Araceae failyasından Alocasia cinsinin küçük yapılı türlerindendir. Bilimsel adı Alocasia cucullata olduğu halde Buda’nın eli fil kulağı denmesi daha yaygındır.
Alocasia cucullata
İki yaygın adı:
— Cheneese Taro yani Çin tarosu. Taro sözcüğü filkulağı bitkilerinin genel adlarından biridir. Çin tarosu denmesinin sebebi esas yerinin güneydoğu Çin olmasıdır.
— Buddha’s Palm: Buradaki palm palmiye anlamında değil, el ayası / avuç anlamındadır. Yani Buda’nın eli. Yaprakları en hafif bir esintide bile hareket eder.
Alocasia cucullata özellikleri
Alocasia cucullata kalp biçimli ve pek irileşmeyen yapraklara sahiptir. Yapraklar saplarıyla beraber bir metreyi zor bulur. Genelde çok daha kısa kalırlar. Ama ana gövdeye benzeyen rizomu dimdik yukarı uzar ve bu şekilde zamanla yerden yüksekliği artar. İyi bakım sayesinde ağaç gövdesine benzeyen rizom 7-8cm çapına gelir. Yanlış bakımda daha ince kalır ama yine yukarı uzar. 30-40cm kadar yükselmesi birkaç yılı alır.
Budistler için mübarek bir bitkidir. Çin folkloruna göre zarif sapların ucundaki kalp şekilli yapraklar Buda’nın cennete uzanan elini simgeliyor. Ayrıca uzun ömür, sağlık, mutluluk ve bereket getirdiğine inanırlar.
Çiçek açması
Buda’nın eli filkulağı Alocasia cucullata kış sonunda gösterişsiz çiçekler açar. Bunu mutlaka çiçek açtığı yerinden birkaç ayrı bitki olarak devam etmesi takip eder. Yani çiçek açtıktan sonra yine tek başına uzamaz. İki, üç, dört veya daha fazla sayıda dallanarak gelişime çoklu devam eder.
İklim uyumu
Yazın çok şiddetli sıcak olan Akdeniz iklime tam uyumludur. 40C derece sıcaklara ve güneşe rağmen sorunsuz gelişir. Fakat bununla beraber kışın -15C dereceye kadar olan dondurucu soğuk olan bölgelere de uygundur. -5C dereceden itibaren yapraklar kurur. Baharda havalar ısınınca yeniden yaprak vermeye başlar. Çok hafif don olaylarında ise yaprakları hemen hiç zarar görmeden kışı atlatır.
Alocasia cucullata bakımı
Bahçe ve balkonlarda olduğu gibi evlerde ve ofislerde yetiştirmeye de uygundur. Hem tam güneşli yerlere hem koyu gölgeli yerlere mükemmel uyum sağlar. Öyle ki, ayrı ayrı biri güneşte biri gölgede yetişmiş olan iki Alocasia cucullata bitkisi arasında neredeyse hiçbir fark olmaz. Sadece iç mekanlarda ve dış mekanlarda yetişenlerin arasında fark olur. İç mekanlarda yapraklar daha büyük, yaprak sapları biraz daha uzun gelişir.
Aynı zamanda su bahçesi bitkilerindendir. Ayrıca şans bambusu gibi suda yetişebilir.
Toprak
Alocasia cucullata bahçelerde pek toprak seçmez. Ağır killi topraklarda bile gelişir. Ama elbette iyi bir toprakta çok daha gösterişli olacaktır. Bahçede toprak iyi ise ve sık sık sularsanız çok şaşırtıcı bir hızda ana gövde benzeri rizom adeta devleşir.
İç mekanlarda ise 3 ölçü torf toprak + 1 ölçü ponza taşı karışımı yapın. Gövde benzeri rizomu zamanla irileşip bir hayli kalınlaşacağından dolayı toprağına ponza taşı karıştırmak gereklidir. Yoksa bitkinin ağırlığı toprağı fena sıkıştırır ve bu da köklerin havasız kalmasına, çürümelerine sebep olur.
Sulama
Diğer fil kulaklarının aksine Alocasia cucullata susuz kalmaya iyi dayanır. Susuzluk etkisiyle uykuya girmesi veya yapraklarını sarartması problemleri olmaz. Sadece gelişimi aksar. Eğer çok uzun süre susuz kalırsa yapraklar sararıp kurur. Gelişim zamanlarında susuz bırakmamaya gayret edin.
Bitki besini
Sadece ayda bir defa vermeniz fazlasıyla yeterli olur. Bitki besinlerini iyi değerlendirir. Salon bitkilerine özel hazırlanmış olan bitki besinlerinin hem yaprak amaçlı olanını hem genel amaçlı olanını aydan aya dönüşümlü verin. Rizomunun fazla dolgun gelişmesini istiyorsanız bu takdirde genel amaçlı bitki besini ve kaktüslere özel bitki besinini yine aydan aya dönüşümlü verin.
Alocasia cucullata çoğaltma yolları
Toprak altında kök benzeri uzantılar geliştirir. Onların ucunda küçük bir zeytin kadar soğan benzeri korm veya yumru oluşur. Sonra onlar da yapraklanarak gelişime devam ederler. İşte bu şekilde kendi ürettiği yavruları ayırmakla çoğaltabilirsiniz. Yavrular sorunsuzca ve hızlıca büyürler. Hatta kendisi henüz yavru olsa bile bu tip yavrulamalara devam eder.
Diğer bir yol, iyice güçlenmiş ve çiçek açmış, sonra tepeden dallara ayrılmışsa o dalları tek tek ayırıp ayrı saksılara dikin. Kolayca köklenirler. Bu usulde çoğaltmada da sıkıntı yok.
Anladığınız gibi hem yetiştirmesiyle hem de üretimiyle oldukça zahmetsiz ve son derece bereketli bir bitkidir.
Problemleri
Alocasia cucullata’nın tek problemi örümcek bitler‘dir. Özellikle saksılarda (ister içeride olsun ister dışarıda) örümcek bitler musallat olacaktır. Yaprakları kemirip mahvederler. Sık sık yıkamalı ya da yaprakları ıslak bezle silmelisiniz. Bahçeye dikili olanlar, eğer yerleri başka bitkilerle dolu ise ve çevreyi sık sık suluyorsanız böylesi yerlerde örümcek bitler olmaz (bu bitler kuru ve sıcak yerleri sever). Yine de sularken yapraklarını yıkamayı ihmal etmeyin.
Üç ay önce aldığım fil kulağını saksısında biraz beklettikten sonra yeni saksısına diktim. Hazır toprağa çok da iri olmayan volkan taşı Karıştırdım. Bitkim geldiğinden beri iki sağlam yaprak çıkarttı ama üç yaprak sarararak iki yaprak ise kendiliğinden kırılarak bitkiyi terk etti. Yeni yapraklar çok sağlıklı görünmesine rağmen eski yaprakların üzerinde çok az miktarda kurumalar mevcut. Haftada bir defa suluyorum çünkü kontrol ettiğimde toprağın üstü kuru ama biraz altı nemli olduğunda biraz daha bekliyorum sulamak için. Acaba sulamam mı yetersiz kalıyor? Şu anda durduğu yer ışık alan ama güneş olmayan bir yer. Bitkimin sağlıklı kalmasını nasıl sağlayabilirim?
***
Sağlıklı kalmasını sağlamak için önce filkulağınızın türünü tespit etmeli ve hakkındaki bakım bilgilerini ciddi bir dikkatle okumalısınız. Nelere karşı dikkatli olmanız gerektiğini öğrenmelisiniz. Örneğin bu sayfanın konusu “Buda’nın eli filkulağı” türüdür. Bu türde bahsettiğiniz sorunlar neredeyse hiç olmaz. Filkulaklarının en uyumlusu ve en sağlamıdır. Aşağıda linklerini verdiğim sayfalarda anlattığım türler hakkındaki bakım bilgileri bu sayfadaki hariç diğer tüm filkulaklarıyla hemen hemen aynıdır. Sizinki de muhtemelen onlarda biridir. Bakınınız:
Alocasia x amazonica (renkli hibrit filkulağı)
Alocasia zebrina (zebra fil kulağı)
Alocasia cucullata geçen ay satın aldım. Doğuya bakan bir camın önünde esintiden uzak bir yerde duruyor. Söylendiği gibi 2-3 günde bir suluyorum toprağın kurumasına bağlı olarak. Fakat ağır ağır dalları eğilerek yaprakları sarardı. Canlı kalan yaprakları ve dalları kurtarmak için ne yapmalıyım?
***
Esintiden uzak tutmanız yanlış. Bu tür bahçemde kışın bile gayet sağlıklı. Sizinkinin problemi toprağında olduğu anlaşıyor. Veya sulamaları yanlış yapıyorsunuz. Toprakta hiçbir kuruma yokken söylendiği gibi hareket etmeniz yanlış. Toprak ıslak ise üç ay bile geçse bir damla su verilmez. Elinizle toprağa dokunup yoklayın. Toprak elinize hiç ıslaklık vermiyorsa, sıktığınızda birbirlerine yapışmadan dağılıyorsa sulama zamanı gelmiştir. Değilse daha beklemelisiniz.
Şu iki sayfayı mutlaka okuyun:
1- Yaygın ve öldürücü sulama hatası
2- Toprağın kökleri zehirlemesi, yakması
Yaklaşık 14 gün önce hediye olarak Alocasia cucullata bitkim oldu. Daha önce bilmediğim için yoğun bir araştırma yaptım. Geldiğinde toprağı ıslaktı. İyice kurumasını bekledim. Şimdi toprağı kuru ve içinde perlit gözükmüyor. Toprak değişimi için ankarada havalar hala serin. Bu durumda ne yapmalıyım?
***
Son 15 yılda gördüğüm bildiğim tek sorunsuz filkulağı türü budur. Susuzluğa bile bir süre için gayet iyi dayanıyor. Soğuk odalarda kışın hiç zarar görmez. Örümcek bitler bu türe diğerleri kadar yoğun zarar veremiyor. Yani o kadar uyumlu ve dayanıklıdır ki korkacağınız bir şey yok. Sadece yaprak temizliğine ciddi önem verin ve güneşten mahrum etmeyin. Toprak değiştirmek gerekmez. Yaza doğru daha büyük saksıya aktarın. Toprağı yeterince besleyici olunca birkaç ayda neredeyse bilek kalınlığında, 25-30cm yukarı uzayan rizomu kalın bir ana gövde halini alıyor. Kısaca güneş, hava akımları ve bitki besini sayesinde son derece coşkulu büyür.
Aynı tür bitkim var. En büyük ve yaşlı yaprağı sararıyor. Bu normal bir durum mudur?
***
Bu tür diğer tüm filkulağı türlerinden daha dayanıklı ve daha uyumludur. Sadece bitlenmeye hassaslık açısından pek farkı yok. Yukarıdaki bilgileri okuyun: bitlenme yüzünden değilse normaldir.
Bitki bakımında bilgilerinizden çok fazla yararlanıyorum öncelikler bunu söylemek istedim. Benim iki yıldır baktığım Buda’nın eli bitkim bu ara aşırı inceldi ve uzadı. Dalları aşağı doğru eğildi ve yaprak ince uzun bir hal aldı. Bakımı konusunda hiçbir değişiklik yapmadım. Yapraklarını düzenli siliyorum. Sizde neden böyle oldu?
***
Tariflerinize göre ilk aklıma gelen şey ışık yetersizliği problemi var. Sizin dal dediğiniz yaprak sapları normalde bir karıştan çok fazla uzun olmaz ve dikçe yukarı yönelik gelişir. Yaprak saplarını en az el büyüklüğünde yapraklar takip eder. Hem yaprak sapları uzun, dik duramayacak kadar güçsüz, hem yapraklar dar ve küçük ise ışığı güçsüz loş bir dip köşe yerde tutuyorsunuz demektir. Pencereden gelen ışığı en güçlü şekilde alması lazım. Hatta direkt güneşi de biraz alsa iyi olur. Ama eğer bu konuda bir sıkıntı olmadığından eminseniz sebep toprağının hiçbir besleyiciliğinin kalmamış olmasıdır.