya çekilir. Kış kuraklığının etkisine göre kodeks hariç tüm dallar kuruyabilir. İlkbaharda şartlar düzeldiğinde tekrar yeşerir, yeni sarmaşık dallar uzatır ve çiçek açarlar.
Adenia glauca zehirli midir? Evet. Budarken öz suyuna karşı dikkatli olun. Çocuklar ve hayvanlar yaprakları, dalları ısırmasın diye tedbirler alın.
Kış soğuklarına dayanır mı? Belki en fazla -2C dereceye kadar dayanabilir. Bunun için soğukta toprağı kupkuru olmalıdır (gerçi şart değil ama toprağın yapısına göre soğukta ıslak toprakta çürüyebilir). Zaten kışın susuz dinlendirmek lazım. Tüm yapraklarının ve güçsüz ince dallarının kuruması gerekiyor.
Evde Adenia glauca bakımı
Yapraklarının güneş ışınlarına ihtiyacı var. Hiçbir şekilde filtreleme yapmayın. Günde en az 3 saat direkt güneş alması lazım. Güneş alan bir pencerenin tam yanında tutun ve hava çok fazla soğuk olmadığı sürece açık pencereden esinti almasını sağlayın. Bu bitki gelişim göstermek için fazla sıcağa ihtiyaç duymuyor. Hava akımları çok önemlidir. Bunlardan başka, kodeks tarafının güneşte aşırı ısınıp pişmemesi lazım. Buna göre üst dallarının yapraklarının yaz boyunca kodeksi gölgeleyici olmalarını sağlayın.
Toprağı asitli olmalıdır. Hazır torf topraklar zaten asitlidir (genelde pH derecesi 6.5 civarında, üstünde yazılı). Bu toprağı tek başına değil yıkayıp temizlediğiniz dere kumu ve ponza taşı ile eşit ölçülerde karıştırarak kullanın. Yani 1 ölçü torf toprak + 1 ölçü temiz dere kumu + 1 ölçü temiz ponza taşı karışımı yapmalısınız.
Sulama biçimi dikkat ister. Fazla sıcak günlerde toprağın üst yüzeyi birkaç santim derine kadar iyice kurumuşsa sulayın. Serin aylarda ise yapraklarda sabah erken saatlerde pörsüme olmuyorsa sulamayın. Öğle saatlerindeki pörsümeleri dikkate almayın yani bu susuz kaldığı anlamına gelmez. Kış boyunca asla sulamamalısınız.
Dikkat: Adenia glauca 32C derece ve daha yukarısında şiddetli yaz sıcaklarını hiç sevmez. Eğer öyle bir yerde yaşıyorsanız yazın sıcakta sulamalar çürütebilir. ⇒ Şu sayfada anlattığım gibi alt yanlardan delikli saksı hazırlayarak yazın aşırı şiddetli sıcak dönemde alttan sulama yapın ama o tavsiyelerime çok dikkat ederek.
Bitki besinine ihtiyacı var. Kaktüslere özel (veya azot oranı düşük) bitki besininden, suya karıştırma oranı ne ise siz onu 5 misli daha düşük dozajlı ayarlayın. Nisan sonundan eylül ortasına kadar yapacağınız her sulamayı bu şekilde besinli su ile yapın.
Şekilleme çalışmaları
Adenia glauca şişkin temel kodeksi ara sıra yeni ana gövdeler oluşturmaya çalışır. Bazıları pek gelişmeyecek, düzensiz eğri bürü kalacaklardır. Bunları ilk filizlenme aşamasında gidermeniz iyi olur. Bazen de kodeksten çıkan birkaç ince filiz arsızca ve hızlıca gelişip sarmaşık gibi uzar. Ciddi gözlemlerle bir veya istediğiniz sayıda ana gövde ve ince sarmaşık dallar kalmasını sağlamalısınız. Ana gövdeler ya da diğer ince dallar fazla uzarsa isterseniz kısaltın. Zaten kışın kuruyacaklar.
Kış dinlendirmesi ve budamalar
Sağlıklı bir hayat sürmesi için kış boyunca dinlenmesi ve dallarının çoğunun kuruması gereklidir. Kışın hiç sulamayarak dinlenmeye çekilmesini sağlayın. Toprağı tamamen kuruduktan sonra, varsa serince bir yerde dinlenmeye devam etmesini sağlayın. Bırakın tüm yapraklar ve güçsüz dallar tamamıyla kurusun. Kış sonunda iyi bir budama yapın. Sonrasında, yeni filizleri dikkatle inceleyerek hangilerini körelteceğinizi seçin. Kodeks üzerindeki ikincil ana gövdeler kurumamışsa, sadece bunlardaki filizlenmelerin birkaçına izin verin. Yani bu durumda kodeksteki tam filizleri yok edin. Ama ana gövdeler de kurumuşsa, kodeks üzerinden çıkacak filizlerden sadece bir tanesine veya en fazla üç tanesine izin verin. Uzayan dalları isterseniz bırakın uzayacağı kadar uzasınlar. Veya belirli boylarda kalacak şekilde kesip kısaltırsınız. Unutmayın ki kodeksin güçlenmesi, daha da şişkinleşmesi ilkbahardan sonbahara kadar sahip olacağı yapraklar sayesinde olur. Yani yaprakları fazlaca azaltacak kadar kısaltmalar yapmamalısınız.
Adenia glauca üretimi
Çelikle üretimi (dallarını kesip alarak köklendirmek) mümkündür fakat bunlar kodeks gövde oluşturmaz (deseler de aşağıdaki ilgili yerde açıklaması var). Yaz başında taze dallardan tepe çeliği yapın. Sıfırdan gerçek kodeks gövdeli olarak çoğaltmak istiyorsanız tohumlarından yetiştirmeniz gerekiyor. Tohumları ilkbahar sonu, yaz başı gibi bir zamanda ekmelisiniz. Çabuk çimlenirler ama gelişimleri yavaş olur. Bunlar henüz minicik fideler iken kodeks oluşturmaya başlarlar.
Çelikle veya tohumdan geliştirdiğiniz fidelere ilk yıl kış dinlendirmesi uygulamayın ve kış boyunca hem güneşli hem sıcak yerde tutun. Bu dönemde sadece yapraklarda pörsüme gördükçe sulayın. İlk kışı atlatınca sonraki yıldan itibaren kış dinlendirmelerini yaptırın.
Dallarından köklendirirseniz
Adenia glauca çelikle üretilirse kodeks yapmaz deseler de akıllıca uğraşmalarınız sonucu olur. İlk iki yıl, veya dip kısım an az 1,5cm çapına gelene kadar iyi bakın. Sonraki yıl, kış dinlendirmesinin ardından dibe yakın yerinden, yani uygun bir kodeks şekli gibi düşünerek ona göre kısaltın. Yeni dallar uzatacaktır. Zamanla dip kısım biraz kalınlaşır. Sonraki yıl, yani yine kış dinlendirmesinden sonra tüm dalları yok edin. Yine yeni dallar çıkaracak. Bunlar ilk filizlenme aşamasında iken birisini ikincil ana gövde (kodeks üstünde ikincil ana gövde) olarak belirleyin. Bu dal dimdik yukarı yönlenmelidir. Veya iki veya üç ana gövde belirleyebilirsiniz. 40cm kadar uzayınca diğer dalları yok edin. Seçtiğiniz dallar(lar) güçlensin. Kış dinlenmesinden sonra, dalı veya dalları 10cm veya istediğiniz ölçüde kalacak şekilde kısaltın. Ve yeni filizlenmelere sadece bu ikincil ana gövdeler üzerinden izin verin. Dip kodeks kısmındaki filizleri yok edin.
Örnek: Yukarıda eklediğim fotoğrafta soldaki tohumdan gelişmiş, muntazam doğal kodeksli bir Adenia glauca. Sağdaki ise bu tarif ettiğim gibi geliştirilmiş. Kodeks yapısı yıldan yıla daha da güzelleşecektir.
Benzer bitkiler
Kodeks yapısıyla, yaprak biçimiyle benzer diğer bir tür. Bakınız: ⇒ Jatropha podagrica (Buda’nın göbeği)